عامل برون گرایی:

برون گرایی در برابر درون گرایی قرار می‌گیرد و به معنی آمادگی فرد برای ارتباط با جهان خارج است. این عامل با سلامت هیجانی رابطه مثبت دارد.

بدین ترتیب افراد برونگرا با استرس های روزمره راحت تر کنار می‌آیند و احتمالا به هنگام مشکل کمک بیشتری از اطرافیان خود دریافت می‌کنند. آن ها همچنین تعداد بیشتری از رویدادهای مثبت را تجربه می‌کنند(مک کری و جان^[۱۷۶]، ۱۹۹۲؛ نقل از متیوز، دیاری و وایتمن، ۲۰۰۳). این افراد خواهان هیجان و تحریک هستند و حضور در مهمانی ها و اجتماعات را به تنهایی ترجیح می‌دهند. هیجان و تحریک را دوست دارند و بر آنندکه امیدوار به موقعیت و آینده باشند. بازاریاب های موفق کشورهای در حال توسعه و رشد یافته نمونه ای از افراد برون گرا هستند(مک الروی^[۱۷۷] و دود^[۱۷۸]،۲۰۰۷).مقیاس های شاخص E، نشان دهنده ی علاقه افراد به توسعه صنعت و کار خود می‌باشد. رویه های برونگرایی به ترتیب عبارتند از صمیمیت^[۱۷۹]، جمع گرایی^[۱۸۰]، جرات مندی^[۱۸۱]، فعالیت^[۱۸۲]، هیجان خواهی^[۱۸۳] و هیجان های مثبت^[۱۸۴](پروین،۱۳۸۶).

عامل انعطاف پذیری(باز بودن یا گشودگی ) :

انعطاف پذیری عامل سوم از پنج عامل بزرگ است و به معنی آمادگی افراد برای پذیرش تغییرات زندگی است. افراد باز انسان هایی هستند که نسبت به تجربه ی درونی و دنیای پیرامون کنجکاو بوده و زندگی آن ها سرشار از تجربه است. این افراد طالب لذت بردن از نظریات جدید و ارزش های غیر متعارف هستند. افراد با نمرات بالا در انعطاف پذیری تمایلات روشنفکرانه گسترده دارند (شولتز و شولتز، ۱۳۸۶) و از هوش، خلاقیت و ابتکار بیشتری بهره می­برند(تراچیانو^[۱۸۵]، مک کری، برانت^[۱۸۶] و کوستا، ۲۰۰۵).نسبت به ایده های جدید، مشتاق هستند و برای جستجوی تنوع و تجربه های جدید برانگیخته می‌شوند( مک الروی و دود،۲۰۰۷). در مقابل افراد با نمرات پایین در این مقیاس بیشتر محافظه کار، سنتی و همگام با هنجارهای جامعه هستند ، تمایل کمتری برای در نظر گرفتن عقاید جایگزین دارند و بیشتر در عقاید خودشان ثابت قدم و پا برجا هستند واین امر ، به احتمال بیشتری باعث می شود که آن ها به اطلاعاتی که آشنا و مرسوم هستند اعتماد کنند(مک الروی و دود،۲۰۰۷). معمولا شاخص باز بودن ارتباط مثبتی با هوش دارد و افراد دارای تحصیلات بالاتر نمره بیشتری در این مقیاس می آورند. باز بودن بیشتر با آن جنبه هایی از هوش سر و کار دارد که کمتر در معرض سنجش در آزمون های هوش است.

از جمله می توان از تفکر واگرا نام برد که با خلاقیت ارتباط نزدیکی دارد( مک کری و کوستا،۲۰۰۴). رویه های انعطاف پذیری عبارتند از خیال­پردازی^[۱۸۷]، زیباشناسی^[۱۸۸]، احساسات^[۱۸۹]، اعمال^[۱۹۰]، عقاید^[۱۹۱] و ارزش­ها^[۱۹۲] (پروین،۱۳۸۶).

عامل توافق پذیری:

عامل چهارم از این نظریه، توافق پذیری است. این عامل نوع رابطه فرد با خود و دیگران را نشان می‌دهد. همانند برون گرایی، این عامل بر گرایشات بین فردی تأکید دارد. فرد موافق اساسا نوع دوست است، احساس همدردی با دیگران می‌کند و مشتاق کمک به آنان است و معتقد است که دیگران نیز با او همین رابطه را دارند. همچنین تعارض های بین فردی کمتری دارند و از سلامت روانی بیشتری برخوردارند. در مقایسه، شخص ناموافق^[۱۹۳] یا مخالف^[۱۹۴] ، خودمحور، مظنون به قصد و نیت دیگران است و بیشتر اهل رقابت است تا همکاری .به نظر می‌رسد که سمت توافق این شاخص ، هم به نفع جنبه‌های مثبت اجتماعی و هم سلامت روانی بیشتر سوق دارد. (گروسی،۱۳۸۰).رویه های این عامل عبارتند از: اعتماد^[۱۹۵]، رو راستی^[۱۹۶]، نوع دوستی^[۱۹۷]، قبول کردن^[۱۹۸]، تواضع^[۱۹۹] و دل­رحم بودن^[۲۰۰] (پروین،۱۳۸۶).

با وجدان بودن:

باوجدان بودن پنجمین و آخرین عامل از نظریه پنج عامل بزرگ شخصیت است. این عامل به تفاوت های فردی در سازماندهی، اجرای وظایف، کنترل تکانه ها و طرح ریزی برای انجام رفتارها اشاره دارد. فرد وجدانی دارای هدف، خواسته های قوی و از پیش تعیین شده است. افراد با نمرات بالا در این مقیاس© افرادی دقیق و وسواسی، وقت شناس، قابل اعتماد و مسئولیت­پذیرند ، از نظر اجتماعی کارآمد و در زمینه‌های حرفه ای و دانشگاهی، افراد موفقی هستند.(تیلوپولوس^[۲۰۱]، پالیر^[۲۰۲] و کاکسون^[۲۰۳]، ۲۰۱۰). افراد باوجدان سالمترند و بیشتر زنده می مانند(شولتز و شولتز، ۱۳۸۶). افراد با نمره ی پایین را نباید افرادی فاقد پایبندی به اصول اخلاقی دانست، بلکه این افراد معمولا دقت کافی را برای انجام کارها از خود نشان نمی دهند. همچنین، در جهت رسیدن به اهداف خود نیز چندان مسر و پیگیر نیستند. برخی از شواهد پژوهشی نشان می‌دهد که نیاز به لذت طلبی و علاقه مندی به امور جنسی در افراد نمره ی پایین، بیشتر از افرادی است که نمره ی بالا کسب می‌کنند( مک کری و کاستا،۱۹۸۶؛ نقل از شاپوری،۱۳۸۷). رویه های عامل باوجدان بودن به ترتیب عبارتند از: کفایت^[۲۰۴]، نظم^[۲۰۵]، وظیفه شناسی^[۲۰۶]، تلاش برای موفقیت^[۲۰۷]، خویشتن داری^[۲۰۸] و تأمل^[۲۰۹] (پروین،۱۳۸۶).

جدول ۲-۱ برخی از مهمترین ویژگی های نمرات بالا و پایین عامل های شخصیتی نئو را نشان می‌دهد.

جدول ۲-۱٫ نمرات بالا و پایین عامل های پنج گانه شخصیت

نمرات پایین

عامل های شخصیت

نمرات بالا

آرام، خونسرد ، غیرهیجانی ، باقدرت ، مطمئن ، متکی به خود

روان رنجورخویی

(N)

نگران، عصبی، هیجانی، نامطمئن،

بی­کفایت، ترسو

تودار،متین،بی اشتیاق،نجوش،

تکلیف مدار، کناره گیر، آرام

برون­گرایی

(E)

خونگرم،فعال،پرحرف،مهربان، اجتماعی، فردمدار، خوشبین

منفی،غیرخلاق،بی علاقه،

بی­توجه به هنر، غیرتخیلی

انعطاف پذیری

(O)

کنجکاو،با علایق متنوع،خلاق،

مبتکر، تخیلی، غیرسنتی