چی فونگ تسایی و ین جونگ چیو(۲۰۰۹) به بررسی پیشبینی مدیریت سود از طریق شبکه عصبی و درخت تصمیم پرداختند. هدف اصلی تحقیق آنان بررسی کاربرد شبکه های عصبی برای پیشبینی رو به بالا یا پایینبودن مدیریت سود میباشد. از داده های بورس اوراق بهادار تایوان و ۱۱ متغیر ورودی که بر اساس عوامل مرتبط با مدیریت سود در تحقیقات پیشین بوده، استفاده گردید. پس از۵ مرحله اعتبارسنجی، نتایج تحقیق صحت پیشبینی سود روبه بالا ۸۱٫۰۸ درصد را نشان داد. همچنین آنان از مدل درخت تصمیم استفاده کردند. در ایجاد درخت تصمیم آنان دریافتند که چندین قانون در موارد پیشبینی رو به بالای مدیریت سود وجود دارد. یعنی، مدیریت سود با احتمال بیشتری، زمانی رخ میدهد که شرکتها در شرایط مشابهی مانند عملکرد پایین شرکت، تداوم سود بالا و سهام در دست مردم به میزان ۱۰درصد افزایش یا کاهش مییابد.
مشایخی و همکاران (۱۳۸۴) طی تحقیقی به بررسی نقش اقلام تعهدی اختیاری در مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این تحقیق وجوه نقد حاصل از عملیات از آنجا که کمتر میتواند مورد دستکاری و اعمال نظر مدیریت قرار بگیرد به عنوان معیار اصلی عملکرد واحد تجاری در نظر گرفته شده است. آنان انتظار داشتند شرکتهای با عملکرد تجاری ضعیف که وجوه نقد حاصل از عملیات کمی گزارش کردهاند. به منظور گمراهی بازار و یا دلایل دیگر، سود گزارش شده خود را از طریق افزایش اقلام تعهدی اختیاری افزایش دهند. به عبارت دیگر انتظار میرفت، وجوه نقد حاصل از عملیات و اقلام تعهدی اختیاری رابطه معکوسی را به شکل معناداری از خود به نمایش بگذارند. شرکتهای تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، جامعه آماری این تحقیق را تشکیل میداد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که در شرکتهای مورد مطالعه، مدیریت سود اعمال شده است. در واقع مدیریت این شرکتها، به هنگام کاهش وجوه نقد حاصل از عملیات که بیانگر عملکرد ضعیف واحد تجاری بوده است، به منظور جبران این موضوع اقدام به افزایش سود از طریق افزایش اقلام تعهدی اختیاری کردهاست.
نوروش و همکاران (۱۳۸۵) در بررسی کیفیت اقلام تعهدی و سود با تأکید بر نقش خطای برآورد اقلام تعهدی به آزمون تجربی مدل دچو و دیچو (۲۰۰۲) در مورد خطای برآورد اقلام تعهدی در بازار بورس تهران پرداختهاند. هدف از این مقاله آن بود که ابعاد جدیدی از کیفیت اقلام تعهدی مربوط به سرمایه در گردش و سود بررسی شود. از آنجا که اقلام تعهدی باعث تعدیل و یا تغییر در زمانبندی شناسایی جریانهای نقدی در سود در طی یک دوره زمانی میشوند، انتظار میرفت سود معیار بهتری برای سنجش عملکرد باشد. اما اقلام تعهدی نیازمند برآورد و مفروضاتی است و کیفیت اقلام تعهدی و سود با افزایش در میزان خطای برآورد اقلام تعهدی کاهش مییابد. در این تحقیق، کیفیت سود برابر حدی تعریف شده که اقلام تعهدی را به جریانهای نقدی نزدیک میسازد. تعداد ۹۶ شرکت در طی سالهای ۱۳۸۳-۱۳۷۷ با بهره گرفتن از روش رگرسیون ترکیبی و در سطح شرکت مورد بررسی قرار گرفت. به صورت تجربی از معیار انحراف باقیماندههای رگرسیون در سطح شرکت بین اقلام تعهدی مربوط به سرمایه در گردش و جریانهای نقدی فعلی، آتی و گذشته استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از ارتباط معناداری میان کیفیت اقلام تعهدی و قدرمطلق تغییرات در سرمایه در گردش شرکتها است. به عبارت دیگر، از میان ویژگیهای منتخب هر شرکت تغییرات در سرمایه در گردش را میتوان به عنوان ابزاری برای ارزیابی کیفیت سود به کار برد. همچنین نتایج نشان داد سطح بالای اقلام تعهدی باعث کاهش کیفیت سود اقلام تعهدی میشود. به بیان دیگر افزایش در میزان اقلام تعهدی مشکلات بیشتری را در زمانبندی و تطابق جریانهای نقدی ایجاد میکند و بنابرین به رغم این که اقلام تعهدی تلاش در بهبود این امر دارد، اما این منافع به قیمت خطای برآوردی است و میان سطح اقلام تعهدی و این خطاها نوعی رابطه مثبت وجود دارد. بنابرین اقلام تعهدی بیشتر به معنی کیفیت و پایداری کمتر سود است.
اصلانی و همکاران (۱۳۹۱) به پیشبینی مدیریت سود با بهره گرفتن از یازده متغیر تأثیرگذار بر مدیریت سود به عنوان متغیرهای مستقل و اقلام تعهدی اختیاری به عنوان متغیر وابسته پرداختند. برای این منظور از مدل شبکه های عصبی و درخت تصمیمگیری بهره جسته و همچنین به مقایسه آن با مدلهای خطی پرداختند. در این تحقیق تعداد ۵۵ شرکت از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۸۸به صورت فصلی مورد بررسی قرار گرفت. از روش رگرسیون پنلی جهت مدل خطی و از شبکه عصبی پیشخور تعمیم یافته و درخت تصمیم کارت، جهت بررسی از طریق شبکه عصبی و درخت تصمیم استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که روش شبکه عصبی و درخت تصمیم در پیشبینی مدیریت سود نسبت به روش رگرسیونی متغیرهای مورد استفاده دقیقتر و دارای سطح خطای کمتری است. ضمناً مدیریت سود با متغیرهای اقلام تعهدی اختیاری و غیراختیاری دوره قبل و عملکرد شرکت ، اندازه، تداوم سود در هر دو روش دارای بیشترین ارتباط است. خلاصهای از تحقیقات انجام شده را در جدول ۲-۱ مشاهده میکنید.