این نوع سلول مانند سلول همه­توان می باشد ولی توانایی تمایز به سلول جفت را ندارد. به عنوان مثال سلول­های بنیادی جنینی که توانایی تمایز به بیش از دویست نوع سلول موجود زنده را دارا می­باشند ولی نمی ­توانند منشاء یک موجود سالم و کامل باشند، زیرا فاقد توانایی تشکیل جفت(رابط بین مادر و جنین) می­باشند.

• • سلول چند­توان^[۱۳]

قدرت تمایزی این نوع سلول نسبت به سلول پرتوان کمتر است. به عنوان مثال سلول­های بنیادی خون ساز که سلول­های مختلف خون را تولید می نمایند( Shamblott et al.,1998).
۲-۳-۲- تقسیم بندی براساس منشاء

• • سلول­های بنیادی پیش­ساز عصبی:^[۱۴]

این سلول­ها، سلول­های پیش­ساز یا بنیادی چند توان هستند که با ظرفیت­های متغیری قابلیت تمایز به سلول­های­ زیر رده عصبی شامل نرون­ها و الیگودندروسیت­ها را دارند. در طول دوره بلوغ، این سلول­ها از طریق پیشبرد روند تولید سلول­های عصبی و گلیال، در فرایند ترمیم آسیب­های وارده به مغز مشارکت می­ کنند. شواهد نشان می­دهد که در بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد^[۱۵] که باز میلین سازی موثری داشته اند، سلول­های پیش­ساز عصبی بطور اختصاصی به سایت­های جراحت مهاجرت کرده و در روند ترمیم آسیب­های بافتی شرکت می­ کنند. با این حال به علت فقدان ذاتی پروسه ترمیم با گذشت زمان استفاده از سلول­­های پیش­ساز عصبی اگزوژن می ­تواند بطور چشمگیری ظرفیت باز­سازی سیستم اعصاب مرکزی را تقویت کند. این سلول­­ها عمدتا از بافت مغز بالغ جداسازی شده و در محیط­های کشت غیر اختصاصی کشت و تکثیر داده می­شوند. همین مسئله امکان استفاده درمانی این سلول­ها را به شدت محدود کرده است(Payne et al.,2008).

• • سلول­های بنیادی جنینی یا رویانی:

منشاء این سلول­ها جنین(رویان) می­باشد. به­ طور اختصاصی این سلول­ها از رویان حاصل از رشد تخمک لقاح یافته در آزمایشگاه(لقاح خارج رحمی) حاصل می­شوند و سپس جهت اهداف تحقیقاتی مورد استفاده قرار می­گیرند. جنین­هایی که از آن سلول­های بنیادی مشتق می­ شود اغلب ۴ یا ۵ روزه هستند و به صورت یک توپ میکروسکوپی توخالی از سلول­هایی به نام بلاستوسیت می­باشند. ساختمان بلاستوسیت شامل:

1. 1. تروفوبلاست، لایه سلولی که بلاستوسیت را احاطه می­ کند.

1. 1. بلاستوکوئل، ناحیه توخالی درون بلاستوسیت را گویند.

1. 1. توده­سلولی داخلی، یک توده­سلولی در یک انتهای بلاستوکوئل است.

سلول­های بنیادی جنینی با انتقال توده سلولی داخلی به یک ظرف کشت پلاستیک آزمایشگاه که حاوی مواد مغذی(محیط کشت) بدست می­آورند. تا زمانی که سلول­های بنیادی جنینی تحت شرایط خاص در محیط کشت، رشد می­یابند می­توانند بدون تمایز باقی بمانند اما در صورتی که اجازه دهیم سلول­ها تجمع یابند و اجسام رویانی تشکیل دهند خود به خود شروع به متمایز شدن می­نمایند و می­توانند سلول­های عضلانی، سلول­های عصبی و بسیاری از دیگر انواع سلولی را تشکیل دهند. سلول­های بنیادی جنینی بعنوان سلول­های بنیادی پرتوان، می­توانند بعنوان منبعی دیگر برای تامین سلول­های پیش ساز عصبی واقع شوند. این سلول­ها قابلیت تمایز به سلول­های عصبی را در حضور فاکتور های رشدEGF،PDG ،FDF دارا می­باشند. به هر حال وجود پتانسیل­های بالقوه برای ایجاد تراتوما و یک سری ملاحظات اخلاقی باعث شده است که استفاده درمانی از سلول­های بنیادی بالغ انتخاب جذاب­تری باشد(Payne et al.,2008).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • سلول­های بنیادی بالغ:

سلول بنیادی بالغ، یک سلول تمایز نیافته­ای است که در میان سلول­های تمایز یافته موجود در یک بافت یا عضو، یافت می­ شود. این سلول توانایی خود نوسازی را دارد و می ­تواند به سلول­های اختصاصی آن بافت یا عضو تمایز یابد. نقش عمده و اصلی سلول­های بنیادی بالغ در یک موجود زنده، حفظ و ترمیم بافتی است که در آن حضور دارد.
۲-۴- تمایز سلول بنیادی

• • سلول­های بنیادی خون ساز می­توانند به سلول­های زیر تمایز یابند:

سلول­های قرمزخون، لنفوسیت­های B، لنفوسیت­هایT، سلول­های­کشنده­­طبیعی^[۱۶]، نوتروفیل­ها، بازوفیل­ها، ائوزینوفیل­ها، منوسیت­ها، ماکروفاژها و پلاکت­ها.

• • سلول­های استرومال مغز استخوان(سلول­های بنیادی مزانشیمال) می­توانند به سلول­های زیر تمایز یابند:

سلول­های استخوان، سلول­های غضروفی(کندروسیت­ها)، سلول­های چربی(آدیپوسیت) و دیگر انواع سلول­های بافت پیوندی از قبیل سلول­های موجود در تاندون­ها.

• • سلول­های بنیادی عصبی در مغز می­توانند به سلول­های زیر تمایز یابند:

سلول­های عصبی(نرون­ها)، سلول­های غیر عصبی به نام آستروسیت­ها و الیگودندروسیت­ها.

• • سلول­های بنیادی پوست که در لایه بازال اپی درم و در پایه فولیکول­های مو قرار دارند می­توانند به سلول­های زیر تمایز یابند: سلول­های بنیادی اپیدرمال به کراتینوسیت تمایز می­یابند و سلول­های بنیادی فولیکولار هم به فولیکول مو و هم به اپیدرمیس تمایز می­یابند( Porada et al.,2010).

۲-۵- منابع سلول­های بنیادی

• • سلول­های بنیادی موجود در خون محیطی و مغز استخوان^[۱۷]

دو نوع سلول بنیادی چند­توان در مغز استخوان وجود دارد:
الف- سلول­های بنیادی خون ساز(HSC)
سلول­های بنیادی خون­ساز، سلول­های چند­توان می­باشند که کنام یا مهمترین مکان استقرار آنها مغز استخوان می­باشد. در این مکان سلول­های بنیادی خون ساز پیام تکثیر یا تمایز به سلول­های مختلف خون را دریافت می­ کنند و تقریبا ۱۰^۱۱ تا ۱۰^۱۲ سلول، روزانه تولید می­ کنند.

1. 1. سلول­های بنیادی مزانشیمال^[۱۸](MSC)

سلول­های بنیادی مزانشیمال فهرست تمایزی گسترده­ای دارند و در داخل بدن می­توانند به انواع سلول­های بافت­هایی از قبیل استخوان، غضروف، تاندون، بافت چربی، استرومای مغز استخوان و سلول­های عضله صاف تمایز ­یابند. سلول­های بنیادی مزانشیمال را به راحتی می­توان از مغز استخوان یا بافت چربی جداسازی نمود(Takahashi et al.,2010).