در فصل اول این پروژه تحقیقاتی به مقدمه و ضرورت های تحقیق پرداخته شده است.
در فصل دوم از اهمیت رنگزاهای طبیعی، تقسیم بندی رنگزاهای طبیعی، روش های نوین رنگرزی، روش های مختلف استخراج و تعاریفی از امواج مافوق صوت، رنگزای روناس و وسمه گفته شده است و در آخر نیز، اهمیت تحقیق و سابقه آن شرح داده شد.
در فصل سوم، روش های آزمایشگاهی، از جمله: استخراج رنگ از رنگزای روناس، سفید گری پشم، دندانه کردن کالای پشمی و رنگرزی با رنگزای استخراج شده از ریشه روناس شرح داده شد. همچنین روش استخراج و رنگرزی با رنگزای وسمه بیان شده است. در ادامه توضیحات آزمایشات ثبات نوری و شستشویی، انجام تست های FTIR ، SEM ، K/S و مولفه های رنگی به کمک دستگاه های مختلف عنوان گردیده است.
در فصل چهارم و پنجم به نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲- ۱ اهمیت رنگزاهای طبیعی
مقوله رنگ در طبیعت دارای اهمیت فراوانی است و بشر بیش از پیش می کوشد که همه لوازم زندگی خویش را با رنگ های گوناگون که در طبیعت وجود دارد، هماهنگ کند و زینت دهد “حیاتی،۱۳۸۴،ص ۲ - ۳ “. رنگ آمیزی در میان مردم فلات ایران سابقه ای دیرینه دارد، هر چند که از نقطه آغاز آن بی خبریم؛ اما می توان گفت اقوام اولیه در برخورد با گیاهانی که دارای مواد و مایعات رنگین بوده اند توانسته اند وسایل خاصی از لوازم زندگی را رنگ آمیزی کنند.
با گذشت زمان و رسیدن به عصر حاضر پای رنگ های شیمیایی به ایران باز شد و این تجربه نخستین بار با بهره گرفتن از رنگ های جوهری و گروهی از رنگ های اسیدی قوی، که در برابر نور و شستشو دوام زیادی ندارند، به کار گرفته شد “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص۱۲ ، ۱۵". رنگ های طبیعی رنگزاهای حساسی هستند که در ساختار آنها، مولکول رنگی متفاوتی وجود دارد که پس از گذشت زمان شیدهای مختلف آنها در اثر نور خورشید ظاهر می گردد؛ در حالی که رنگ های شیمیایی صرفا از یک مولکول شیمیایی سنتز شده به وجود آمده اند که در اثر نور خورشید (با توجه به ثبات آنها در برابر نور) به سمت بی رنگی متمایل می شوند “حیاتی،۱۳۸۴،ص ۲- ۳ “. رنگ های طبیعی در برابر نور، اکسیداسیون و مواد قلیایی به تدریج روشن تر و پخته تر می شوند و حالت نرم و مخملی به خود می گیرند که این مسأله هرگز در مورد رنگ های شیمیایی دیده نمی شود. رنگ های شیمیایی دارای جلوه ای تند و فلز گونه هستند و در دراز مدت تیره و کدر می شوند در حالیکه رنگ های طبیعی هرچند در ابتدا تیره هستند ولی با گذشت زمان جلا می یابند “مجله قالی ایران،۱۳۸۴، ص۳۲، ۳۴ “.
دیگر آنکه رنگ هایی که ما آنها را طبیعی می نامیم (عمدتا گیاهی)، غالبا از موادی فراهم می شوند که در ایران به وفور به دست می آیند “حیاتی،۱۳۸۴، ص ۲-۳". سرزمین ایران دارای موقعیت منحصر به فرد و هوای چهار فصل با گستردگی عرضی نسبتا مناسب است و آب و هوای گرم و خشک، معتدل، مرطوب و کوهستانی را تواما داراست و از این بابت دارای موقعیت ویژه ای است. وجود گیاهان خودرو و امکان کاشت و تکثیر این گیاهان صنعتی، به خصوص گیاهان رنگدار و معادن غنی، ایران را به صورت کشوری ثروتمند در آورده که متأسفانه به دلایل متعدد و وابستگی به صنایع شیمیایی بهره برداری مناسبی از آن نشده است. به علاوه استفاده از مواد شیمیایی اثرات نامطلوبی بر انسان می گذارد که در صورت استفاده از مواد طبیعی به هیچ وجه مشاهده نمی شود. همچنین استفاده گسترده و بی رویه از مواد و رنگ های شیمیایی موجب آلودگی شدید محیط زیست می شود. در حالی که به سادگی می توان از بسیاری گیاهان خودرو، که قابلیت رنگدهی دارند، آنچنان استفاده کرد که هیچ گاه با این ضایعات و خطرات مواجه نشد و همچنین با پرورش، کشت و آموزش روش های کاشت و برداشت آنها، در ترویج و احیای این گیاهان پر ارزش همت گماشت “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص۱۲ - ۱۵".
از ویژگی های مردم امروزی طبیعت گرایی است. این گرایش پس از مدتها تجربه صنعتی شدن و زندگی شهری به وجود آمده است. فرش کالایی است که طرح آن از طبیعت گرفته شده و هرچه نقش طبیعت در آن پر رنگ تر باشد، زیباتر و جذاب تر به نظر می رسد. نخ پشمی به کار رفته در فرش نیز به دلیل طبیعی بودن با روح و جسم انسان سازگار است. به این ترتیب رنگ طبیعی نیز آرامش بخش تر و دلنشین تر است “منتظر و همکاران،۱۳۸۸،ص ۱، ۲". یکی از علل مرغوبیت و معروفیت قالی ایران زیبایی و ثبات و دوام رنگ های آن است. رنگرزی مواد مورد نیاز فرش بافی کاری است که هم نیازمند ذوق و دید هنری است و هم دقت کار آموز صنعتی را می طلبد. اساتید رنگرزی در فرش با بهره گرفتن از مواد رنگرزی سنتی از قبیل پوست گردو ، روناس، پوست انار و دیگر مواد مشابه کم قیمت رنگ های ثابت ترکیبی را به وجود می آورند که صدها سال از گزند نور و هوا و دیگر عوامل طبیعی مصون مانده و هرقدر به عمر و فرسایش افزوده شود بر درخشش و جلای آن بیفزاید “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص۱۲ - ۱۵".
با توجه به زیبایی و ثبات رنگهای طبیعی در فرش دستباف ایران، احیاء دوباره و استفاده از رنگهای طبیعی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. از مزایای استفاده از رنگزاهای طبیعی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- تنوع رنگی: تنوع و گستردگی رنگی تنالیته های مواد رنگزا طبیعی به خصوص در کنار دندانه های مختلف در حد اعجاز مطرح است، در بسیاری از کارگاه های رنگرزی طبیعی رنگرزان با تجربه صرفا با بهره گرفتن از دو، سه نوع مواد رنگزا شیدهای رنگی بسیار زیبایی را به دست می آورند و در واقع تنوع رنگی در ذات مواد رنگزای طبیعی نهفته است. برگ، میوه و ریشه گیاهانی که از آنها به عنوان رنگدانه استفاده می شود به دلایل مختلفی همچون اقلیم، ژن گیاهی و عمر گیاه و ده ها عامل طبیعی دیگر دارای قدرت و شید رنگی متفاوتی هستند.
۲- عدم کپی برداری: بین رنگینه های موجود در یک منطقه و رنگبندی طرح ها و نقش های قالی آن منطقه پیوندی بس عمیق وجود دارد. بخش قابل توجهی از این موضوع مربوط به رنگزاهای طبیعی است که نخست به صورت منطقه ای هستند و شما می توانید با مشاهده رنگهای کاربردی در قالی یک منطقه، گیاهان رنگی منطقه را تا حد قابل توجهی پیش بینی کنید. دوم تنوع قدرت و شید رنگی باعث شده است که تنوع در تولید قالی شکل بگیرد.
۳- ثبات در حد ضرورت و شفافیت دراز مدت: مواد رنگزای طبیعی با ثبات شستشویی متوسط تا خوب باعث می شود که رنگ تغییر یافته و به مرور زمان شاهد ملایم شدن و شفافیت رنگ طبیعی باشیم. بخشی از این شفافیت رنگی مدیون پلی ژن بودن رنگدانه های طبیعی است. به طور مثال هنگامی که آلیزارین موجود در روناس به هر دلیل از بین می رود کروموفور گارانسین^[۱۵] ظهور می کند.
۴- روش آسان رنگرزی قالی: رنگرزی خامه قالی راحت و آسان می باشد و به عبارتی امکان بروز نایکنواختی از قبیل دو رنگی و رگه دار شدن در خامه قالی به هنگام رنگرزی ضعیف است. این در حالی است که در رنگرزی با رنگهای سنتزی مرغوب همچون اسیدی ضعیف و خنثی به لحاظ آنکه رنگرز ما تسلط کافی و دانش فنی آن را ندارد بر این تصور است که اینگونه مواد پست بوده و متأسفانه ازگروه رنگزا اسیدی قوی به عنوان بهترین گروه استفاده می کند بنابر این ملاحظه می شود که به طور عمده مصرف مواد رنگزای سنتزی از این گروه است.
۵- افزایش ارزش افزوده: یکی از دلایل وجه تمایز قالی ایران از قالی سایر کشورهای رقیب رنگهای طبیعی آن بوده است، دوم استفاده از مواد رنگزا طبیعی در دراز مدت باعث شده که قیمت دستبافته ها افزایش پیدا کند.
۶- عدم تأثیرات سو بر محیط زیست: استفاده گسترده و بی رویه از مواد و رنگهای شیمیایی موجب آلودگی محیط زیست می شود که رسانه های گروهی بارها از خطرات آن سخن گفته اند در حالی که به سادگی می توان از بسیاری گیاهان خودرو، که قابلیت رنگدهی دارند آنچنان استفاده کرد که هیچ گاه با این ضایعات و خطرات مواجه نشده و همچنین با پرورش و کشت و آموزش و روش های کاشت و برداشت آنها در ترویج و احیای این گیاهان پر ارزش همت گماشت.
۷- صرفه اقتصادی: استفاده از رنگهای گیاهی نتایج اقتصادی و اجتماعی متعددی در پی خواهد داشت؛ “مجله قالی ایران،۱۳۸۳،ص ۱۸ - ۲۲” که مهمترین آنها عبارتند از :

1. 1. توسعه و احیای زمین های بایر و کشت گیاهانی که مصارف صنعتی دارند .

1. 1. ایجاد اشتغال .

1. 1. جلوگیری از آلودگی های ناشی از کاربرد مواد شیمیایی .

1. 1. صرفه جویی ارزی و ارزش صادراتی “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص ۲۲ ،۲۳".

تا پیش از سال ۱۹۹۰ تمایل مصرف کنندگان به سمت رنگرزی با رنگزاهای مصنوعی پیش می رفت ولی بعد از سال ۱۹۹۰ شواهد زیادی وجود دارد که حاکی از تمایل زیاد بازار جهانی فرش دستباف به رنگزاهای گیاهی است “منتظر و همکاران،۱۳۸۸، ص۷۱،۷۸". در نهایت آنکه دنیا همچنان خواستار فرش هایی است که هنوز خاطره رنگ های دلنشین گیاهی آنها را از یاد نبرده است “حیاتی،۱۳۸۴، ص ۲ - ۳". رنگرزی با رنگهای گیاهی و نیز الیاف رنگ شده ی آن از لحاظ سلامت و بهداشت به مراتب از رنگهای شیمیایی بهتر بوده، چه به ظاهر رنگهای مضر شیمیایی خطراتی برای انسان ها در بر داشته اند. بنابراین رنگرزی با گیاهان رنگده با توجه به تعیین کیفیت و ثبات به دست آمده آنها نه تنها برای نسل حاضر و آینده کشور مطمئن خواهد بود، بلکه در گروه هایی که به نحوی با رنگها سروکار دارند این اطمینان را به وجود خواهد آورد که از طرف این قبیل مواد، مورد تهدید قرار نخواهند گرفت. ملموس ترین اثر مفید کاربرد نتایج این نوع تحقیقات، بازگردان کیفیتی ممتاز به فرش های دستباف ایرانی و در نتیجه در دست گرفتن بخش وسیع تری از بازار فرش جهانی خواهد بود “امیری،۱۳۸۶، ص ۱۵ - ۱۶".

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

بنابراین با انجام تحقیقات به منظور آسان سازی فرایند رنگرزی طبیعی، معرفی دندانه های دوستدار محیط زیست، بهبود کیفیت تولید مواد رنگزای طبیعی، یافتن روش های نوین برای تهیه رنگزاهای طبیعی با بهره گرفتن از کشت جلبک ها و شناسایی گونه ها و تفاله های گیاهی ناشناخته حاوی درصد بالایی از مواد رنگزا و شناسایی خصوصیات ویژه رنگزاهای طبیعی می توان به استفاده بیشتر و بهتر از رنگزاهای طبیعی کمک کند “منتظر و همکاران،۱۳۸۸، ص۷۱ ، ۷۸” .
۲- ۲ تقسیم بندی رنگزاهای گیاهی
رنگ نخستین عاملی است که در یک تخته فرش به چشم می خورد، مواد رنگزای طبیعی از منابع گوناگونی تهیه می شوند، این مواد یا به صورت محلول تهیه می شوند و یا به صورت پودر که در ترکیب با مایعات به حالت محلول قابل استفاده می شوند. به طور کلی مواد رنگزای طبیعی بر اساس منبع استخراج به سه دسته زیر تقسیم می شوند :
۱- گیاهی : که از بخش های مختلف گیاه حاصل می شوند: روناس، اسپرک، پوست گردو، نیل، …
۲- حیوانی : قرمزدانه، صدف ارغوان
۳- معدنی : خاک سرخ، سولفات مس، …
گیاهان رنگدار در طبیعت بسیار زیادند، بشر در طول حیات خود آنها را شناخته و مورد استفاده قرار داده است، هر یک از گیاهان ممکن است به صورت مستقل، رنگی داشته باشند که آن را به لحاظ کیفیت طبیعی اش با درجات مختلف به رنگهای متعددی تقسیم کرده و در رنگرزی از آنها بهره مند می شوند، مثل ریشه گیاه روناس که می توان با درجات مختلف (غلیظ و روشن) از آن استفاده کرد. برخی از گیاهان نیز دارای رنگهای ضعیفی هستند که رنگ آنها را با رنگ های دیگر به صورت ترکیبی باید استفاده کرد.
با این همه باید به این نکته توجه داشت که همه گیاهان رنگدار در رنگرزی الیاف پشم قابل استفاده نیستند، زیرا رنگ این گروه گیاهان به راحتی و به خوبی جذب الیاف پشم نمی گردند، اگر بنا به دلایلی رنگ آنها مورد استفاده قرار گیرند، طبیعت آنها به گونه ای است که رنگ پایداری بدست نمی آید، گاهی رنگ این قبیل گیاهان ممکن است در مقابل شستشو و یا سایش دارای ثبات باشند ولی ممکن است در مقابل تابش نور خورشید مقاومت نداشته باشند و کیفیت خود را ببازند نظیر زردچوبه، بنابراین باید از گیاهانی در فن رنگرزی استفاده شود که پایداری آنها در مقابل شستشو و هم در مقابل تابش نور خورشید و استفاده زیر پا به اثبات رسیده باشد “وکیلی ،۱۳۸۲، ص ۱۵ - ۱۶".
تاریخچه تعداد زیادی از مواد رنگزا با توسعه تکنیک های رنگرزی در هم پیچیده است “دین، جنی، ۱۳۸۵، ص۱۳ - ۱۴". در یک تقسیم بندی کلی رنگ های طبیعی را می توان به دو گروه اصلی رنگ های مازوج دار و رنگ های بدون مازوج تقسیم نمود. رنگ های مازوج دار به دلیل وجود مواد تاننی در آنها، نیازی به استفاده از دندانه به منظور افزایش جذب به الیاف و یا افزایش ثبات ندارند؛ بلکه استفاده از دندانه در آنها فقط خاصیت پلی ژنیتیکی دارد. کاربرد آنها بسیار ساده است. این مواد رنگزا غالبا سرشار از تانن هستند، این رنگزاها عبارتند از :پوست انار، پوست گردو، بلوط، هلیله، سماق، بنه، اکالیپتوس، گزنه و … “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص ۱۰۲".
رنگ های بدون مازوج رنگ هایی هستند که یا آنها مواد تاننی وجود ندارند و یا مقدار آنها خیلی کم است این رنگها را می توان به دو گروه تقسیم بندی نمود: رنگهایی که اساسا جذب پشم نمی شوند و یا مقدار جذب آنها بسیار ناچیز است و نیز رنگ هایی که جذب الیاف پشم می شوند ولی ثبات آنها بسیار ناچیز است. پس رنگ های گروه دوم یعنی رنگ های بدون مازوج، به منظور افزایش جذب و افزایش ثبات رنگی نیاز به استفاده از دندانه دارند. مواد رنگی بدون مازوج عبارتند از: روناس، اسپرک، نیل، انگور عسکری، وسمه، گلرنگ، پوست پیاز، سرخس عقابی، گل بابونه، برگ درخت توت، گل جعفری، برگ انجیر، گیاه گندل، غوزه پنبه، خون سیاوش و … “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص ۲۶".
دسته سوم را می توان گیاهان رنگزا غیر مرسوم نام گذاری کرد که به دلایل مختلفی مانند هزینه بالا استفاده از آنها یا نداشتن ثبات و … کمتر از آنها استفاده می شود. این گیاهان عبارتند از: گئیما، شوند، لرگ، زعفران، تیره سرخاب و … “جهانشاهی افشار،۱۳۷۵، ص ۱۳۴".
۲- ۲- ۱ تقسیم بندی مواد رنگزای گیاهی بر اساس قسمت های رنگده
رنگ در همه قسمت های یک گیاه وجود ندارد “وکیلی،۱۳۸۲، ص۱۷". این مواد رنگزا را می توان از گل، برگ، پوست، ریشه، قلب (مغز) چوب، میوه و دانه گیاهان استخراج کرد.گاهی مواقع نیز ممکن است تمامی قسمت های یک گیاه در رنگرزی مورد استفاده قرار بگیرد و یا یک قسمت از گیاه دارای خاصیت رنگزایی باشد. جدول شماره (۲-۱) تقسیم بندی گیاهان بر اساس بخش های رنگده را نشان می دهد “دین، جنی،۱۳۸۵ ، ص۱۶".
جدول۲- ۱٫تقسیم بندی گیاهان رنگزا بر اساس قسمت های رنگده

قسمت های رنگده

گیاه

شماره نمونه

مشخصه نمونه

نتایج (ºC)

شرایط آزمایش

الف

EPOLAM 2040 RESIN

۳۵۰

دمای °C 50 تا °C 700 و سرعت °C 10 بر دقیقه

ب

EPOLAM 2040 RESIN + نرم­کننده (phr 15)

۳۴۵

ج

EPOLAM 2040 RESIN + اپوکسی ۸۲۸ + نرم­کننده (phr 15)

۳۶۵

د

اپوکسی ۸۲۸

۳۷۳

نمودار (۴-۳) مقایسه دمای تخریب نمونه­های مورد آزمایش.
نمودار (۴ـ۴) نمودار دمای تخریب نمونه (الف).
تفسیر نمودار (۴-۴): سه مرحله برای تخریب رزین اپوکسی EPOLAM 2040 پخت شده قابل مشاهده است، مرحله اول که از حدود دمای °C 300 تا °C 345 ادامه دارد که مربوط به تخریب گروه­­های هیدروکسیل رزین (شکل ۲-۱ و ۲-۲) می­باشد، مرحله دوم از حدود °C 345 تا °C 540 مربوط به خروج آمین و بخش آروماتیک رزین است که تقریباً ۷۰% وزن آن کاهش یافته، مرحله سوم از °C 540 تا °C 700 ادامه دارد که نمونه به طور کامل تخریب شده است. از نمونه زیر دمای °C 300 می­توان استفاده نمود. منحنی دوم مشتق منحنی اول است که در °C 300 اولین افت وزن را نشان می­دهد و در دمای °C 345 بیشترین میزان تخریب صورت گرفته است و در مرحله سوم منحنی دمای °C 545 را نشان می­دهد (ممانی و همکاران، ۱۳۹۲؛ رای و سونیی^[۶۶]، ۲۰۱۲).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

نمودار (۴ـ۵) نمودار دمای تخریب نمونه (ب).
تفسیر نمودار (۴-۵): نمونه (ب) دارای اپوکسی EPOLAM 2040 با نرم­کننده دی­اکتیل­فتالات، در مرحله اول تخریب از حدود °C 200 تا °C 343 با خروج نرم­کننده و گروه ­های هیدروکسیل اپوکسی همراه است مرحله دوم تخریب از °C 343 تا °C 545 اتفاق می­افتد که با تخریب بیشتر آمین و گروه ­های آروماتیک و بقیه نرم­کننده از بین می­روند. مرجله سوم از °C 545 تا °C 700 تخریب کامل نمونه است. تفاوت نمودارهای نمونه الف و ب را می­توان وجود نرم­کننده دانست. منحنی دوم چند نقطه مشخص شده است که به ترتیب شدت تخریب °C 343، °C 545، °C 300 و °C 200 می­باشند، از نمونه تا دمای °C200 می­توان استفاده نمود (ممانی و همکاران، ۱۳۹۲؛ رای و سونیی^[۶۷]، ۲۰۱۲).
نمودار (۴ـ۶) نمودار دمای تخریب نمونه (ج).
تفسیر نمودار (۴-۶): این نمودار مربوط به نمونه (ج) (دارای نرم­کننده و مخلوطی از دو نوع اپوکسی ۸۲۸ و EPOLAM 2040) است که دارای سه مرحله تخریب گرمایی می­باشد. مرحله اول از حدود °C 200 تا ­­ °C 365 مربوط به خروج نرم­کننده و تخریب بخش هیدروکسیل اپوکسی­ها است افزایش این محدوده دمایی نسبت به نمونه الف را می­توان ناشی از وجود نرم­کننده دی­اکتیل­فتالات و اپوکسی ۸۲۸ دانست. مرحله دوم از °C 365 تا °C 545 مربوط به تخریب آمین و گروه ­های آروماتیک و احتمالاً بخشی از نرم کننده است. مرحله سوم هم که به خروج قسمت­ های مقاوم نمونه ارتباط دارد از °C 545 تا °C 700 است. کارایی نمونه تا دمای °C 200 است. منحنی دوم که مشتق منحنی اول است بیشترین سرعت تخریب در دمای °C 365 و یک مرحله آهسته­تر در دمای °C 545 را نشان می­دهد از °C 200 تا °C 300 هم با یک شیب بسیار آهسته کاهش وزن روی می­دهد (ممانی و همکاران، ۱۳۹۲؛ رای و سونیی^[۶۸]، ۲۰۱۲).
نمودار (۴ـ۷) نمودار دمای تخریب نمونه (د).
تفسیر نمودار (۴-۷): نمونه (د) دارای اپوکسی ۸۲۸ و بدون نرم کننده؛ تخریب دمایی از حدود دمای °C 300 تا °C 370 شروع شده که افت وزن به دلیل شکست در گروه ­های هیدروکسیل اپوکسی روی داده و بعد از دمای °C 370 تا °C 545 نمونه با کاهش وزنی در حدود ۷۰% روبرو می­ شود، مرحله سوم از °C545 تا °C 700 بخش­های مقاوم­تر اپوکسی تجزیه می­شوند. منحنی مشتق دارای سه نقطه °C 300، °C 373 و °C 545 می­باشد که بیشترین میزان تخریب در °C 373 است. این ماده تا °C 300 دارای کارایی است (ممانی و همکاران، ۱۳۹۲؛ رای و سونیی^[۶۹]، ۲۰۱۲).

۴ـ۱ـ۳ درصد مواد فرار

نمونه­های وزن شده، داخل آون در دمای °C 105 و به مدت سه ساعت گذاشته می­شوند. نمونه­ها پس از خروج از آون دوباره وزن می­شوند و درصد ماده­ فرار طبق رابطه­ (۴ـ۱) بدست می ­آید. این آزمایش با استاندارد ASTM D2832-92, 2011 انجام شده است. نتایج هر نمونه در جدول (۴ـ۴) دیده می­ شود. نتایج نشان داد که نرم­کننده روی فرار بودن اپوکسی تأثیر منفی نداشته است. ممکن است نمونه رطوبت احتمالی جذب شده از محیط و یا درصدکمی از اپوکسی خود را از دست داده باشد. نمودار (۴-۸) درصد ماده فرار نمونه­های آزمایش شده را نشان داده است.
۱۰۰ وزن ابتدایی/ (وزن ابتدایی-وزن نهایی) = درصد ماده فرار
رابطه (۴ـ۱)
جدول (۴-۴) درصد ماده فرار نمونه­های مورد آزمایش.

شماره نمونه

مشخصه نمونه

نتایج ( %)

شرایط آزمایش

۲-۲- تفکیک املاک مشاع
یکی از عمده ترین وظایفی که ادارات ثبت امروز مشغول به انجام آن میباشند تفکیک اراضی و آپارتمانها می باشد و با توجه به گستردگی ساخت و سازها بخصوص در مناطق شهری هر روز بر تقاضای تفکیک در ادارات ثبت افزوده میشود.
تفکیک مال غیر منقول به قطعات کوچکتر مثلا قطعه زمینی به مساحت ۵ هزار متر مربع که مالک یا مالکین مشاعی آن تصمیم دارند جهت احداث واحد مسکونی یا سایر اهداف مورد نظر آنرا به قطعات ۲۰۰ متری تقسیم کنند لذا در صورت تقسیم، در عرف ثبتی گفته میشود آن به قطعات ۲۰۰ متری تفکیک شده است.
با این توصیف از تفکیک به سه منظور استفاده میشود:
برای انتقال قطعات تفکیک شده به صورت مفروز ( جدا جدا)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

جهت صدور سند مالکیت مفروزی با ابطال سند اولیه.
به منظور تنظیم تقسیم نامه.
مطابق ماده ۱۵۰ ق. ث. هرگاه نسبت به ملکی از طرف مالک یا قائم مقام او تقاضای تفکیک شود، این تقاضا به اداره ثبت محل ملک ارسال میشود. در تقاضانامه تفکیک باید ارزش مورد تفکیک بر اساس ارزش معاملاتی روز تعیین و هزینه تفکیک از طرف ذینفع بر اساس مبلغ مذکور پرداخت شود بطور کلی تقاضای تفکیک به درخواست مالک یا مالکین به انضمام نقشه تفکیکی ملک که خود متقاضی موظف به تهیه آن میباشد از طریق دفتر خانه با قید ارزش معاملاتی روز به اداره ثبت ارسال میشود.
اداره ثبت در اجرای ماده ۱۵۴ اصلاحی ق. ث. و ماده ۱۰۱ شهرداری نقشه مزبور را طی نامه اداری جهت بررسی و تصویب به شهرداری محل ارسال مینماید و پس از وصول پاسخ شهرداری مبنی بر تأیید نقشه مزبور یا عدم پاسخ شهرداری طی مدت دو ماه از تاریخ ارسال نقشه، نماینده و نقشه بردار ثبت به همراه متقاضی به محل ملک مراجعه و پس از بازدید از محل و معرفی ملک توسط متقاضی، نماینده ثبت حدود ملک را با مجاورین و سوابق ثبتی تطبیق و در صورتیکه قطعات تفکیکی، داخل در محدوده ملک باشند و اختلافی با مجاورین هم ملاحظه نشود. نقشه بردار، نقشه تفکیکی را با توجه به نقشه تأیید شده شهرداری ترسیم و قطعات تفکیکی را به نرخ منطقه ارزیابی نموده و در پایان صورتمجلس تفکیکی را تنظیم مینمایند. سپس رونوشت صورتمجلس مزبور پس از تأیید مسئول اداره به دفترخانهای که متقاضی از طریق آن تقاضای تفکیک نموده بود ارسال میشود.
در صورتمجلس تفکیکی ابتدا باید جریان ثبت ملک و سپس ملک و سپس حدود و مشخصات کامل ملک به اضافه حدود و مشخصات قطعات تفکیکی با تعیین شملره پلاک و با ذکر طول ابعاد و مساحت به ترتیب قید و نماینده و نقشه بردار ثبت و متقاضی آنرا امضاء نمایند و در صورت آپارتمانها لازم به ذکر است بجای تصویب شهرداری متقاضی باید گواهی پایان کار ساختمان را جهت تنظیم صورتمجلس تفکیکی ارائه و بر مبنای آن انجام شود.
با این توصیفات عملیات تفکیک بطورکل در اداره ثبت انجام میشود و در آن صورتمجلس تفکیکی که حاوی حدود و مساحت قطعات جدا شده به منظور انتقال به صورت قطعات مفروزی و صدور سند مالکیت برای قطعات و تنظیم تقسیم نامه است و پس از طی این مراحل سند مالکیت اولیه باطل میگردد و در صورتیکه یکی از مراحل عملیات فوق ناقص باشد. تفکیک اعتباری ندارد مثلا هر گاه مالک ۶ دانگ ملک خود را به سه قسمت تفکیک کند اما سند مالکیت اولیه آن ملک را باطل ننماید، تفکیک فاقد اعتبار است.
با این وجود تفکیک برای مجزا شدن قطعات جهت فروش توسط صاحب آن انجام میشود و بر اساس آن ملک به قطعات کوچکتر تقسیم و به قطعات، شماره های جدید اما فرعی اختصاص یافته، حدود و حقوق ارتفاقی تعریف و آخرین قطعهای که انتقال داده شود، سند مالکیت اولیه باطل میشود.
از تفکیک در تقسیم نامه هم استفاده میشود در تقسیم نامهها مالک بیش از یک نفر است و ممکن است یکی از بقیه سهم بیشتری برده و نوعی صلح محاباتی انجام گیرد.
بعبارتی در هنگام تنظیم تقسیم نامه ملک مشاع است و شرکاء با توافق و تراضی همدیگر، نقشه افرازی مورد نظر خود را تهیه نموده و پس از تأیید مراجع ذیصلاح مانند شهرداری (در مورد اراضی و ابنیه واقع در محدوده استحفاظی شهر) از طریق دفتر خانه مورد نظر به اداره ثبت محل وقوع ملک ارسال میشود در این مرحله کارشناسان ثبت ضمن تعیین وقت با مراجعه به محل، صورتمجلس تفکیکی را با حدود و مشخصات مفروزی هر یک از مالکان با رعایت حدود مجاورین تعیین نموده و سپس با امضاء صورتمجلس مزبور و دریافت حقوق دولتی، صورتمجلس فوق الذکر را به دفتر خانه مورد نظر جهت تهیه و تنظیم تقسیم نامه ارسال مینماید. پس از این مراحل، سند تقسیم نامه، تنظیم شده و مالکیت کلیه مالکین با مقدار مشاعی ذکر و بر اساس صورتمجلس تفکیکی برای هر مالک مشاعی یک قطعه مفروزی تعیین و سند مالکیت مشاعی به انضمام سند تقسیم نامه توسط دفترخانه به اداره ثبت ارسال و ضمن ابطال سند اولیه، سند مالکین مفروزی برای مالکین صادر می شود.
۲-۱-۲- تفکیک و دستورالعمل های سازمان ثبت
در رابطه با تفکیک، بخشنامه و دستورالعملهای متعددی صادر شده که موجب سر در گمی و اغلب با هم متفاوتند و لذا با اصلاح ماده ۱۵۴ق. ث. به منظور ایجاد وحدت رویه در مورد تفکیک و افراز موارد زیر مورد نظر قرار میگیرد..
۱- ادارات ثبت در اجرای م ۱۵۴ اصلاحی قانون ثبت مکلفند طبق نقشه تفکیکی که در اجرای ماده ۱۰۱ قانون شهرداریها به تصویب شهرداری رسیده باشد نسبت به افراز و تفکیک کلیه اراضی واقع در محدوده شهرها و حریم قانونی آن اقدام نمایند و شهرداریها مکلفند بر اساس طرح جامع تفصیلی و طرح هادی و دیگر ضوابط مربوط به شهرداری، نسبت به نقشه ارسالی اداره ثبت یا دادگاهها ظرف مهلت دو ماه با اعاده نقشه مذکور اظهار نظر کتبی نموده و در غیر اینصورت اداره ثبت و دادگاه میتوانند راسا عملیات تفکیک و افراز را ادامه دهند.
-۲تکلیف تفکیک اراضی و ساختمانهای خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها را آئین نامه استفاده از اراضی و احداث بنا و تاسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها روشن کرده است و برابر تبصره ۱ ماده ۲ آئین نامه احداث بنا و تاسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها، اداره ثبت مجاز نخواهد بود هیچ نوع تفکیکی را به قطعات کوچکتراز ۲۰ هکتار قبل از اینکه مورد تصویب مراجع مندرج در بندهای ماده ۳ قرار گرفته و ابلاغ شود بپذیرد و نسبت به آن عمل کند لذا رای وحدت رویه هیئت عمومی دیوانعالی کشور در رابطه با افراز املاک مشاع به شماره ۴۸ تصویب شد که در فراز ۵، بند ۳۸۳ مجموعه بخشنامههای ثبتی به آن اشاره شده است.
علاوه بر موارد فوق بموجب بند ۳۷۶ مجموعه بخشنامهها نسبت به املاکی که تحدید حدود آنها بعمل نیامده باشد. تفکیک قسمتی از آنها توسط اداره ثبت برای معامله ممنوع است ولی طبق ماده ۱۵ آیین نامه اصلاحات اراضی مصوب ۳/۵/۱۳۴۳ در هنگام انتقال اسناد، مطالبه صورتمجلس تفکیکی از اداره ثبت الزامی نبوده و در این موارد صورتمجلس تنظیمی مأمورین اصلاحات ارضی کافی است.
۲-۱-۳- تفکیک آپارتمانها
در مورد تفکیک ساختمانهایی که بصورت آپارتمان احداث شدهاند با توجه به گواهی پایان کار صادره از شهرداری و قانون تملک آپارتمانها و آئین نامه آن اقدام میشود اما ساختمانهای احداثی قبل از سال ۱۳۴۹ مستند به تبصره ۸ از ماده ۱۰۰ اصلاحی قانون شهرداریها، ارائه گواهی پایان کار ضرورتی نداشته و ادارات ثبت راسا اقدام به تفکیک مینمایند.
به منظور تفکیک آپارتمانها، متقاضی باید تقاضای خود را به انضمام گواهی پایان کار و نقشه مورد نظر به دفترخانه اسناد رسمی تحویل و از این طریق به اداره ثبت محل ارسال میشوند.
پس از وصول سایر مدارک مورد نیاز، نوبت یا زمان اقدام تعیین میشود و سپس نقشه بردار و نماینده اقدام کننده مشخص میشوند و یکروز قبل از موعود پرونده به آنان تحویل و آنها مکلفند در پایان عملیات تفکیک، گزارش کار یا صورتمجلس تنظیمی را به صورت کامل تحویل رئیس ثبت دهند در صورتمجلس تفکیکی باید شماره پلاک اصلی و فرعی، آدرس کامل از لحاظ خیابان و کوچه، شماره ثبت و صفحه سند در دفتر املاک، نام و نام خانوادگی موجود در سند مالکیت با تطبیق آن با دفتر املاک، آخرین انتقالات، ثبت خلاصه معاملات ثبت نشده یا دفتر املاک ناقص نماند و در پایان گواهی خاتمه بنا کنترل و حدود ملک با دفتر املاک تطبیق داده شود.
ضمنا مأمورین اداره ثبت پس از بررسی آپارتمان باید گواهی کنند که قطعات تفکیک داخل در محدوده سند مالکیت بوده و تأیید نمایند که صورتمجلس تفکیکی با گواهی پایان کار مطابقت دارد.
همچنین موضوع مهم در تفکیک آپارتمانها، مشترکات میباشند که در صورتمجلس تفکیکی باید نوع مشترکات، موقعیت مکانی، تاسیسات بدون نیاز به قید حدود آنها و دیگر نکات مورد نیاز ذکر شود و پس از تعیین مشترکات، قسمتهای اختصاصی تعیین گردد.
علاوه بر این تعداد کل واحدها و تعداد واحدهای موجود در هر طبقه واحدهای اختصاصی آپارتمان و انباریها با حدود معین و تعداد پارگینگها و کسانیکه حق استفاده از آنها را دارند قید میشوند.
۲-۱-۴-نکات مهم در مورد تفکیک آپارتمانها
۱- صورتمجلس تفکیکی باید مستند باشد( نقشه تأیید شده ماده ۱۰۱ شهرداری برای تفکیک عرصه و گواهی پایان کار برای تفکیک آپارتمانها)
۲- هنگام تفکیک، پلاک مورد عمل باید در محل خود استقرار داشته و به حدود مجاورین تجاوز نشود .
۳- هر قسمت مفروزی باید با مساحت و حدود معین در صورتمجلس تفکیکی قید شود.
۴- قسمتهایی که به صورت مشاعی و اشتراکی هستند باید در صورتمجلس قید شوند.
۵- حقوق ارتفاقی و انتفاعی از قبیل حق عبور و غیره بدون ابهام در صورتمجلس قید شود تا برای خریداران ابهامی نباشد.
۶- هزینه تفکیک بدون کم و کسر وصول شود.
۷- صورتمجلس تفکیکی باید به امضاء مالک یا مالکین یا نماینده قانونی آنها، نقشه بردارو رئیس یا معاون ثبت رسیده باشد.
۸- هر گاه آپارتمان غیر قابل تفکیک باشد یا طرفین بر نحوه تفکیک اعتراض نمایند، موضوع به دادگاه ارسال میشود.
۹- در تفکیک آپارتمانها حدود بالکن ۰تراس) مسقف جزء محدوده اختصاصی است اما مساحت آن باید جداگانه نوشته شود چونکه قیمت بالکن با آپارتمان یکسان نمیباشد.
۱۰- در مورد تفکیک چند ساختمان که از هم مجزا بوده اما در یک قطعه زمین احداث شدهاند، چنانچه بر طبق گواهی پایان کار این ساختمانها دارای مشترکاتی از قبیل انباری راهروها، تابلوی آب و برق و وسایل گرمایی و سرمایی و تهویه باشند یا اینکه شهرداری در گواهی صادره عرصه را غیر قابل تفکیک اعلام کند، اداره ثبت نبایستی عرصه را تفکیک کند و فقط ساختمانها را بر اساس قانون تملک آپارتمانها تفکیک نموده اما در صورتیکه بر اساس گواهی پایان کار، ساختمان فاقد مشترکات باشد اداره ثبت راسا میتواند عرصه و اعیان را تفکیک کند.
۱۱- تراس غیر مسقف مانند ایوانهای نردهای، جزء حدود آپارتمان نیست اما مساحت آن باید قید شود.
۱۲- اگر تعداد پارکینگها با تعداد واحدهای آپارتمان مساوی باشد به هر واحد آپارتمان یک پارکینگ اختصاص می یابد.
۱۳- تغییر در کاربری آپارتمانها و کم و زیاد نمودن اجزای آن مثل تبدیل انباری به تجاری غیر ممکن است مگر با اصلاح پایان کار و موافقت کلیه شرکاء
۱۴- شهرداری گاهی گواهی پایان کار را بصورت یکساله تایید مینمایند که این موضوع مانع تفکیک نمیشود.
۱۵- تذکر: گاهی مشاهده میشود که صورتمجلس تفکیکی پس از امضاء توسط نماینده و نقشه بردار ثبت و طی نمودن تشریفات اداری و پرداخت هزینه دولتی، بدون امضاء رئیس با معاون ثبت به ضمیمه نامه اداری به دفترخانه ارسال میشود که اینگونه عمل نمودن نه تنها مسئولیتی از رئیس ثبت ساقط نمینماید بلکه عدم امضاء صورتمجلس توسط ایشان خلاف بوده و در صورتیکه صورتمجلس بدون امضاء رئیس ثبت به دفتر خانه ارسال شود باید برگشت خورده و پس از امضاء مجددا ارسال شود.
۲-۱-۵-تفکیک عرصه تملک اعیانی
طبق بند ۳۸۰ مجموعه بخشنامههای ثبتی در موردیکه مالک اعیانی، قصد خرید عرصه یا زیر بنا را داشته باشد و تحدید حدود اعیان هم انجام شده باشد تفکیک عرصه انجام و احتیاجی به جلب نظر شهرداری نخواهد بود و حدود عرصه هم تابع حدود اعیان است.
ماده ۱۵۴ اصلاحی قانون ثبت مصوبه مرداد ماه ۱۳۶۵ دلالت بر این امر دارد و ادارات ثبت فقط در تفکیک اراضی ملزم به جلب نظر شهرداریها هستند و در تفکیک ساختمانها باید راسا اقدام کنند.
۲-۱-۶-تفکیک اعیانی
طبق بند ۳۸۲ مجموعه بخشنامهها در مواردیکه مالک اعیانیهای ثبت شده بر اساس ماده ۱۰۴ مکرر ق. ث. تقاضای تفکیک نمایند و عرصه متعلق به دیگری باشد در این حالت لازم است به منظور محفوظ ماندن حقوق مالک عرصه، هنگام تفکیک به مشارالیه ابلاغ و اخطار شود بدیهی است با صدور سند مالکیت اعیانی، دیگر ادعایی نسبت به اصل مالکیت مسموع نیست.
۲-۱-۷-ضرورت قید شماره فرعی در صورتمجلس تفکیک و افراز
همانگونه که در مبحث مربوط به مقررات ثبت عمومی راجع به ثبت اراضی و باغات و مزارع شهر و روستا گفته شد، لازم به یادآوری است که اینگونه اراضی و باغات اغلب دارای مساحتهای وسیع بوده بگونهای که هر منطقه یا بخش یا روستا تحت یک پلاک ثبتی و به نام یک یا چند نفر است و اسناد مالکیت این نوع از اراضی که اکثرا فاقد مساحت و طول و ابعاد بوده و حدود آنها به املاک مجاور و باغات و مزارع یا آثار طبیعی مثل دره؛ کوه، رودخانه یا نهر عمومی محدود و تعریف شده اند و بعد از مدتی ممکن است به قطعاتی کوچکتر تفکیک یا افراز شوند و نسبت به قطعات تفکیکی و افرازی اسناد مالکیت به نام انتقال گیرندگان در مقابل سهمشان صادر شود در اینحالت برای قطعات مذکور شماره فرعی از اصلی یا توجه به ردیف شماره فرعی از پلاک اصلی مورد تفکیک توسط بایگان ثبت تعیین میشود بنابراین به منظور جلوگیری از وقوع اشتباهات ممکن لازم است مسئول مربوطه شماره فرعی را صورتمجلس مقابل قطعه قید نماید و قبل از ثبت پیش نویس سند مالکیت در دفتر املاک، ستون انتقالات دفتر املاک ملک مورد تفکیک باید از نظر تکمیل اسناد و مالک انتقال دهنده و فسخ اسناد رهنی و شرطی توسط متصدی دفتر املاک کاملا کنترل شود و پس از اطمینان از تکمیل بودن ثبت و نداشتن سند رهنی و شرطی و اینکه قبلا برای قطعه مورد نظر سند مالکیت صادر نشده است. خروجی را با خودکار قرمز با ذکر مساحت و شماره و مساحت و شماره دفترخانه تنظیم کننده و شماره فرعی اختصاص یافته در ذیل ثبت ملک قید و آنگاه مبادرت به ثبت پیش نویس در دفتر املاک نماید.
لازم به ذکر است که سهل انگاری و بی دقتی هنگام قید شماره فرعی در مقابل قطعات تفکیکی و افرازی یا بی نظمی در نوشتن دفتر املاک باعث میشود که نسبت به قطعات اسناد مالکیت معارض صادر شود، لذا نوشتن شماره فرعی اختصاصی به هر قطعه در صورتمجلس افراز یا تفکیکی و رعایت نظم و ترتیب در نوشتن خروجی ها در دفتر املاک، ضمن سادگی عمل، ادارات ثبت را از وقوع اشتباه بر حذر داشته و همواره دستیابی به پروندههای قطعات و صدور اسناد مالکیت برای آنها از طریق مراجعه به پروندههای مرتبط با اصلی به سادگی میسر میشود.
۲-۱-۸-تفکیک اراضی در خارج از محدوده شهرها
تفکیک اراضی زراعی و باغها طبق تبصره ۳ ماده ۱ قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها مصوب ۱/۸/۱۳۸۵ تفکیک اراضی زراعی و باغها و ماده ۹ آئین نامه اجرای مصوب ۲/۳/۸۶ هیأت وزیران، ادارات ثبت اسناد و املاک مکلفند در هنگام تفکیک و افراز و تقسیم اراضی زراعی و باغهای واقع در خارج از محدوده قانونی شهرها و شهرکها و طرح هادی روستایی،نظر سازمان جهاد کشاورزی را استعلام نمایند و تفکیک و افرازو تقسیم اینگونه اراضی پس از تأیید مدیریت جهاد کشاورزی قابل اجرا خواهد بود که حداقل های تعیین شده بموجب مصوبه ابلاغی عبارت است از حداقل مجاز برای تفکیک اعم از تجزیه و افراز اراضی آبی ۵ هکتار و برای باغها ۵/۲ هکتار میباشد. که مبدل اراضی آبی و دیمی در استانهای مختلف را جهت استحضار بشرح ذیل میباشد

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱-مقدمه: ۹۱
۵-۲-نتیجه گیری بر اساس فرضیات یا پرسشهای تحقیق: ۹۱
۵-۳-پیشنهادها ۹۳
۵-۳-۱-پیشنهادها در راستای یافته های تحقیق ۹۳
۵-۳-۲-پیشنهاد به محققین آتی ۹۵
منابع و مأخذ ۹۶
فهرست جداول
جدول شماره(۴-۱): خصوصیات آماری داده ها ۷۹
جدول شماره(۴-۲): همبستگی، آماره t و احتمال ۸۲
جدول شماره(۴-۳): نتایج آزمون وجود ناهمسانی واریانس شرطی ARCH 84
فهرست نمودار
نمودار شماره(۴-۱): مقایسه میانگین بازدهی و انحراف معیار ۸۰
نمودار شماره(۴-۲):نسبت میانگین به انحراف معیار ۸۱
نمودار شماره(۴-۳):ریسک طلا محاسبه شده توسط انحراف معیار شرطی در الگوی ARCH 85
نمودار شماره(۴-۴): ریسک سهام محاسبه شده توسط انحراف معیار شرطی در الگوی ARCH 86
نمودار شماره(۴-۵):ریسک ارز محاسبه شده توسط انحراف معیار شرطی در الگوی ARCH 87
چکیده:
بررسی رابطه بین ریسک و بازدهی فرصت­های سرمایه ­گذاری مختلف و همچنین میزان مصونیت و پوشش هر دارایی در مقابل تورم، همواره از موضوعات مورد علاقه اقتصاددانان، فعالان عرصه سرمایه گذاری و حتی افراد عادی بوده است. در این پژوهش جهت بررسی این موضوع در اقتصاد ایران طی دوره ۱۳۹۲-۱۳۷۰ با بهره­ گیری از داده ­های ماهیانه، ضمن انتخاب سه دارایی طلا، ارز و بازار سهام و محاسبه بازدهی آنها (نرخ رشد لگاریتم تغییر قیمت سه دارایی)، ریسک نیز بر مبنای مدل های ناهمسانی واریانس شرطی (ARCH) محاسبه گردید و سپس رابطه بین ریسک محاسبه شده و بازدهی بر مبنای یک مدل رگرسیونی (OLS) بین ریسک و بازدهی برای هر دارایی مثبت تشخیص داده شد. سپس با بهره گرفتن از مدل قیمت گذاری دارایی­ های سرمایه­ای (CAPM) میزان مصونیت و بازدهی غیر عادی هر دارایی در مقابل تورم مورد ارزیابی قرار گرفت و نهایتا مشخص گردید که هر سه دارایی به عنوان سه فرصت سرمایه گذاری جایگزین دارای پوشش کاملی در مقابل تورم بوده و هیچکدام بازدهی غیرعادی مازاد بر تورم نداشته­اند. از سوی دیگر به ترتیب دارایی طلا، ارز و سهام دارای بالاترین نسبت میانگین بازدهی به ریسک در طول دوره مورد بررسی بوده ­اند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

واژگان کلیدی: بازده، ریسک، مدل قیمت گذاری دارایی سرمایهجای، مدل ناهمسانی واریانس شرطی
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱-مقدمه
امروزه مبحث سرمایه گذاری به یکی از مهم ترین مسائل زندگی انسان ها تبدیل شده است . افراد برای اینکه رفاه و آسایش فعلی و آتی خود را بهبود بخشند اقدام به سرمایه گذاری می کنند . وجوهی که سرمایه گذاری می شوند . می توانند ناشی از دارائیهای موجود فرد ، مبالغ وام گرفته شده یا پس انداز افراد باشد . سرمایه گذاران تلاش می کنند ثروت خود را به بهترین نحو سرمایه گذاری کنند . تا هم از عواملی مانند تورم مصون بمانند و هم ثروت خود را افزایش دهند .
بسیاری از اقتصاددانان معتقدند افزایش سرمایه­­­­­­­­­­­­­گذاری هر چند ­­­­­شرط کافی نیست،اما شرط لازم برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی است.با توجه به کمبود منابع سرمایه ­گذاری در اکثر کشورهای در حال توسعه،تخصیص بهینه این منابع محدود بین فعالیتهایی که حداکثر کارآمدی را داشته باشند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.در این فرایند باید ضمن شناسایی مزیت­های نسبی یک کشور،نسبت به تخصیص بهینه منابع بین بخشهای مختلف اقتصادی اقدام نمود. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به دنبال یافتن این پرسش است که سرمایه ­گذاری در چه بازارهایی از اقتصاد ایران کارآمدی بیشتری داشته است و اولویت سرمایه ­گذاری در چه بازارهایی است.
۱-۲-بیان مسئله تحقیق
اصل ثابتی در فرهنگ سرمایه ­گذاری وجود دارد مبنی بر این که سرمایه از ریسک و خطرگریزان است و به سوی بازده و سود تمایل دارد. به همین خاطر­است که سرمایه ­گذاران ریسک­گریز از ورود سرمایه خود به جایی که خطر و ریسک وجود دارد یا افق نامشخصی در برابر سود و اصل سرمایه­شان هست، امتناع می­ کنند. اما آیا می­توان جایی را پیدا کرد که سرمایه ­گذاری در آن ریسک نداشته باشد؟ ریسک و خطر از دست دادن اصل و فرع سرمایه در همه جا هست، بعضی سرمایه ­گذاری­ها پرخطرند و برخی کم خطر. سرمایه­گذار با توجه به میزان خطر و ریسک سرمایه ­گذاری، انتظار سود و بازده متناسب را دارا می­باشد. معمولاً سرمایه گذاران به وسیله تجزیه و تحلیل های مالی خود به دنبال بازده متناسب با توجه ریسک مربوط می‌باشند .
در یک بازار متعارف که در آن عوامل بازار واجد اطلاعات می‌باشند، بازده بالا همواره ریسک بالاتری را نیز به دنبال خواهد داشت.این موضوع موجب می­ شود که همواره تصمیم ­گیری جهت سرمایه ­گذاری بر اساس روابط میان ریسک و بازده صورت گیرد و یک سرمایه­گذار همواره دو فاکتور ریسک و بازده را در تجزیه و تحلیل و مدیریت سبد سرمایه ­گذاری های خود مدنظرقرار دهد. به عبارت دیگر، سرمایه ­گذاری به عنوان یک تصمیم مالی همواره دارای دو مؤلفه ریسک و بازدهی بوده که مبادله این دو ترکیبهای گوناگون سرمایه ­گذاری را عرضه می کند.از یک طرف،سرمایه ­گذاران به دنبال بیشینه کردن عایدی خود از سرمایه ­گذاری هستند و از طرف دیگر، باشرایط عدم اطمینان حاکم بر بازارهای مالی مواجه می باشند که عامل اخیر دستیابی به عواید سرمایه ­گذاری را با عدم اطمینان مواجه می­سازد معمولاًدر اقتصاد و بخصوص در سرمایه ­گذاری فرض براین است که ­سرمایه ­گذاران منطقی عمل می­ کنند. سرمایه ­گذاران منطقی، اطمینان را به عدم اطمینان ترجیح می­ دهند و طبیعی است که دراین حالت میجتوان گفت سرمایه ­گذاران نسبت به ریسک علاقه­ای ندارند،به عبارت دقیقجتر سرمایه ­گذاران ریسکجگریز هستند. یک سرمایه­گذار ریسک­گریز، کسی است که در ازای قبول ریسک،انتظار دریافت بازده مناسبی دارد.باید توجه داشت که در این حالت پذیرفتن ریسک یک کار غیر منطقی نیست،اگر چه میزان ریسک خیلی زیاد باشد،چون در این حالت انتظار بازده بالایی نیز وجود دارد.در واقع، سرمایه ­گذاران به طور منطقی نمی توانند انتظار داشته باشندکه بدون قبول ریسک بالا، بازده بالایی کسب کنند. از طرف دیگر تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که افراد در تصمیم ­گیری های خود تحت شرایط ریسک به هیچ وجه به صورت منطقی و عقلایی عمل نمی­کنند.
۱-۳-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
امروزه مبحث سرمایه ­گذاری به یکی از مهم­ترین مسائل زندگی انسان­ها تبدیل شده است. افراد برای اینکه رفاه و آسایش فعلی و آتی خود را بهبود بخشند اقدام به سرمایه ­گذاری می­ کنند. وجوهی که سرمایه ­گذاری می­شوند می توانند ناشی ازدارایی­های موجود فرد، مبالغ وام گرفته شده یا پس­انداز فرد باشد. سرمایه ­گذاران تلاش می­ کنند ثروت خود را به بهترین نحو سرمایه ­گذاری کنند تا هم از عواملی مانند تورم مصون بمانند و هم ثروت خود را افزایش دهند.
سرمایه ­گذاری به مفهوم ساده و فراگیر عبارت است از به تعویق انداختن مصرف فعلی برای دستیابی به مصرف بیشتردرآینده(جهانخانی و پارساییان،۱۳۷۶).اغلب اندیشمندان اقتصادی درتحقیقاتشان به این نتیجه دست یافتند که یکی از عوامل موثر بر رشد و توسعه پایدار سرمایه ­گذاری موثر درکشور است. سرمایه ­گذاران را می­توان یکی از ارکان اساسی اقتصاد کشورها دانست.تردیدی نیست که افزایش تولید که یکی از نخستین گام­های فرایند توسعه محسوب می­گردد مستلزم افزایش سرمایه ­گذاری خواهد بود و به همین دلیل نظریه ­هایی در علم اقتصاد مطرح است که علت توسعه نیافتگی برخی کشورها را کمبود سرمایه و سرمایه ­گذاری پنداشته و دور باطل کمبود تولید را ناشی از نبود سرمایه ­گذاری می­داند(نخجوانی،۱۳۸۲و بید گلی و بیگدلو،۱۳۸۵(.
همواره فرصت­های مختلفی برای سرمایه ­گذاری وجود دارد اما افراد به دنبال بهترین فرصت برای سرمایه ­گذاری اند،اما کدام یک از این فرصت­ها بهترینند؟آیا لزوما گزینه­ای که بیشترین بازدهی را فراهم می سازد مطلوب­ترین گزینه است یا عوامل دیگری نیز در این زمینه دخیل هستند؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا می­بایست مشخص گردد عملکرد یک سرمایه ­گذاری براساس چه معیارهایی تعیین می­ شود ارزیابی عملکرد سرمایه ­گذاری­ها بر مبنای ریسک و بازده صورت می­گیرد و این دو عامل(ریسک و بازده)از هم جدا نیستند. مقصود از بازده پاداشی است که سرمایه­گذار از سرمایه ­گذاری خود به دست می ­آورد.
تاکنون تحقیقات فراوانی دراکثرحوزه­های مرتبط با بازار سرمایه در ایران صورت گرفته،اما آنچه در این بین کمتر مورد توجه قرار گرفته،پرداختن به تحقیقات جدی در خصوص بررسی نگرش­های روانی برتشخیص تعصبات رفتاری و اثرات آن در بورس اوراق بهادار تهران میجباشد.در اکثر کشورها،شناخت فرایند تصمیم ­گیری مشارکت کنندگان دربورس،همواره موضوعی مهم برای مشارکت­کنندگان و سرمایه‌گذاران دربازار بوده است.در اکثر این کشورها،محققان تلاش­ های قابل توجهی جهت مطالعه و درک رفتار سرمایه ­گذاری مشارکت­کنندگان بازار و به دنبال آن تاثیر این عوامل برقیمت اوراق بهادار داشته اند، چرا که رفتارهایی که بر تصمیمات سرمایه ­گذاری مشارکت­کنندگان در بازار تاثیر می گذارند از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی مختلف،عوامل رفتاری و رفتار فردی سرمایه ­گذاران یکی از بحث­های کشف شده درمسائل اقتصادی مالی و محققان امور مالی کار­بردی در سراسر جهان است.در الگوی مالی سنتی در بازار کارآمد که بر اساس فرضیه بازار کارآمد است بر این فرض می باشد که تصمیم­گیرندگان به طور کاملا عقلایی رفتار می­ کنند و همیشه به دنبال بیشینه­کردن مطلوبیت مورد انتظار خود هستند. به عبارت دیگر دو پایه اصلی در پارادایم سنتی مالی، عقلانیت کامل عوامل و نتیجه ­گیری تصمیم ­گیری های مبتنی بر بیشینه­سازی مطلوبیت مورد انتظار است. تا بعد از سال۱۹۸۰برخی از محققان رفتاری فهمیدند بطورکامل پدیده فوق­العاده­ای از بازار را توضیح دهد هرچند که تصمیم­های سرمایه­گذار به طورکامل عقلانی بودند(تیورسکی و کاهنمن، ۱۹۷۹).^[۱] درحالی که در مالی رفتاری عنوان می­ شود که برخی پدیده ­های مالی را می­توان بابه کارگیری مدل­هایی توصیف کرد که در آنها عامل اقتصادی کاملا در نظر گرفته نمی­ شود. در برخی از مدل­های مالی رفتاری، عوامل رفتاری دارند که بطور کامل عقلایی نیستند.
در برخی مدل ها نیز، عوامل اعتقادات درستی دارند ولی­انتخاب‌هایی انجام می دهند که با بیشینه­ سازی مطلوبیت مورد انتظار سازگار نیست(راعی و فلاح پور،۱۳۸۳،۸۰).
هنگامی که سرمایه ­گذاران باشرایط نامطمئن روبرو می­شوند،به احتمال زیاد درجهت منافع خودبه تصمیم­گیرهای مختلف می­پردازند،یا ممکن است به دنبال توصیه­های سرمایه ­گذاران حرفه‌ای یاجمع­آوری اطلاعات مربوط به سود حاصل از تصمیم ­گیری سرمایه ­گذاری بهینه باشند (تیورسکی و کاهنمن، ۱۹۷۹).^[۲]گرچه سرمایه ­گذاران حرفه‌ای اطلاعات بیشتری کسب خواهند نمود، اما به دلیل وجود تعصبات سرمایه ­گذاری بیشتر تصمیمات خود کاملا منطقی نیست،در نتیجه این تعصبات منجر به کاهش بازگشت سرمایه ­گذاری می­گردد (کایداک، ۱۹۸۷)^[۳] .
هنگامی که مالی رفتاری بین فعالان بازار توسعه یابد،سرمایه ­گذاران مزایای آن راخواهند دید وآنگاه انتظار می­رود که درک نحوه تاثیر ابعاد روانشناختی سرمایه­گذار بر پیامدهای سرمایه ­گذاری،بینش‌های جدیدی فراهم سازد. نتیجه مورد انتظار از برقراری ارتباط مناسب با مالی رفتاری برای مدیران و مشاوران،پرتفویی است که یک مشاور می ­تواند متناسب با اهداف و تمایلات هر سرمایه­گذار ایجاد کند.از دیگر فواید این پژوهش،نزدیک کردن مشاوران و سرمایه ­گذاران به کاربردهای«مالی رفتاری»در مدیریت دارایی است.برای کسانی که نقش روانشناسی در دانش مالی را به عنوان یک عامل اثر گذار بر بازارها یا اوراق بهادار و تصمیمات سرمایه ­گذاران بدیهی می دانند، قبول وجود تردید در مورد اعتبار « مالی رفتاری» دشوار است. در عین حال هنوز بسیاری از دانشگاهیان‌و‌حرفه­ای­های طرفدار مکتب «مالی کلاسیک » بررسی جنبه های رفتاری انسان و تاثیر آن در تصمیمات مالی را به عنوان یک شاخه مستقل مطالعاتی باور ندارند. در طرف مقابل، طرفداران دانش« مالی رفتاری»اعتقاد راسخی دارند که آگاهی از"تمایلات روانشناختی “در عرصه سرمایه ­گذاری،کاملاً ضروری و نیازمند توسعه جدی دامنه مطالعاتی است (پمپین^[۴]،۱۳۸۳؛ ترجمه بدری). بنابراین ما در این تحقیق می­توانیم به درک سابقه و تاثیر آنچه که باعث تعصبات سرمایه ­گذاری شده است بپردازیم.
۱-۴-اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف کلی، ویژه و کاربردی)
۱-۴-۱-اهداف کلی
هدف اصلی
۱-بررسی ریسک و بازده سرمایه ­گذاری­های جایگزین در ایران
۲-رتبه بندی بازارها بر اساس ملاک بازدهی سرمایه ­گذاری ها
۱-۴-۲-اهداف فرعی
بررسی رابطه ریسک در سرمایه ­گذاری سهام با بازده سرمایه ­گذاری.
بررسی رابطه ریسک در سرمایه ­گذاری طلا با بازده سرمایه ­گذاری.
بررسی رابطه ریسک در سرمایه ­گذاری ارز با بازده سرمایه ­گذاری.
کدامیک از دارایی های ارز وطلا وسهام پوشش مناسبی در مقابل تورم دارند.
۱-۴-۳- اهداف کاربردی
شناسایی ابزار جایگزین دارایی طلا، ارز و سهام برای مقابله تورم در اقتصاد ایران

طبق قوانین بین المللی باید همهیتدابیر اتخاذ شود تا بازگشت کودکان آواره به کشورشان به محضآن که شرایط ایجاب نماید امکان پذیر شود. بنابراین فرزندخواندگی چنین کودکانی اصولاً مجاز نخواهد بود.۲ وظیفه حمایت از کودکان آواره و بیسرپرستدر درجه اول به عهدهی دولتهای پذیرنده است. آنها باید زمینهی حقوقی چون تغذیه، مسکن، بهداشت و برخورداری ازتعلیم و تربیت را در مورد این کودکان فراهم آورند وچه در زمان جنگ وچه پس از آن به رعایت صحیح این حقوق توجه داشته باشند. اما دولتها به تنهایی قادر به انجام این وظیفه نیستند و فعال کردن سازمانهای بین المللی یا داخلی الزامی است. درکنار این حمایتها زمینه برای پیشگیری ازمخاصمات آینده فراهم شود که یکی ازراهها، مجازات مرتکبان جرائم جنگی برضد کودکان است که در این زمینه تأسیس دیوان کیفری بین المللی گامی مهم تلقی میشود.۳
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

و : ممنوعیت مجازات اعدام برای کودکان و مادران باردار
مجازات اعدام کودکان ومادران باردار طبق قوانین بشردوستانه ممنوع میباشد. هرچند این مهم دراکثر قوانین داخلی کشورهایعضو و غیرعضو سازمان ملل متحد مشاهده میشود. اما در برخی از مواد کنوانسیون حقوق کودک وپروتکلهای اول ودوم بر این امر تأکید شده و کشورهای متخاصم ازمجازات اعدام کودکان و مادران باردار ممنوع شدهاند.
مجازات اعدام نباید نسبت به اشخاصی که در زمان ارتکاب جرم کمتر از ۱۸سال دارند وزنان باردار یا مادران کودکان خردسال اجرا شود. طرفهای متخاصم تا بالاترین حدممکن کوششخواهند کرد که از صدور حکماعدام درمورد افراد واشخاص فوق بهدلیل جرائم مربوط به مخاصماتمسلحانه خودداری شود. ماده(۶۸) (۴) کنوانسیون چهارم ومواد۷۷ (۵) و ۷۶ (۳) پروتکل اول و ماده ۶(۴) پروتکل دوم کنوانسیون حقوق کودک به این امر اختصاص دارد و کشورهای عضو را از اعدام اشخاص فوق الذکر منع نموده است.
گفتارچهارم :
خشونتهای انجام شده علیه کودکان درجنگ
ازگزارشاتی که تاکنون از سویسازمانملل متحد درخصوص کودکان ومخاصماتمسلحانه منتشر گردیده میتوان به دوگزارش زیراشاره نمود که خاصکودکان و عارضات مسلحانه تنظیم گردیدهاند وبه خوبی درآنها به تأثیر مستقیم وغیرمستقیم جنگها بر وضعیت وشرایط آینده کودکان سخن بهمیان آمده است.
گزارشنخست کهدرسال۱۹۹۶توسطخانم «گراچا ماشل» در۳۱۷بند باعنوان «تأثیرات مخاصماتمسلحانه برکودکان» تهیهگردید، که یک گزارش کاملاً جامع ودربرگیرنده اکثر موضوعات مبتلابه کودکاندر مخاصمات میباشد۱وگزارش دوم که در دسامبر ۲۰۰۷،۱۱سال پس از گزارش اول در ۱۷۲ بند از سوی مجمع عمومیو شورای امنیت انتشار یافت. گزارش اخیر را میتوان آخرین وضعیت رعایت ونقضحقوقکودکان درمنازعات مسلحانه درنقاط مختلفجهان وتأثیرات آن بر زندگیکودکان دانست که بهدنبال بیانیه۲۹ ژوئن۱۹۹۸ ریاست شورایامنیت وقطعنامههای شماره ۱۳۷۹(۲۰۰۱)، ۱۴۶(۲۰۰۳)، ۱۵۳۹(۲۰۰۴) و۱۶۱۲( ۲۰۰۵) شورای امنیت دررابطهاطلاعات دربارهمیزانکاهشسربازگیریکودکانیا استفاده ازآنان درجنگهای مسلحانه ودیگر نقضهای شدید حقوق کودکان درخلال درگیریهای مسلحانه نظیر کشتن، نقص عضو، تجاوز وخشونتهای جنسی، ربودن، ممانعت از رسیدن کمکهای بشر دوستانه به کودکان و حمله به مدارس و بیمارستانها از سوی دول درگیر تنظیم شده است.۲ از آنجاییکه این گزارش جدیدترین وضعیت کودکان را درمخاصمات مسلحانه بیان میکند به برخی از خشونتهای عمده که در این گزارش آمده اشاره میشود.
بند اول: سربازگیری کودکان
یکی از بازرترین ومشخصترین خشونت بزرگسالان نسبت به کودکان موضوع سربازگیریکودکان است. اکثر خانواده ها تنها راه نجات و فرار از به سربازی گرفتن کودکان خود را درانتقال آنان میدیده اند. اما عامل فقر و تهیدستی خانواده ها باعث می شود گروه های شورشی ومسلح کودکان را از اردوگاههاییکه پناهندگان درآن اسکان پیدا میکنند برایسربازی انتخاب و بهخدمت بگیرند. این وضعیت وشرایطی استکه درمرزهای کشورهاییهمچون کلمبیا، چاد، سودان، جمهوریدمکراتیک کنگو، اوکاندا و رواندا وجود داشته وهم اکنون نیز وجود دارد وکودکان دربدترین، اشکال ممکن مورد خرید وفروش واقع میشوند.
بند دوم : تجاوز و خشونت جنسی علیه دختران و پسران
دردرگیریهای مسلحانه تجاوز وخشونت علیه دختران وپسران بهعنوان یک روش تحقیرکننده ویک سلاح جنگیعلیه طرف مقابل درآمده است. بهعنوان مثال ۶۰ درصد آسیب دیدگان این خشونت در «کیسانجانی » جمهوری دمکراتیک کنگو در سنین۱۱ تا ۱۷سال بودهاند. دربرخی دیگر از کشورها نظیرعراق، اسرائیل، فیلیپین و … کودکان به گمان ارتباط با گروه های شورشی و مسلح روانه بازداشتگاهها میشوند و انواع بد رفتاریها، شکنجه، اعترافات اجباری، محرومیت ازغذا وتحصیل نسبت به آنها اعمال میگردد. دربیشتر مواقع وموارد، کودکان در بازداشتگاههای بزرگسالان نگهداری میشوند و گاهی اوقات به اکراه واجبار بهعنوان راهنما وجاسوس در عملیات نظامی بکار گرفته میشوند.
بند سوم: حملات سازماندهیشده وعمدی به کودکان ومدارس
حملات سازماندهیشده وعمدی بهکودکان، مدارس وآموزگاران پدیدهای است که دربرخیاز درگیریها مشاهدهگردیده است. درافغانستان درزمان تسلط طالبان براین کشور مدارس بهخصوص مدارسدخترانه بارها وبارها توسططالبان به آتش کشیده میشدند تا ازادامه تحصیل و درس خواندن دختران جلوگیری بهعمل آید. درتایلند حمله وهجوم به ۱۰۰مدرسه و کشتن تعداد زیادی از معلمان به تعطیلیمدارس انجامید. همچنین در عراق براثرخشونتهای فرقهای و قبیلهای کودکان مدرسهای، قربانیان این خشونتها را تشکیل میدهند.
گامهای مثبتیاز سوی دیوان بین المللی کیفری در اجرای عدالت وتعقیب یامحاکمه متهمان به سربازگیری اجباری کودکان زیر۱۵سال ومشارکت دادن آنان درجنگ برداشته شده است. بطورمثال میتوان بهتعقیب رهبر اتحادملی«کونگولی»درجمهوریدمکراتیک کنگو وچندتن از اعضایارشد«سپاه خداوندبرای پایداری»۱ ازجمله رهبراین جنبشبه اتهام۳۳ مورد جرائم جنگی وجنایت علیه بشریت ازجمله سربازگیری اجباری کودکان و نیز محاکمه یک دولت یعنی« چارلز تبلور» دردادگاه وییه «سیرالئون» به اتهام۱۱ مورد جرائم جنگی و جنایت علیه بشریت از جمله سربازگیری کودکان و مشارکت آنان در درگیریهای مسلحانه، اشاره نمود. این برخوردها ومحاکمات نشان میدهد که جنایت علیه کودکان بی کیفر نخواهد ماند و درکنار این محاکمات و تعقیبها راه حلهای پیشگیرانه نیز لازم و ضروری میباشد.
بندچهارم : بکارگیری کودکان درعملیات انتحاری
وضعیت ناامن برخی از کشورها به دلیل درگیریهای نیروهای دولتی با شورشیان و دخالتها و حضور نیروهای خارجی آثارناگواری را بر این کشور ها تحمیل کرده است که این تأثیرات بیشتر بر روی کودکان به وضوح قابل مشاهده است. برای نمونه در افغانستان وعراق درگیریهای نیروهایدولتی باشورشیان وحضور نیروهای آمریکایی وناتو باعث شده که دربسیاری ازموارد از کودکان درعملیات انتحاری که درنوع خودیک پدیده کاملاًجدید ونو است، استفاده شود. کودکان توسط گروههایطالبان والقاعده برایعملیاتهای انتحاری بکار گرفته میشود. درعراق در یک عملیات انتحاری که به وسیله اتومبیل د ۲۱ مارس۲۰۰۷ انجام گرفت طی آن اتومبیل حامل مواد منفجره از محل بازرسی نیروهای چند ملیتیعبورداده میشود و منفجر میگردد. این عملیات توسط دوکودک انجام میگیرد کهدر نتیجه آن دو کشته شدند. آنچه در پایان دادن به این خشونتها لازم وضروریاست درپیش گرفتن یک روش و سیاست جامع وکامل از سوی سازمان ملل متحد وحمایتاز قربانیان، محاکمه مرتکبان و نیز رعایت حقوق کودکان از سوی حافظان صلح بینالملل میباشد.
نتیجه
حقوقبشردوستانه حمایتهای وسیعیرا ازکودکان بههنگام مخاصمات مسلحانه بعملآورده است. کودکان ازحمایتهای عمومی مقررشده برای غیرنظامیان درصورتیکه درمخاصمه مشارکت مستقیم نداشته باشند، بهرهمندمیشوندوضمن اینکه ازرفتارهای منطبق باحقوق بشربرخوردارمیشوندتحتحمایت مقررات حقوقی ناظر بررفتاربادشمن قرارمیگیرند.
کنوانسیونهای ژنو۱۹۴۹وپروتکلهایالحاقی۱۹۷۷بادرنظرقراردادنآسیبپذیری ویژه کودکان کنوانسیون سوم وچهارم ژنو وپروتکل اول ودومالحاقی یکسری قواعد منطبق باحمایتهای خاص را ازدست نمیدهند. کودکانی که مستقیماً درمنازعات شرکت میکنند ازاین حمایتهای خاص برخوردارمیشوند. پروتکلهای الحاقی، کنوانسیون ۱۹۸۹ حقوق کودک وآخرین پروتکلالحاقی آن بطور خاص، محدودیتهایی را نسبت به کودکان شرکت کننده درمخاصمات مقررمی دارد.
به هنگامیکمخاصمه مسلحانهبینالمللی، کودکانیکه درمنازعه شرکت نمیکنند موردحمایت کنوانسیونهای ژنو درقسمت حمایت ازغیرنظامیان وپروتکل اولالحاقی هستند. آنهاتحت پوششضمانتهای اساسی مندرج در این معاهدات خصوصاً درمورد حقوق حیات، ممنوعیت اجبار، مجازاتهایبدنی، شکنجه، مجازات دستهجمعی وقصاص، موردتعرض قرارگرفتن ونسلکشی نشدن هستند وبراساس قواعدپروتکل اول الحاقیدرمورد رفتار با دشمن شامل هردواصل یعنی تمایز بین رزمندگان وغیرنظامیان و اصلممنوعیت حمله به غیرنظامیان میشوند.
مشارکت درمخاصمات مسلحانه بسیار زیاد اتفاق میافتد. این مشارکت ممکن است خارج از محدودهی کمکرسانی به مبارزین (شاملرساندن اسلحه، مهمات به آنها) و بهمنظور استخدام واقعیکودکان بهعنوان نیروهای مبارز درخدمت اجباری ارتش ملی وسایرگروههای مسلح باشد. پروتکلهای الحاقی ۱۹۷۷ اولین معاهدات بینالملل هستند که چنین موقعیتهایی راپوشش دادهاند. بنابراین پروتکلالحاقی اول دولتهارا متعهد میسازد تا کلیهی اقدامات اجرایی را درزمینه ممانعت ازمشارکت دادن مستقیم کودکان زیر۱۵سال در جنگ بعمل آورند و صریحاً استخدام آنها رادرنیروهای مسلح ممنوع اعلام میکند وطرفین راتشویق میکند تا دراستخدام افراد بین۱۵تا۱۸سال اولویت رابه افراد بزرگسال دهند.
پروتکل دومالحاقی ازاینهم فراتررفته و هم استخدام و هم مشارکت مستقیم و غیرمستقیم درمخاصمات مسلحانه را ممنوع اعلام میکند. علیرغم قواعد فوق الذکرکه درتعارضات مسلحانه مشارکت مستقیم دارند بهعنوان نیروهای مبارز شناخته میشوند و درصورت بازداشت مستحق شمول وضعیت اسیر جنگی براساس کنوانسیون سوم ژنوهستند. پروتکلهایالحاقی اظهارمیدارند که باید با کودکان زیر۱۵سال بدلیل برخورداری از حمایتهای خاص کودکان براساس حقوق بشردوستانه رفتاری ممتاز صورت گیرد.(ماده ۷۷ پروتکل اول الحاقی)
کنوانسیون ۱۹۸۹حقوق کودک نسبت به حمایت ازکودکان متأثر ازجنگ دارای خلأهایی نیز میباشد. این کنوانسیون که ازسوی اکثریت اعضای جامعه جهانی مورد تصویب قرارگرفته است، تمامیحقوق اساسی کودکان راتحت پوشش قرارمیدهد، بطوری که ماده ۳۸ دامنهی مادهی۷۷ پروتکلالحاقی راگسترش داده و مخاصمات مسلحانه غیر بین المللی رانیزشامل میشود. همچنین از دول عضو میخواهد تا اقدامات اجرایی لازم را نسبت به عدم استخدام و به کارگیری کودکان کمتراز ۱۵سال در مخاصمات را انجام وارائه نمایند. بنابراین بحثی درموردممنوعیت به کارگیری یامشارکت مستقیم یا غیرمستقیم کودکان درمخاصمات مسلحانه نمیکند.
دولتهای عضو باید تمامی اقدامات عملی رادرزمینهی تضمین اینکه اعضای نیروهای مسلح که به سن ۱۸سال نرسیدهاند در مخاصمات شرکت مستقیم نداشته باشند، انجام دهند. دول عضو این معاهده باید برای استخدام داوطلبانهی افراد معیارحداقلسن۱۸سالرا درنظر بگیرند. این قاعده درمورد دانشکدهها ومؤسسات نظامی قابل اعمال نیست وآنها تابع مقررات ویژه خود میباشند.
ارزیابی کلی :
علیرغم قوانینیکه حقوق بشر درمورد کودکان مورد تصویب قرار داده است با این وجود هزاران کودک در جنگها شرکت فعال داشته وخودشان قربانیان بیگناه این حوادث هستند. دولتها مسئولیت اولیهی پایان بخشیدن به این موقعیتها را دارندبنابراین متعهد به تصویب معاهدات حمایتکننده ازکودکان در مخاصمات مسلحانه میباشند و نیز با اقدامات ملی منطبق با سیستمهای قانونیشان را به منظور اجرای این معاهدات به انجام برسانندولازم است تلاشهایوسیعی در زمینه ارتقایآگاهیوتوافق نسبت به پذیرشحقوق بشردوستانه به منظور تضمین اقدام واقعی به حقوق کودکان صورت پذیرد. بنابراین دولتها باید مفهوم حمایت خاص از کودکان را در آموزشها و نیز تمرینات در تمامی سطوح نظامی در زمان صلح وارد کنند.
باتوجه به مطالب بیانشده باید عنوان کرد هر چند کشورهای جهان با وضع قواعد و مقررات در قالب کنوانسیون، میثاق، و. . . وعضویت درآنها توانستهاند تا حدودی حمایتهایی از کودکان درگیر در منازعات مسلحانه انجام بدهند. ولی این مقررات و قواعد کافی نبوده و حتیبرخیازکشورهای عضو نیزآن طورکه از حقوقکودکانمیبایستحمایتکنند، حمایتنکردهاند. بطوریکه همچنان شاهدنقضحقوق اینگروه درسطح بینالمللیهستیم.
دولتهای عضو کنوانسیونها باید سعیکنند برای حمایت ازکودکان وحقوق آنان در مخاصمات مسلحانه مقرراتی با ضمانت اجرای بالا وضع نمایند وکشورها را ملزم به رعایت آن نموده و با عاملین و دولتهای نقض کننده حقوق کودکان درجنگ، برخورد جدی درسطح بین المللی صورتگیرد ودادگاههای ویژهای برای محکمه ومجازات آنان پیشبینی شود. درسطح بین المللی به حقوق کودکان درگیر در مناقشات مسلحانه کمتر توجهشده، لذا لازم است درنشتهایآتی اعضا، به اینمهم توجهبیشتری معطوف گردد.
نقشاسلام وقواعد ومقرراتآن در قبال حقوق کودکان برهیچکس پوشیده نیست ودولتهایاسلامیکه با تنظیم «میثاق حقوقکودکدراسلام» توسط سازمان کنفرانساسلامی در تعامل با جامعهی بین المللی وحمایت ازحقوق کودکان درحوزهی حقوقبشرگام برداشتهاند، لذا میبایستیدر تصویب والحاق به آن شتاب کرده و یک شبکهنظارتی وگزارشدهی درکنفرانساسلامی برای اجرای میثاق پیشبینی وکمکهای فنیکمیته حقوق کودک را جلب نمایند. با وجودصریح وروشنبودن قواعد ومقررات درهردوحوزهی اسلام وحقوق بینالملل درحمایت ازکودکان، هنوز شاهد شکاف عمیق بینوضع حقوق درروی کاغذ وعمل به این حقوق هستیم وباید در کمکردن این شکاف گامهای مؤثر ازسوی جوامع بین المللی برداشته شود.
رعایت اصل تفکیک نظامیان ازغیرنظامیان که مورد قبول حقوقاسلام و بینالملل است مارا از هرقاعدهی دیگری بینیاز میسازد. کودکان به صلح بیش از جنگ و به نان، غذا، تحصیل و مسکن بیش از سلاح نیاز دارند و بهترین منفعت کودکان و بزرگسالان جهان کاستن از تسلیحات کوچک و بزرگ است. هرچند در حمایت بیشتر از کودکان ومبارزه با نقض حقوق آنان در منازعات مسلحانه گامهای مؤثری برداشته شده، لذا لازم است سازمانهای بین المللی بهخصوص شورای امنیت سازمان ملل متحد به زیان دیدگان و قربانیان این گونه خشونتها درهرنقطهای ازجهان به نحو مساوی و برابر توجه نمایند و ازرفتار گزینشی ومعیارها دوگانه خودداری کنند. دولتها مرتکبان جرائم علیه کودکان را محاکمه، مجازات و ازعفو وبیکیفری آنان بپرهیزند.
به امید آن روزی که دیگر شاهد جنگ وخونریزی درجهان نباشیم واینکه از آسیبپذیران امروز وامیدهای فردا بیشتر حمایت گردد.
فهرست منابع
۱ـ منابعفارسی
الف : کتب
۱)ارجمند، دانش، ۱۳۷۸، ترمینولوژیحقوق جزاییاسلامی یا فرهنگ اصطلاحات جزایاسلام، انتشارات اعظم ، چاپاول، بناب
۲)اسعدی، حسن،۱۳۸۷، خانواده وحقوقآن، بهنشر، مشهد
۳)آشوری، محمد، ۱۳۷۶، عدالتکیفری، مجموعهمقالات، انتشاراتگنجدانش، چاپاول، تهران
۴)آقابیگلویی، عباس. رسولزاده طباطبایی، سیدکاظم. موسویچلک، حسن،۱۳۸۰، کودکآزاری، انتشارات کتاب آوند دانش
۵)امامی، سیدحسن،۱۳۴۳ ، حقوقمدنی(جلد۴و۵)، انتشاراتاسلامیه، تهران
۶)امینی، ابراهیم،۱۳۸۴ ، اسلام وتعلیم وتربیت، بوستانکتاب، قم
۷)بازگیر، یدالله، ۱۳۷۶، قانون مجازاتاسلامیدرآینهیآرایدیوانعالیکشور(قتلعمد)، جلداول، انتشارات ققنوس، چاپاول، تهران
۸)بختیارینصرآبادی، حسنعلی، ۱۳۸۸، نگاهی بهاصولوراهبردهای تربیتکودک با تأملیبرآیات وروایات، دانشگاه اصفهان
۹)بکاریا، سزار،۱۳۷۷، رسالهیجرایم ومجازتها، ترجمهی محمدعلیاردبیلی، نشرمیزان، چاپسوم، تهران
۱۰)بهشتی، احمد، ۱۳۵۳، اسلام وحقوقکودک(پژوهشیدربارهی حقوقطفل ازدیدگاه اسلام واعلامیهحقوق کودک)، مرکزانتشارات دارالتبلیغاسلامی، قم
۱۱)خسروپور، یوسف،۱۳۵۳ ، روانشناسی بلوغ ونوجوانی، بینا، تهران
۱۲)دانش، تاجزمان، ۱۳۶۹، مجرمکیست؟جرمشناسیچیست؟، انتشارات مؤسسهی کیهان، چاپدوم، تهران
۱۳)دانش، تاجزمان،۱۳۷۴ ، اطفال وجوانان بزهکار، انتشارات مؤسسهیخدمات فرهنگیرسا، تهران
۱۴)راسل، برتراند،۱۳۴۷، زناشویی واخلاق، ترجمهیابراهیم یونسی، چاپدوم، تهران
۱۵)رشیدپور، مجید، ۱۳۷۸، تربیتکودک ازدیدگاه اسلام، سازمان انجمن اولیا ومربیان، تهران
۱۶)زراعت، عباس، ۱۳۷۹، شرح قانون مجازیاسلامی(بخش کلمات)، انتشارات ققنوس، چاپاول، تهران