در این فصل روش پژوهش در راستای پاسخ به سوالات تحقیق تشریح میگردد و به معرفی جامعه و نمونه پژوهش، شیوه ها و ابزارهای گردآوری اطلاعات و نیز فنون مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می شود.
۳-۲ جامعه و نمونه تحقیق
جامعه مورد بررسی، مدیران عالی، مدیران میانی و کارکنان مرکز آمار ایران به عنوان سازمان مورد مطالعه، هستند. نمونه پژوهش شامل ۶۰ نفر از مدیران میانی و کارکنان مرکز آمار ایران و ۵ نفر از مدیران عالی سازمان است. که به صورت نمونه گیری غیراحتمالی و هدفمند انتخاب شده اند. بر اساس ساختار خاص مسئله هر بخش از سلسله مراتب به نظرات تخصصی قشر خاصی از اعضای سازمان نیاز داشت لذا اظهار نظر پیرامون پیامدهای فعالیتها و خروجیهای مرکز آمار به مدیران عالی واگذار شد و برای دو سطح دیگر سلسله مراتب یعنی سطوح مربوط به خروجیها و فرایندهای مرکز آمار و نیز ورودیهای این فرایندها از نظرات کارکنان بخشهای مرتبط استفاده شد.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۳-۳ شیوه های جمعآوری اطلاعات
جمعآوری اطلاعات تحقیق طی دو مرحله به شرح زیر صورت گرفت:
در مرحله نخست اسناد سازمانی از جمله فرایندهای تدوین شده به منظور اخذ گواهینامه ایزو و نرم افزار برنامه های عملیاتی(MBO) مطالعه شدند و مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با خبرگان تحقیق صورت گرفت که به طور متوسط هر مصاحبه ۴۰ دقیقه طول کشید. به پیروی از آبرنتی و همکارانش(۲۰۰۵) ، از پروتکلی برای مصاحبه استفاده شد که در جدول ۳-۱ آورده شده است. خروجی مرحله نخست، نقشه شناخت عملیات مرکز در چارچوب مدل مطرح شده در فصل قبل بود که از ترکیب نقشههای شناخت تک تک خبرگان حاصل شد.
در مرحله دوم بر اساس نقشه شناخت حاصل شده از مرحله قبل سلسله مراتب پیامدها، خروجیها، فرایندها و ورودی های مرکز آمار ایران تشکیل گردید و مبنای طراحی پرسشنامه های مقایسات زوجی قرار گرفت. پرسشنامه ها بین خبرگان توزیع گردید و در یک رابطه تعاملی تلاش شد تا هرگونه ابهامی برطرف شود.
جدول ۳-۱ پروتکل مصاحبه
الف: ثبت زمان، مکان و شناسه مصاحبه شونده ب: جلب رضایت مصاحبه شونده برای ثبت و ضبط مصاحبه ج: به ترتیب پرسیدن سوالات زیر لطفاً موقعیت کاری و فعالیت خود در مرکز آمار را به اختصار بیان فرمایید. اهداف کلی مرکز آمار ایران چیست؟ از نظر شما عملکرد و خروجیهای مرکز، چه پیامدهای مطلوبی می تواند در جامعه داشته باشد؟ آیا می توانید در یک دستهبندی خروجیها و محصولات مرکز را تشریح نمایید؟ برای تحقق این محصولات چه فعالیتها و عملیاتی در مرکز صورت میگیرد؟ تحقق موفقیتآمیز فعالیتها مستلزم حضور چه عواملی است؟ ورودی های مورد نیاز کدامند؟ واحد شما مشخصاً چه فعالیتهایی انجام میدهد؟و چه محصولاتی ارائه می کند؟ |
۳-۴ فنون تحلیل داده ها
پژوهش حاضر از سه تکنیک بهره گرفته است، در آغاز از تکنیک انگاره نگاری شناختی به منظور شناسایی پیامدها، خروجیها، فرایندها و ورودیهای سازمان استفاده شده است. و در مراحل بعدی فرایند تحلیل سلسله مراتبی و فرایند تحلیل شبکه ای برای تعیین اولویتهای بودجهای به کار رفتهاند.
۳-۴-۱ نقشه شناخت
انگارهنگاری شناختی ابزاری است برای درک شناخت افراد از یک موضوع یا مسئله که شامل ساخت نقشههایی از فرایند شناخت می شود(کی چینگ و فروندسچو، ۲۰۰۰). یک نقشه شناخت نمایشی از تفکر درباره یک مسئله است که از فرایند انگاره نگاری حاصل می شود. نقشه ها شبکه ای از گره ها و پیکان ها به عنوان خطوط ارتباطی هستند(نوع خاصی از گراف جهت دار) (هراری،۱۹۷۲) که جهت پیکان رابطه علیت مورد نظر فرد را نشان می دهد.لذا گاهی اوقات نقشه های شناخت با نام نقشه های علّی شناخته می شوند،خصوصاً زمانی که این نقشه ها توسط یک گروه ساخته می شوند و لذا نمی توان ادعا کرد که به شناخت و ادراک یک فرد مربوط می باشند(ادن، ۲۰۰۴).
نقشه شناخت بودجه ریزی عملیاتی مرکز آمار ایران از تر کیب نقشههای شناخت متعلق به ۶ نفر از مدیران عالی و میانی این سازمان حاصل شد. و به صورت شکل ۳-۱ می باشد. که در شکل های ۳-۲ ، ۳-۳ و ۳-۴ به سه بخش تقسم شده و با تفضیل بیشتر آمده است.
شکل ۳-۱ نقشه شناخت بودجه ریزی عملیاتی مرکز آمار ایران شکل ۳-۳ بخش دوم نقشه شناخت بودجه ریزی عملیاتی مرکز آمار
شکل ۳-۴ بخش سوم نقشه شناخت بودجه ریزی عملیاتی مرکز آمار
این نقشه بر اساس مدل ساده زیر تهیه شده است و ۹ پیامد برای خروجیهای مرکز آمار ایران معرفی می کند که به اعتقاد خبرگان انتظار میرود خروجیهای مرکز، از ۹ منظر جامعه را متاثر سازد. همچنین با ترکیب نقشه شناخت خبرگان، ۱۲ خروجی اصلی در مرکز آمار ایران شناسایی شد که دسته اول خروجیها یعنی آمارهای موضوعی، خود شامل سه بخش مختلف آمارهای صنعت و معدن، آمارهای فرهنگی و بازرگانی و نیز آمارهای کشاورزی است. آمار حسابهای ملی نیز به عنوان دسته پنجم خروجیها متشکل از ۹ بخش مختلف حسابهای تعاون، GDP ، نرخ رشد اقتصادی، آمار مصرف نهایی دولت و خانواذها، آمار واردات و صادرات، ارزش افزوده بخشهای اقتصادی، جدول داده- ستانده، آمارهای مالی دولت و حسابهای اقماری سلامت است.
پیامدها خروجیها فرایندها ورودی ها
قسمت سوم نقشه فرایندهای مرکز آمار را نشان میدهد که مجموعاً ۱۴ فرایند برای این مرکز شناسایی شد. برخی از فرایندها نظیر فرایند تهیه حسابهای ملّی، فرایند تهیه سالنامه آماری و سایر نشریات، فرایند تهیه آمارهای موضوعی و … خروجیهای نهایی مرکز را تولید می کنند در حالی که برخی دیگر همچون فرایند مدیریتی و بهبود، فرایند تامین منابع و پشتیبانی و فرایند فناوری اطلاعات فعالیتهای پشتیبانی از فرایندهای تولید محصول را بر عهده دارند و نقش غیرمستقیمی در تولید خروجیها ایفا می کنند. لازم به ذکر است که برخی فرایندها نیز نقش دوگانهای در این خصوص ایفا می کنند و در عین حال که یک یا چند محصول نهایی تولید می کنند، نقش پشتیبانی از فعالیتهای برخی فرایندهای دیگر را نیز عهدهدار هستند. مثلاً فرایند طرحهای آماری که خود سه محصول نهایی ارائه میدهد با تهیه طرحهای نمونه گیری برای فرایند محاسبه شاخص قیمتها، نقش پشتیبان فرایند مذکور را نیز ایفا می کند. در جدول ۳-۲ تمامی فرایندها به تفکیک نوع نقششان در تولید خروجیها تشریح شده اند.
جدول ۳-۲ تشریح فرایندهای مرکز آمار ایران
ردیف | نام فرایند | نقش فرایند | توضیح |
۱ | مدیریتی و بهبود | غیرمستقیم | تهیه و تدوین برنامه توسعه پنج ساله( برنامه ملی آمار ) تهیه و تدوین برنامه عملیاتی سالانه، ارزیابی برنامه ها و بهبود کیفیت |