ثانیاً؛ گرانول­ها به­خاطر بزرگ­تر بودن، راحت­تر و بهتر ته­نشین می­شوند و در نتیجه میل کمتری به شسته­شدن دارند و در مقابل نیروی برشی حاصل از جریان رو به بالای فاضلاب، مقاومت می­ کنند. این مجموعه میکروبی شامل باکتری­ های اسیدساز، استات­ساز و متان­ساز بوده و در نهایت آلاینده را به متان تبدیل می­ کند[۴۱]. به­ طور کل در فاضلاب­های با غلظت مواد آلی زیاد، گازهای تولیدی سبب اختلاط و فعال­ نگه­داشتن توده زیستی می­ شود و در فاضلاب­های با غلظت مواد آلی کمتر، بوسیله جریان هیدرولیکی موجود می­توان این عامل را کنترل کرد[۴۲]. همچنین برای جلوگیری از متلاشی شدن لجن و کنترل آن و همچنین حفظ پوشش لجن در حالت معلق ،سرعت جریان خطی رو به بالا m/s ۹/۰-۶/۰ در نظر گرفته می شود. کارآیی راکتور UASB در تصفیه پسابهای با بار آلی بالا به گونه ای بوده که حتی در COD حدود ۱۰۰۰۰۰ میلی گرم بر لیتر نیز نتایج مثبتی داشته اند . با اینحال اغلب راکتورهای UASB برای بارهای بین Kg COD/m³.day ۵-۱۸ طراحی شده اند[۲۴] .

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۲-۶-۲-۱ عملکرد راکتور UASB
در راکتور UASB خوراک از پایین مخزن به سیستم وارد می­ شود و پساب از میان بستری از لجن که به ­طریق بیولوژیکی تشکیل لجن دانه­ای را داده­اند عبور می­ کنند و تصفیه زمانی انجام می­ شود که پسآب با لجن دانه­ای در تماس باشد[۲۴]. گازهای تولیدی تحت شرایط بی­هوازی سبب اختلاط پسآب و لجن می­ شود. مقداری از گاز که در داخل بستر لجن تولید شده به دانه­ها می­چسبد و گازهای تولید شده و گازهایی که به دانه چسبیده­اند به­طرف بالای مخزن روانه می­شوند [۴۳]. ذراتی که به­طرف سطح می­روند به قسمت پایین موانع نصب شده که به موانع جداکننده گاز معروف هستند برخورد می­ کند و گاز از ذرات جدا شده و لجن دانه­ای به­طرف بستر پایین می ­آید و گاز خالص و جدا شده از ذرات نیز در یک فضایی در قسمت بالا که فضای جمع­آوری گاز نامیده می­ شود جمع خواهد شد. مایع که شامل جامدات و لجن دانه­ای است از میان قسمت ته­نشین­کننده، جایی که مایع از جامد جدا می­ شود عبور کرده و جامدات جدا شده به سمت پایین آمده و در سطح بالای بستر لجن قرار می­گیرد[۲۴].اجرای مناسب و درست راکتور UASB سبب تولید لجن با خصوصیات ته­نشینی بهتر، گرانول­های متانوژیک متراکم و غلظت زیاد بیومس می­ شود[۴۴].
۲-۶-۲-۲ تشکیل لجن دانه­ای در راکتور UASB
از آن­جا که گرانول­ها و تشکیل آن­ها، مهم­ترین عامل در موفقیت­آمیز بودن کارآیی سیستم UASB است به بررسی اجمالی مکانیسم تشکیل آن می­پردازیم.گرانول در واقع توده­ای از باکتری­ های مختلف است که به دلیل پلیمرهای برون­سلولی در رسوبات معدنی به یکدیگر متصل شده و در مقابل شوک­های شیمیایی و فیزیکی مقاومت زیادی نشان می­ دهند[۳۶].
گرانول­سازی یک فرایند خودتثبیتی باکتر­ها به­ طور دینامیکی است که طی عملکرد راکتور صورت می­پذیرد. مدل­های فیزیکی و ساختاری بسیاری در گرانول­سازی ارائه شده ­اند که بهترین تئوری توسط ویگانت^[۱۸] تحت عنوان ماکارونی^[۱۹] پیشنهاد شده که در آن میکروارگانیسم­های فیلامنتی در یکدیگر برای تشکیل پلت های قارچی مطابق شکل زیر درگیر می­شوند[۳۷].
I – متانوژن­های جدا^[۲۰] ()، II- تشکیل لخته از طریق درگیر شدن، III – تشکیل پلت
IV – گرانول_­­های بالغ با چسبیدن به سایر میکروارگانیسم­های بی­هوازی بر روی پلت
شکل ۲-۳: تئوری ماکارونی برای گرانول­سازی[۳۷]
همچنین در تحقیقات دیگری سه لایه در ساختار گرانول مشاهده شده است. لایه داخلی شامل سلول­های متانوژن­ بوده که ممکن است به­عنوان هسته مرکزی برای تشکیل گرانول اولیه عمل کند. لایه میانی شامل باکتری­ های میله­ای شامل هر دو گروه میکروارگانیسم­های مصرف ­کننده و تولیدکننده هیدروژن و لایه خارجی که شامل مخلوطی از میکروارگانیسم­های میله­ای و کروی که در هیدرولیز اسیدسازی نقش دارند و در این لایه هیدروژن تولید می­ شود[۳۸].
۲-۶-۲ -۳ عوامل مؤثر بر تشکیل لجن گرانولی
از آنجائیکه تشکیل گرانول ها نتیجه مستقیم رشد باکتریایی است لذا کلیه عوامل موثر در رشد آنها نیز بر فرایند گرانولسازی تاثیر می گذارند . اما با وجود ناشناخته بودن مکانیسم تشکیل گرانول ، ترکیب ، ساختمان و فاکتورهای موثر بر تشکیل آنها به میزان زیادی مشخص شده است که در زیر به آنها اشاره می شود :
۲-۶-۲-۳ -۱در دسترس بودن مواد مغذی ضروری
وجود مواد مغذی به حد لزوم جهت ایجاد شرایط مناسب میکروارگانیسم باید فراهم شود و نسبت COD:N:P بسته به نوع فاضلاب می تواند متغیر باشد . بطور مثال برای تصفیه فاضلاب خانگی در طول زمان راه ­اندازی در حدود ۳۰۰:۵:۱و در طی عملیات می ­تواند در حدود ۶۰۰:۵:۱ باشد[۵]. همچنین طبق تحقیقات صورت گرفته، گرانول­های تصفیه­کننده پروتئین­ها و یا اسیدهای چرب فرار، ساختمان یکنواخت­تری دارند. نیاز به مواد مغذی مثل نیتروژن، فسفر و سولفور در محیط کشت تا تشکیل گرانولها ضروری و بعد از آن نیز این مواد مغذی برای فرایند رشد گرانولها لازم هستند. همچنین رشد سلولی نیز در غلظت نیتروژن کمتر از mg/lit ۳۰۰ کاهش پیدا می‌کند[۳۵].
۲-۶-۲-۳ -۲ درجه حرارت
میکروارگانیزم­های متانوژنیک در طول زمان فعالیت خود نیازمند درجه حرارت­های بالا می­باشند. اگرچه گرانول­سازی تحت شرایط ترموفیلیک نسبت به مزوفیلیک سریع­تر انجام می­ شود. ولی مکانیسم تشکیل لجن گرانولی آن­ها بسیار مشابه است[۱۰]. همچنین با توجه به سرعت رشد قابل ملاحظه باکتری های ترموفیلیک نسبت به مزوفیلیک ، سرعتهای باردهی خوراک برای میکروارگانیسمهای ترموفیلیک بیشتر خواهد بود . لذا ، امکان تامین باکتری های مورد نیاز برای تشکیل گرانول بیشتر است[۴] . با توجه به اینکه معدودی از باکتریها در انعقاد و تشکیل گرانول نقش بازی می کنند، انتخاب دمای بهینه مربوط به باکتریهای غالب ، بهترین دما برای تشکیل گرانول خواهد بود . در شرایط مزوفیلیک دمای ۵/۳۷ درجه سانتی گراد دمای مناسب برای عملکرد راکتورهای بی هوازی گزارش شده است[۳۹] .
۲-۶-۲-۳-۳- pH و قلیائیت
مقدار pH باید در یک دامنه مناسب ۷ – ۶ به منظور ایجاد شرایط بهینه رشد میکروارگانیسم­ها حفظ شود[۸]. تحقیقات هالشوف^[۲۱] و همکارانش در سال ۱۹۹۳ نشان داد که احتمالاً فعالیت جابجایی پروتون در سطح سلول باکتریایی بطور آنی پروتون‌ها را از مجاورت سطح سلول به خارج پمپ می‌کند و این فرایند باعث کم شدن آب دوستی و در نتیجه راحتی چسبندگی باکتری‌ها به سطوح دیگر می‌شود. فشار جزئی بالای گاز هیدروژن و pH ثابت از عوامل تاثیرگذار بر کیفیت گرانول‌ها می‌باشند[۳۱].
طبق نظر یان وهمکارانش در سال ۱۹۹۰ کاهش pH و قلیائیت خروجی باعث کاهش کارایی حذف و تولید متان در سیستم UASB شد[۴۰].
۲-۶-۲-۳-۴ نوع لجنی که برای نطفه­گذاری استفاده می­ شود و مقدار آن
نوع لجن و نحوه فعالیت آن در هضم­کننده در تشکیل لجن دانه­ای بسیارمؤثر است. طبق نتایج حاصله از بعضی تحقیقات، افزودن مواد حامل خنثی محتوی گرانول­های خرد شده به نطفه، سرعت گرانول­سازی را افزایش می­دهد. در اینحالت باید به سیستم فرصت داده شود تا هسته های کوچک و فعال رشد کرده و با تبدیل به گرانولهای بزرگتراز توده لجن جدا شوند[۳۹] .
طبق تحقیقات انجام شده باکتری‌های اسیدساز و متانزا عامل موثری در سرعت‌دهی به تشکیل گرانول‌ها هستند. آزمایشات نشان می دهد که غنی کردن سیستم با ارگانیسم‌های متانزا و ترکیبی باعث می‌شود که تشکیل گرانولها با سرعت بیشتری صورت گیرد[۳۶].
۲-۶-۲-۳ -۵ روش­های متداول برای افزایش باروری
افزایش لیگنین طبیعی در تشکیل لجن­های دانه­ای بسیارمؤثر است. علاوه بر لیگنین طبیعی، پلیمرهای مصنوعی نیز در فعال کردن تجمع لجن موثرند. مثلاً پلی­الکترولیت­های آنیونی و کاتیونی بیشتر از پلیمرهای بدون یون در تشکیل گرانول کارآیی دارند و چون باکتری­ ها در pH خنثی، دارای بار منفی هستند به­ کارگیری پلیمرهای با بار مثبت در تجمع به خوبی مشخص است[۳].
۲-۶-۲-۳-۶ جریان هیدرولیکی یا سرعت خطی رو به بالا
جریان هیدرولیکی برای تشکیل گرانول با سرعت حدود m/h ۱را سرعت مناسبی می­توان در نظر گرفت[۵]. لتینگ و همکارانش در سال ۱۹۹۱ نشان دادند که تشکیل گرانول و خصوصیات آن به شدت تحت تاثیر سرعت جریان رو به بالا و سرعت ظاهری بیوگاز خروجی بوده است[۲۸]. در سرعت‌های رو به بالای بیشتر از m/h ۱ گرانولها ممکن است تحت نیروی برشی ناشی از این جریان شکسته و گرانولهای خرد شده با جریانی خروجی راکتور شسته شوند. همچنین تحقیقات انجام شده نشان میدهد که گاز پرقدرت ناشی از بارهای آلی زیاد نیز نتیجه‌ای مشابه نیروی برشی ناشی از جریان رو به بالا در راکتور ایجاد کرده و باعث فرسایش و شکستگی گرانولها می‌شوند[۳۵].
۲-۶-۲-۳-۷ نوع فاضلاب ورودی
تجزیه­پذیری فاضلاب ورودی و حضور موادآلی و معدنی و ترکیبات یونی و وجود کاتیون­های یک یا دو ظرفیتی و عدم حضور ترکیباتی که تأثیر منفی در رشد میکروارگانیسم­ها دارند، در فرایند بی هوازی و تشکیل گرانول موثر است[۳۱]. مانوج^[۲۲] و همکارانش در سال ۲۰۰۶ تاثیر خصوصیات سوبسترا را روی ترکیب و مقاومت میکروارگانیسم‌های موجود در گرانول‌ها بررسی کردند که در نتیجه مشاهدات آنها میکروارگانیسم‌های موجود در گرانول‌ها تحت تاثیر سوبستراهای مختلف متفاوت بود. به عنوان مثال تحقیقات انجام شده روی سوبستراهای ساده نظیر استات نشان داد که در این صورت تنها میکروارگانیسم‌های متانزا موردنیاز بوده و در نتیجه گرانول‌ها فقط شامل متانزاها بودند و همچنین به ساختار گرانولهای غیرلایه‌ای ناشی از سوبستراهای پروپیونات، پپتون، اتانول و گلومات رسیدند[۳۹].
۲-۶-۲-۳-۸ یونهای فلزی با بار مثبت
نتایج حاصله از تحقیقات نشان می­دهد که وجود یون Ca⁺²در غلظت­های به میزان mg/lit300-80 سبب افزایش بقاء لجن و بهبود آن در سیستم می­ شود. غلظت­های بالای mg/lit500 در به وجود آمدن شرایط تخریب و شستشوی لجن دخالت دارد. به­ طور کلی Ca⁺²جهت تثبیت گرانول­ها می ­تواند به دو طریق نقش مهمی بازی کند:
۱- رسوب ذرات کلسیم غیرآلی دارای سطحی مناسب برای چسبیدن باکتری­ های بی­هوازی هستند.
۲- کلسیم ممکن است سبب ایجاد پلی­ساکاریدها یا پروتئین­های خارج سلولی گردند که به­عنوان مواد چسبنده عمل می­ کند[۴۱].
ماهونی^[۲۳] و همکارانش دو راکتور آزمایشگاهی با غلظت­های ۰و mg/lit100 کلسیم را راه ­اندازی کردند. حضور کلسیم در راکتور باعث کاهش زمان ماند راکتور و افزایش خاصیت توده­پذیری لجن، فعالیت لجن، سرعت ته­نشینی در ابتدای راه ­اندازی و قطر گرانول تشکیل شده گردید. در حالیکه در نهایت در هر دو راکتور لجن گرانوله حاصل شد. در برخی مطالعات ، کلسیم بعنوان فاکتور کمک باکتریها گزارش شده است[۴۱] . البته هولشف در تحقیقی در سه راکتور با غلظت های مختلف یون کلسیم ، غلظت بالای mg/lit ۴۵۰ کلسیم را به دلیل تولید کریستال های CaCO₃ و خروج لجن با این کریستال ها را عامل تاخیر تولید گرانول ذکر کرده است[۳۱] .
۲-۶-۲-۳-۹ مواد سمی
وجود مواد سمی اغلب بر فرایند گرانول­سازی و ساختار گرانول اثر می­ گذارد. حداکثر مقدار مواد سمی قابل تحمل توسط گرانول­ها برای مواد مختلف متفاوت است وبا افزایش زمان ماند هیدرولیکی می توان از ایجاد ناپایداری و اختلال در کارایی گرانول ها جلوگیری کرد[۳۹].
۲-۶-۲-۳ -۱۰ترکیبات نیتروژن دار
حضور و غلظت ترکیبات نیتروژن دار درمحیط کشت برای رشد و تکثیرباکتریها و همچنین کیفیت لجن گرانوله لازم است . منابع تامین کننده نیتروژن برای باکتریهای بی هوازی متنوع می باشد ولی به شکل ترکیبات آمینی راحت تر جذب می شوند[۸]. طبق مطالعات زیاد صورت گرفته غلظت NH₄ در فرایند گرانول سازی نقش موثری ایفا می کند بعنوان مثال غلظت های بالای آمونیوم از شکسته شدن اسید پروپیونیک جلوگیری می کند و راندمان سیستم را کاهش می دهد[۴] .
۲-۶-۲-۳-۱۱ نرخ بار آلی
میزان بارگذاری درراکتور بر شکل گرانول تاثیر قابل توجهی دارد بطوریکه دربارگذاری های پایین ( حدود ۴Kg COD/m³.day) گرانولها بصورت رشته ای بوده و شامل رشته های چند سلولی میله ای شکل می باشند. در حالیکه دربارگذاری های بالا (Kg COD/m³.day ۵/۵>) قطعات میکروبی کوچک حاوی حدود چهار سلول دیده شده اند که بطور مشخص فعالیتی کمتر از گرانولهای رشته ای شکل دارند[۵].تعیین نرخ بهینه بار آلی به زمان ماند هیدرولیکی ، مقاومت و شرایط سوبسترا، دما، غلظت نوترینت، غلظت فلزات سنگین و غلظت آنیونها مثل سولفات بستگی دارد[۱۶].
۲-۶-۲-۴ پارامترهای طراحی راکتور UASB
۲-۶-۲-۴-۱ ویژگی­های فاضلاب
فاضلاب با غلظت بالایی از پروتئین و چربی، می ­تواند اثر منفی روی گرانول­ها بگذارد و باعث ایجاد کف شود. بخش تشکیل­دهنده ذرات ریز نامحلول در مقابل ذرات محلول COD، در تعیین بار طراحی برای راکتور UASB حائز اهمیت هستند[۳]. همچنین با افزایش مواد جامد در فاضلاب، توانایی تشکیل لجن گرانولی انبوه کاهش می­یابد. در غلظت مواد جامد بزرگتر از g.TSS/lit ۶ هاضم­های بی­هوازی دیگر و یا فرایند تماس بی­هوازی ممکن است مناسب­تر باشد[۵].
با توجه به تحقیقات انجام شده توسط گاوالا^[۲۴] و همکاران (۱۹۹۹) فاضلاب تولیدی از صنایع پنیرسازی حاوی مقدار زیادی از کربوهیدرات قابل تجزیه است و مقدار نسبتاً کمی از مواد جامد معلق (در حدود g/lit ۵– ۱) در آن وجود دارد. بنابراین استفاده از راکتور UASB که قابلیت تصفیه مواد محلول نیز در آن وجود دارد بسیار مؤثر است[۲۲].
۲-۶-۲-۴-۲ بارآلی حجمی
بازده حذف ۹۰ تا ۹۵ درصد برای COD ، در میزان بار آلی Kg COD/m³.day ۲۰-۱۲ و در دمای ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی ­گراد در راکتور UASB به­دست آمده است و مقدار HRT برای فاضلاب­های قوی در بار آلی گفته شده در حدود ۴ تا ۸ ساعت می­باشد[۵].جایی­که کمتر از ۹۰ درصد حذف COD و غلظت TSS بیشتر در سیال خروجی، قابل­قبول است. سرعت جریان بالارونده بیشتری می­توان استفاده کرد که در این حالت لجن گرانولی انبوه با به بیرون شسته شدن مواد جامد گسترش خواهد یافت. بنابراین، بار COD بیشتری برای این شرایط نشان داده شده است[۵].
۲-۶-۲-۴-۳ سرعت جریان بالارونده
سرعت طراحی مورد نیاز در جدول زیر نشان داده شده است. سرعت ظاهری پیک به­ صورت موقتی برای فاضلاب محلول حدود m/h ۶ و برای فاضلاب با محلولیت کمتر حدود m/h ۲، می ­تواند اجازه داده شود.
جدول ۲-۸: سرعت جریان بالارونده وارتفاع راکتور بهینه برای UASB [۵]

با توجه به جدول شماره (۸ ـ۴) و سطح معناداری (۰۴۱/۰ =sig ) مربوط به آماره فیشر که
از سطح خطای ۵% کمتر است، در نتیجه معنی­داری مدل رگرسیون برازش شده در سطح اطمینان ۹۵% تأیید گردیده و در مورد مقدار ثابت و ضریب b مربوط به هر متغیر، در مدل کلی نیز با توجه به سطح معنی­داری (sig) تصمیم ­گیری شده است. از آن جا که در این خروجی، سطح معنی­داری آزمون تساوی ضریب رگرسیون با صفر مربوط به متغیرهای اندازه شرکت، اهرم مالی، بازده دارایی (ROA )، بازده دارایی ثابت، وجوه نقد عملیاتی، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت هزینه بهره و توزیع سود نقدی، بزرگتر از ۵% است؛ بنابراین فرض تساوی ضریب رگرسیون با صفر (فرض H0 ) تأیید می­ شود و باید آن­ها را از معادله رگرسیون خارج کرد و نشان می­دهد که هیچ رابطه معنی­داری بین متغیرهای ذکر شده و بازده غیرعادی وجود ندارد. امّا در مورد متغیر خطای پیش ­بینی سود هر سهم فرض تساوی ضریب رگرسیون با صفر (فرض H0 ) رد می­ شود و نباید آن را از معادله رگرسیون خارج کرد. هم خطی وضعیتی است که نشان می­دهد یک متغیر مستقل تابعی از سایر متغیرهای مستقل است. اگر هم خطی در یک مدل بالا باشد بدین معنی است که بین متغیرهای مستقل همبستگی بالایی وجود دارد و ممکن است با وجود بالا بودن R2 مدل دارای اعتبار بالایی نباشد. شاخص­ های وضعیت با مقدار بیشتر از ۱۵ نشان دهنده آن است که احتمال هم خطی بین متغیرهای مستقل می­باشد و مقدار بیشتر از ۳۰ بیانگر مشکل جدی در استفاده از رگرسیون می­باشد و با توجه به این که مقدار شاخص وضعیت (به جز یک مورد که آن هم کمتر از ۳۰ می­باشد) مربوط به متغیرهای مدل کمتر از ۱۵ است، احتمال هم خطی بین متغیرهای مستقل و کنترل وجود ندارد. هر چه قدر تلورانس کم باشد اطلاعات مربوط به متغیرها کم بوده و مشکلاتی در استفاده از رگرسیون ایجاد می­ شود؛ امّا همان گونه که مشاهده می­ شود، مقدار تلورانس متغیرهای مدل در حد قابل قبول می­باشد و مشکلی در استفاده از رگرسیون پدید نمی­آید. مدل رگرسیون مربوطه به صورت زیر خواهد بود:

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

y = - 19/034 + 0/941 FE + ei

جدول (۹-۴) ماتریس ضرایب همبستگی بین کلیه متغیرهای تحقیق در سال ورود به بورس (مقطع زمانیA)

۲ ـ ۶ ـ ۴تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی دوم:

فرضیه دوم: «بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه رابطه وجود دارد.»
این فرضیه به صورت فرضیه ­های آماری زیر ارائه می­گردد:
همبستگی معنی داری بین خطای پیش ­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه وجود ندارد.
همبستگی معناداری بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه وجود دارد.
H0 : ρ = ۰
H1 : ρ ≠ ۰

جدول (۱۰ـ۴): ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعدیل شده و آزمون
دوربین ـ واتسون بین دو متغیر خطای پیش ­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه

مدل

ضریب همبستگی

ضریب تعیین

ضریب تعیین تعدیل شده

خطای معیار تخمین

دوربین ـ واتسون

سطح معنی داری

۱

۴۶۴/۰

۲۱۶/۰

۲۰۵/۰

۱۳۴۴۷/۴۱

۶۷۵/۱

۰۰۰/۰

طبق جدول شماره (۱۰ـ ۴) ضریب همبستگی پیرسون بین دو متغیر خطای پیش ­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام پس از یک سال از ورود به بازار سرمایه ۴۶۴/۰ است. این عدد در سطح خطای ۵% رابطه معنی­داری را بین دو متغیر خطای پیش ­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی در این مقطع زمانی نشان می­دهد. با توجه به خروجی­های نرم افزار spss ؛ جداول نشان می­دهد، از آن جا که sig کمتر از ۵% است، فرض H0 در سطح خطای ده درصد رد می­ شود و وجود همبستگی بین این دو متغیر تأیید می­ شود. هم چنین ضریب تعیین تعدیل شده محاسبه شده نیز عدد ۲۰۵/۰ را نشان می­دهد که برازش مناسبی از تغییرات متغیر بازده غیرعادی توسط متغیر خطای پیش بینی سود هر سهم در این مقطع زمانی ارائه می­ کند. درواقع ضریب تعیین تعدیل شده حاکی از این مطلب است که متغیرخطای پیش بینی سود، ۵/۲۰% از تغییرات بازده غیرعادی را تبیین می کند. یکی از مفروضات رگرسیون استقلال خطاهاست؛ در صورتی که فرضیه استقلال خطاها رد شود و خطاها با یکدیگر همبستگی داشته باشند، امکان استفاده از رگرسیون وجود ندارد. آماره دوربین ـ واتسون به منظور بررسی استقلال خطاها از یکدیگر استفاده می­ شود که اگر مقدار آماره دوربین ـ واتسون در فاصله ۵/۱ تا ۵/۲ باشد فرض همبستگی بین خطاها رد می­ شود و می­توان از رگرسیون استفاده کرد. مقدار آماره دوربین ـ واتسون طبق جدول (۱۰ـ ۴ ) ۶۷۵/۱ می­باشد و این عدد نشان می­دهد که خطاها از یکدیگر مستقل هستند و بین خطاها خود همبستگی وجود ندارد و فرض همبستگی بین خطاها رد می­ شود و می­توان از رگرسیون استفاده کرد.

۱-۶-۱- کالیبراسیون یک متغیره و چند متغیره
مراحل کالیبراسیون معمولا شامل طراحی آزمایش، انتخاب مدل، تخمین پارامترها و پیش‌بینی مجهولات می‌باشد. در کالیبراسیون یک متغیره، امکان تصحیح مزاحم‌ها بدون وارد کردن اطلاعات اضافی وجود ندارد، در حالی که در روش‌های چند متغیره قادر به جدا کردن اطلاعات مفید از اطلاعات نامناسب مانند خطا می‌باشند، بدون این که اطلاعات اضافی دیگری برای این کار لازم می‌باشد ]۶[.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-۶-۲- حداقل مربعات کلاسیک(CLS)^[26]
روش بسیار محبوب برای محاسبه برآورد پارامترها و تناسب داده هاست. این روش یکی از قدیمی ترین تکنیک های آماریست که در داده های چند متغیره و در مدل های طیف سنجی مورد استفاده قرار می گیرد ]۷[.
۱-۶-۳- حداقل مربعات معکوس(ILS)^[27]
واژه حداقل مربعات توصیفی از یک رویکرد برای حل معادلات از روی عدم دقت در مفهوم تقریبی است. به جای حل دقیق معادلات، به دنبال به حداقل رساندن مجموع مربعات باقیمانده می باشد. حداقل معیار مربع دارای تفسیرهای مهم آماری است. یکی از این تفسیرهای مهم زمانی است که مفروضات مناسب، احتمالاتی در مورد توزیع خطا زمینه ای ایجاد نمایند که در این حالت حداقل مربعات، برآورد حداکثر احتمال از پارامترهای شناخته شده را بدست می دهد ]۸[.
۱-۶-۴- رگرسیون خطی چندگانه (MLR)^[28]
با روش های مطالعاتی چند متغیره، می توان همزمان به بررسی و تحلیل چندین متغیر مختلف پرداخت. برای دسترسی به نتایج مطلوب تر و درست تر از این روش ها، نیازمند به نمونه های فراوان و در عین حال درست است زیرا این روش ها در مقابل اطلاعات نادرست، حساسیت بالایی دارند و ورود چنین داده هایی ممکن است منجر به بروز خطاهای بزرگی در نتایج به دست آمده شود. افزون بر این برای استفاده از این روش ها، متغیرها باید توزیع نرمال داشته باشند و تغییر آنها از یک رابطه خطی پیروی کند ]۹[.
رگرسیون چند متغیره در حقیقت، ارتباط بین یک سری از متغیرهای مستقل را با یک متغیر مورد نظر بیان می کنند. در صورت وجود متغیرهای مستقل x₁, x₂, …, x_nاگر بخواهیم ارتباط خطی بین آنها و متغییر yکه وابسته به آنهاست ایجاد کنیم، رابطه زیر باید بین آنها برقرار باشد:
(۲-۱) y = a₀ + a₁x₁ + a₂x₂ + … + a_nx_n + e
که در این رابطه از مقادیر a₁, a₂, …, a_nبا عنوان ضرایب رگرسیون یاد می شود. این ضرایب، ضرایب نامشخصی بوده که در حقیقت، مسئول برآورد پارامتر وابسته هستند. در صورتی که از طرفین رابطه فوق امید ریاضی^[۲۹] گرفته شود، به دلیل اینکه امید ریاضی مقدار خطای e برابر با صفر است، می توان نوشت:
(۳-۱) E(y) = a₀ + a₁x₁ + a₂x₂ + … + a_nx_n
که E(y)در حقیقت مقدار مورد انتظار تابع، تحت تأثیر و ورود مقادیرمتغیرهای x₁, x₂, …, x_n است.
۱-۶-۵- حداقل مربعات جزئی(PLS)^[30]
به منظور اشتقاق یک تابع انتقالی بر اساس متغیرهای مستقل و وابسته مورد نظر، از روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی استفاده می گردد. این روش یکی از روش های چند متغیره است که در هنگام بروز هم خطی بین متغیرهای مستقل استفاده می شود. در این روش برای تشکیل رابطه بین متغیر وابسته و متغیرهای مستقل، متغیرهای جدیدی ساخته می شود که آنها را مؤلفه یا فاکتور می نامند. هر یک از این مؤلفه ها یک ترکیب خطی از متغیرهای مستقل اولیه می باشد. سپس از روش های رگرسیونی استاندارد برای تعیین معادلاتی که این مؤلفه ها را به متغیر وابسته ارتباط دهند استفاده می شود. شایان ذکر است که تعداد این مؤلفه‎ها از تعداد متغیرهای مستقل اولیه کمتر بوده و همچنین بین آنها رابطه خطی وجود ندارد. در واقع روش حداقل مربعات جزئی با بکار بردن مؤلفه هایی با قدرت پیش بینی بالا که تعداد آنها از متغیرهای اولیه کمتر است، بعد مسأله را نیز کاهش می دهد. یکی از مزایای این روش به روش رگرسیون خطی چندگانه این است که می توان از متغیرهایی که از توزیع نرمال تبعیت نمی کند نیز استفاده کرد ]۱۰[.
۱-۶-۶- آنالیز اجزاء اصلی(PCA)^[31]
این روش یکی از الگوهای تشخیص و شناسایی (تشخیص هویت) در یک مجموعه اطلاعات است. در این روش اطلاعات را براساس شباهت ها و تفاوت هایشان بیان می کنند. از آن جا که در اطلاعات از ابعاد بالا، نقشه و طرح خاصی را به سختی می توان در داده ها پیدا کرد. در حقیقت آنالیز اجزای اصلی ارتباط بین داده ها را کشف می کند و در جایی که نعمت نمایش گرافیکی در دسترس نیست، آنالیز اجزای اصلی یک ابزار نیرومند برای آنالیز اطلاعات است. دیگر مزیت اصلی آنالیز اجزای اصلی این است که شما یک بار این الگو را در داده ها پیدا می کنید و با کاهش تعداد ابعاد، بدون آن که مقدار زیادی از اطلاعات را از دست دهید این اطلاعات را فشرده می کنید. هدف آنالیز اجزای اصلی خلاصه کردن داده هاست و به عنوان یک وسیله دسته بندی کننده اطلاعات مورد توجه نیست، از این تکنیک در فشرده سازی تصاویر استفاده می‎شود. یکی از کاربردهای مطلوب آنالیز اجزای اصلی، استفاده از آن به عنوان ابزاری کمکی، در آموزش شبکه های عصبی است. معمولا قبل از آغاز آموزش شبکه های عصبی یکسری پیش پردازش برروی داده ها انجام می شود که باعث افزایش کارایی شبکه های عصبی می شود مانند: نرمال کردن داده ها و قراردادن آن‎ها در یک فاصله مشخص مثلا بین -۱ و ۱ ]۱۱[.
۱-۶-۷- رگرسیون اجزاء اصلی (PCR)^[32]
عبارتست از تجزیه و تحلیل رگرسیونی با آنالیز اجزای اصلی زمانی که ضرایب رگرسیون برآورد شده باشد. این روش برای غلبه بر مشکلاتی که متغیر های بدست امده نزدیک به راستا بودن هستند، مورد استفاده قرار می گیرد همچنین در این روش به جای استفاده از الگوهای متغیر وابسته و متغیرهای مستقل به طور مستقیم، از متغیرهای مستقل استفاده می شود. به طور معمول با بهره گرفتن از یک زیر مجموعه از اجزای اصلی در رگرسیون ساخته شده و منظم می گردد. اغلب اجزای اصلی با بالاترین واریانس انتخاب می شود، با این حال ممکن است که کمترین واریانس اجزای اصلی نیز مهم باشد حتی در برخی موارد از اهمیت بیشتری برخوردار است و بعد محاسبات پیش بینی حاصل می شود.
این روش رگراسیونی را به سه مرحله تقسیم می کنند که عبارتند از:

1. 1. گام اول اجزای تجزیه و تحلیل در جدول متغیر های توزیعی باشد.

1. 1. گام دوم برای اجرای عادی رگرسیون حداقل مربعات (رگرسیون خطی) بر روی اجزای انتخاب شده این است که عواملی که در ارتباط با متغیر وابسته هستند انتخاب شوند.

1. 1. در نهایت پارامترهای مدل را برای انتخاب متغیرهای توزیعی محاسبه کند ]۱۲[.

۱-۶-۸- رگرسیون چند متغیره غیر خطی(MNR)^[33]
این روش یکی از تکنیک های یادگیری نظارتی و در حالتی که نتایج خروجی به صورت دوتایی^[۳۴] هستند،
مورد توجه قرار می گیرد، در کل زمانی که نتایج خروجی به صورت دوتایی هستند رگرسیون خطی خیلی
کارا نیست، دراین حالت استفاده از این تکنیک مناسب تر است. نکته دیگر اینکه این روش یک تکنیک رگرسیون غیر خطی است و لزومی ندارد که داده ها حالت خطی داشته باشند. اگر بخواهیم دلیل استفاده رگرسیون لجستیک^[۳۵] را بیان کنیم باید این گونه بحث کنیم در رگرسیون خطی علاوه بر اینکه نتایج خروجی باید به صورت عددی باشد، متغیرها هم باید به صورت عددی باشد بنابراین حالت هایی که به صورت مقایسه ایی هستند باید به حالت عددی تغییر شکل پیدا کنند، مثلا جنسیت افراد از حالت زن و مرد به ترتیب به حالت های ۰ و ۱ تغییر پیدا می کند. به علت اینکه خروجی متغیر بصورت دوتایی می باشد اساس رگرسیون خطی در این حالت ایراد پیدا می کند و ارزش قیدی که بر روی متغیر وابسته قرار می گیرد توسط معادله رگرسیون در نظر گرفته نمی شود. در واقع چون رگرسیون خطی معادله یک خط را ترسیم می کند نمی تواند حالت مثبت و منفی یا به عبارتی صفر و یک را در نظر بگیرد به همین دلیل برای اینکه بتوان حالت های دوتایی را هم در نظر گرفت باید شکل معادله را تغییر داد با این تغییر شکل معادله رگرسیون، احتمال اتفاق افتادن یا اتفاق نیفتادن یک واقعه را بدست می دهد. با تغییر شکل رگرسیون خطی به حالت رگرسیون لجستیک این مشکل حل می شود، با توجه به لگاریتمی بودن معادله نمودارش غیر خطی خواهد بود ]۹[.
.
۱-۶-۹- منطق فازی
فازی به معنای گنگ و مبهم و تار است. منطق فازی یک منطق ریاضی است که خیلی ها دوست دارند آن را مقابل منطق صفر و یک ریاضی قرار دهند. این منطق در سال ۱۹۶۵ توسط یک ریاضیدان ایرانی بنام دکتر لطفی زاده در آمریکا عرضه شد و در حال حاضر بعنوان روشی فوق العاده برای شناسایی و کنترل سیستم‎هایی که اطلاعاتی دقیقی از درون آنها در اختیار نیست، بکار می رود. در واقع امتیاز منطق و روش‎های فازی زمانی مشخص می گردد که با سیستم های نسبتا فوق العاده پیچیده و با دینامیک بالا درگیر باشیم. در واقع بیان کننده این واقعیت است که لزومی ندارد که یک گزینه درست یا غلط باشد (به عبارتی صفر یا یک باشد) مثلا ممکن است گزینه ۰٫۷ درست باشد ]۱۳[.
۱-۶-۹-۱-کاربرد های منطق فازی
احتمالا راجع به یخچال های فازی یا دوربین های فیلمبرداری فازی و یا ماشین لباسشویی فازی مطالبی شنیده اید. چند کاربرد دیگر ]۱۴[ این منطق عبارتند از:

• • ترمز های ABS و سیستم کروز

• • دوربین ها

• • ماشین ظرف شویی

• • آسانسور ها

• • ماشین لباسشویی

• • بازی های رایانه ای

• • شناخت الگو ها

• • سیستم های تهویه

۱-۶-۱۰- شبکه های عصبی مصنوعی (ANN)
شبکه‌های عصبی مصنوعی یا به زبان ساده‌تر شبکه‌های عصبی، سیستم‌ها و روش‌ های محاسباتی نوینی برای یادگیری ماشینی، نمایش دانش و در انتها اعمال دانش به دست آمده در جهت پیش‌بینی پاسخ‌ های خروجی از سامانه‌های پیچیده هستند. ایده اصلی این گونه شبکه ‌ها (تا حدودی) الهام ‌گرفته از شیوه کارکرد سیستم عصبی زیستی، برای پردازش داده‌ها و اطلاعات به منظور یادگیری و ایجاد دانش قرار دارد. عنصر کلیدی این ایده، ایجاد ساختارهایی جدید برای سامانه های پردازش اطلاعات است. این سیستم از شمار زیادی عناصر پردازشی فوق العاده بهم ‌پیوسته با نام نورون^[۳۶] تشکیل شده که برای حل یک مسأله با هم هماهنگ عمل می‌کنند و توسط سیناپس‎ها^[۳۷] (ارتباطات الکترومغناطیسی) اطلاعات را منتقل می‎کنند. در این شبکه‌ها اگر یک سلول آسیب ببیند بقیه سلول‎ها می‌توانند نبود آنرا جبران کرده و نیز در بازسازی آن سهیم باشند. این شبکه‌ها قادر به یادگیری‎اند، مثلا با اعمال سوزش به سلول‎ های عصبی لامسه، سلول‎ ها یاد می‌گیرند که به طرف جسم داغ نروند و با این الگوریتم سیستم می‌آموزد که خطای خود را اصلاح کند. یادگیری در این سیستم ‎ها به صورت تطبیقی صورت می‌گیرد، یعنی با استفاده ازمثال‎ ها وزن سیناپس ‎ها به گونه‌ای تغییر می‌کند که در صورت دادن ورودی ‎های جدید، سیستم پاسخ درستی تولید کند. با بهره گرفتن از دانش برنامه‌نویسی رایانه می‌توان ساختار داده‌ای طراحی کرد که همانند یک نورون عمل نماید. سپس با ایجاد شبکه‌ای از این نورون ‌های مصنوعی به هم پیوسته، ایجاد یک الگوریتم آموزشی برای شبکه و اعمال این الگوریتم به شبکه آن را آموزش داد. این شبکه‌ ها برای تخمین^[۳۸] و تقریب^[۳۹] کارایی بسیار بالایی از خود نشان داده‌اند. گستره کاربرد این مدل‌های ریاضی بر گرفته از عملکرد مغز انسان، بسیار وسیع می‌باشد که به عنوان چند نمونه کوچک می‌توان استفاده از این ابزار ریاضی در پردازش سیگنال ‌های بیولوژیکی، مخابراتی و الکترونیکی تا کمک در نجوم و فضا نوردی را نام برد. اگر یک شبکه را هم‌ارز با یک گراف بدانیم، فرایند آموزش شبکه تعیین نمودن وزن هر یال و پایه اولیه خواهد بود. هدف شبکه عصبی مصنوعی ارزیابی قابل اطمینان بودن مدل QSAR است و به ارتباط غیر خطی بین متغیر های ورودی و خروجی توجه دارد.
شبکه عصبی مصنوعی یک سامانه پردازشی داده‌هاست که از مغز انسان ایده گرفته و پردازش داده‌ها را به عهده پردازنده ‌های کوچک و بسیار زیادی سپرده که به صورت شبکه‌ای به هم پیوسته و موازی با یکدیگر رفتار می‌کنند تا یک مسئله را حل نمایند. در این شبکه‌ ها به کمک دانش برنامه نویسی، ساختار داده‌ای طراحی می‌شود که می‌تواند همانند نورون عمل کند. که به این ساختارداده گره گفته می‌شود. بعد با ایجاد شبکه‌ای بین این گره‌ها و اعمال یک الگوریتم آموزشی به آن، شبکه را آموزش می‌دهند. در این حافظه یا شبکه عصبی گره‌ها دارای دو حالت فعال (روشن یا ۱) و غیرفعال (خاموش یا ۰) اند و هر یال (سیناپس یا ارتباط بین گره‌ها) دارای یک وزن است. یال‌ های با وزن مثبت، موجب تحریک یا فعال کردن گره غیر فعال بعدی می‌شوند و یال‌ های با وزن منفی، گره متصل بعدی را غیر فعال یا مهار (در صورتی که فعال بوده باشد) می‌کنند. شبکه‌ های عصبی با توانایی قابل توجه خود در استنتاج نتایج از داده‌ها پیچیده می‌توانند در استخراج الگو ها و شناسایی گرایش ‌های مختلفی که برای انسان‌ ها و کامپیوتر شناسایی آنها بسیار دشوار است استفاده شوند ]۱۵[.
۱-۶-۱۰-۱- ویژگی های شبکه عصبی
یکی از مهم ترین ویژگی های شبکه عصبی مصنوعی اینست که شبکه های فوق، سیستمی برنامه ریزی شده با قواعد از پیش تعیین شده نیستند و می توانند طی فرآیندی که آموزش نامیده می شود ساختار درونی خود را به صورت تجربی به نحوی تنظیم کنند که بهترین پاسخ ممکن را برای داده های ورودی ایجاد کند. استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی به جای روش رگرسیون خطی چندتایی در مطالعات QSAR، به خصوص هنگامی که ارتباط بین توصیف کننـده و فعالیـت مورد نظـر خطـی نبوده و یا اینکه بین آنها بر هم کنش هایی وجود داشتـه باشد باعث بهبـود مدل حاصلـه خواهــد شــد. یک شبکه عصبی شامل اجزای سازنده لایه‌ ها و وزن ‌ها می‌باشد. رفتار شبکه نیز وابسته به ارتباط بین اعضا است. شبکه عصبی مصنوعی، از مجموعه‌ای از نورون ‌های عصبی تشکیل می‌شود. مهم‌ترین عواملی که گونه‌ها و کاربرد های شبکه‌های عصبی را از یکدیگر متمایز می‌سازند، نوع نورون به‌کارگرفته شده، چیدمان یا معماری شبکه، بازه ورودی/ خروجی‌ها است. در معماری یک شبکه تعداد لایه ‌ها و اتصالات بین آنها مهم است. ورودی‌ های شبکه با نام «لایه ورودی» و خروجی های شبکه با نام «لایه خروجی» و در صورت نیاز، لایه‌های میان این دو «لایه پنهان» نامیده می‌شود. در صورتی که خروجی نورون ‌های هر لایه به همه نورون‌ های لایه بعدی وارد شده باشد، اتصالات را کامل می‌نامند، اما اغلب خروجی‌ها به‌صورت تصادفی با توزیع نرمال در نظر گرفته می‌شود. در حالت کلی در شبکه‌های عصبی سه نوع لایه نورونی وجود دارد:

1. 1. لایه ورودی: دریافت اطلاعات خامی که به شبکه تغذیه شده‌ است.

1. لایه ‌های پنهان: عملکرد این لایه‌ها به وسیله ورودی‌ها و وزن ارتباط بین آنها و لایه‌های پنهان تعیین می‌شود. وزن‌های بین واحدهای ورودی و پنهان تعیین می‌کند که چه وقت یک واحد پنهان باید فعال شود.

ثانیاً: وقتی صحبت می کنیم از سمعی و بصری، لازمه مستهجن بودن صدا دار بودنش نیست بلکه قابلیت نمایش آن می باشد.
تبصره ۶ «چنانچه تولید، تکثیر، توزیع و یا داشتن آثار مستهجن از مصادیق افساد فی الارض نباشد مجازات ندارد.»
این تبصره دقیقاً مفهوم مخالف پایان بند الف ماده ۳ است و لزومی به آوردن آن به عنوان تبصره جداگانه وجود ندارد.
نکته قابل توجه کلمه «داشتن»‌ در تبصره فوق است که اگر مستهجن باشد از مصادیق افساد فی الارض محسوب می شود. داشتن آثار سمعی و بصری که عفت عمومی را جریحه دار می کند به خودی خود جرم نیست بلکه اگر به مقصد تجاری و تعداد آن موعد بر آن باشد می تواند جرم باشد.
«ب) تهیه و توزیع و تکثیر کنندگان نوارها و دیسکتها و لوحهای فشرده شده و نمایشهای مبتذل چنانچه افساد فی الارض نباشد در مرتبه ی اول به سه ماه تا یک سال و یا دو میلیون ریال تا ده میلیون ریال جزای نقدی و در مرتبه ی دوم به تحمل یک سال تا سه سال حبس و یا پنج میلیون ریال تا سی میلیون ریال جزای نقدی و در صورت تکرار به سه تا ده سال حبس و یا ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال جزای نقدی و ضبط کلیه تجهیزات مربوطه بنا به مراتب به عنوان تعزیر محکوم می شوند.»
در قسمت (ب) قانونگذار از کلمه «تهیه» به جای تولید استفاده کرده است که البته به نظر بنده تولید یکی از مصداق های تهیه است ولی عده ای آن را مترادف یکدیگر می دانند. در ماده ۳ از آثار سمعی و بصری به صورت کلی صحبت می کند ولی در این ماده (ب) از نوارها، دیسکت ها، لوح های فشرده و نمایشهای مبتذل سخن به میان می آورد دلیل این عمل چیست مشخص نمی باشد.
تبصره ۱ «آثار سمعی و بصری «مبتذل» به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه ها و صور قبیحه بوده مضامین خلاف شریعت و اخلاق اسلامی را تبلیغ و نتیجه گیری کند.»
تبصره ۲ «دارندگان نوارها و دیسکتها و لوحهای فشرده مستهجن و مبتذل موضوع این قانون به جزای نقدی پانصد هزار ریال تا پنج میلیون ریال و نیز ضبط تجهیزات محکوم میشوند و نوارها و دیسکتها مکشوفه امحاء می گردد.»
تبصره ۳ «استفاده از صغار برای نگهداری ، نمایش، عرضه، فروش و تکثیر نوارها و لوحهای فشرده غیر قانونی موجب اعمال حداکثر مجازاتهای مقرر برای عامل خواهد بود.»

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

در این ماده شخص که از صغیر استفاده می کند مباشر معنوی جرم محسوب می شود. در فرضی که کودک عنصر معنوی ندارد و اصلاً نمی داند CD هایی که عرضه و … می کند چیست، که مرتکب جرمی نشده ولی در فرضی که کاملاً عنصر معنوی لازم را دارد و از محتوای CD ها مطلع است، عملش جرم محسوب می شود. حال شخصی که به کودک کمک می کند دیگر مباشر معنوی نیست بلکه طبق حقوق جزا معاون جرم به شمار می رود.
«ج) عوامل تهیه، تکثیر و توزیع نوارها و لوحهای فشرده سمعی و بصری که برابر قانون باید دارای پروانه فروش باشند در صورت نداشتن پروانه نمایش و مجوز عرضه و فروش ولو آنکه فاقد صحنه های مستهجن، دو میلیون ریال تا ده میلیون ریال جزای نقدی و در صورت تکرار به پنج میلیون تا پنجاه میلیون ریال جزای نقدی و ضبط کلیه تجهیزات مربوط به عنوان تعزیر محکوم می شوند.»
همان طور که مشاهده می کنیم در بند فوق قانونگذار از کلمه «ولو» استفاده کرده که این بدان معنی است که الزاماً نباید اثر مستهجن باشد مضاف بر آن در مورد آثار مستهجن مجازات تعیین شده بود. قانونگذار در این ماده از نوارها و لوح هایی صحبت می کند که مستهجن نیستند ولی عرضه و تکثیر آنها نیاز به داشتن پروانه نمایش و مجوز عرضه دارد این در حالی است که اگر اثر مستهجن باشد دیگر پروانه نمایش معنی نمی دهد. نکته دیگر که قابل توجه به نظر می رسد این است که قانونگذار در مقایسه با بند (ب) دوباره در صدد افزایش مجازات برآمده است.
در ماده ۴ این قانون آمده است:
«هر کس با سوء استفاده از آثار مبتذل و مستهجن تهیه شده از دیگری وی را تهدید به افشاء و انتشار، و از این طریق باوی زنا نماید به مجازات زنای به عنف محکوم می شود ولی اگر عمل ارتکابی غیر از زنا به عنف باشد حد بروی جاری می گردد و در صورتی که مشمول تعزیر باشد به حداکثر مجازات تعذیر محکوم خواهد شد.»
این ماده مصوبه جدید است و در قانون قبلی نبوده، یعنی در سال ۸۶ تصویب گردیده است قانونگذار در این ماده از عنف معنوی صحبت می کند که این خود می تواند بدین مفهوم باشد که علاوه بر عنف مادی عنف معنوی نیز وجود دارد.
مواردی در رابطه با کلمه «تهدید» وجود دارد که به آن اشاره می کنیم:
نکته اول:
وقتی شخصی، شخص دیگر را تهدید و با او زنا می کند در اینجا اختیار شخص به آن درجه برسد که موجب زوال آن شود بنابراین شخصی که خود دچار انحطاط اخلاقی است خیلی سخت می توان پذیرفت که مورد تهدید قرار گرفته هر چند احتمال آن وجود دارد.
نکته دوم:
اگر زنی به میل و اختیار خویش به منزل مرد اجنبی برود، هر چند زن می تواند این احتمال را بدهد که مرد در صدد ارتباط جنسی بر بیاید ولی در صورتی که مرد به زور و عنف ارتباط جنسی برقرار کند در صورت مسأله تأثیری نداشته و عمل زنای عنف انجام شده است.
نکته سوم:
به نظر بنده این ماده کاملاً منطبق با فرهنگ ملت ایران می باشد. این شدت عمل قانون باید مطابق با مبادی اعتقادی و مذهبی باشد مضاف بر آن ماده مذکور مطابق با ارزشهای ملی و دینی ما است.
ماده ۵ اظهار میدارد:
«مرتکبان جرایم زیر به دو تا پنج سال حبس و ده سال محرومیت از حقوق اجتماعی و هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم میشوند:
الف) وسیله تهدید قرار دادن آثار مستهجن به منظور سوء استفاده جنسی، اخازی، جلوگیری از احقاق حق یا هر منظور نامشروع.
در ماده ۴ تهدید مقید به نتیجه بوده ولی در بند الف این ماده جرم ارتکابی مطلق است و احتیاجی به اخذ نتیجه نمی باشد یعنی صرف تهدید با انگیزه هایی که در ماده بیان شده کافی برای جرم ارتکابی است. نکته مورد توجه دیگر کلمه «به منظور» در ماده می باشد این کلمه انگیزه مرتکب را می رساند چنانچه انگیزه در شخص مرتکب یکی از موارد سوء استفاده جنسی، اخاذی و … باشد طبق این ماده مجازات می شوند.
ب) تهیه فیلم یا عکس از محیطهایی که اختصاصی بانوان بوده و آنها فاقد پوشش مناسب می باشد مانند حمام ها، استخرها و یا تکثیر و توزیع آن.
در حال حاضر با پیشرفت روز افزون دستگاه های فیلمبرداری و عکاسی، تهیه کردن فیلم و عکس از مراسم خانوادگی دیگر اشخاص به سادگی انجام می پذیرد چه بهتر که با حفظ و رعایت حجاب کامل در این چنین مراسمهایی حضور پیدا کنیم و آبروی خویش را به دست عده ای افراد بی قید و بند که به هیچ چیز غیر پول فکر نمی کنند ندهیم.
ج) تهیه مخفیانه فیلم یا عکس مبتذل از مراسم خانوادگی و اختصاصی دیگران و تکثیر و توزیع آن.»
درمورد این بند سؤالاتی به نظر می آید:
۱-اگر عکسبرداری و فیلمبرداری از اشخاص داخل مراسم مخفیانه نبوده حکم مسأله چیست؟
۲-اگر فیلمبرداری به صورت غیر مخفیانه ولی صحنه مبتذل بوده و همگی متوجه فیلمبرداری شده اند تکلیف چیست؟
در پاسخ باید گفت: اشخاصی که با رضایت خویش اجازه فیلمبرداری از آنها را در چنین مراسمها و مجالسهایی می دهند دیگر نمی توانند شاکی باشند بنابراین، این عکسها و فیلمها از شمول ماده خارج است.
ماده ۶ این قانون این گونه ابراز کرده است:
«رابطه زوجیت مانع از اعمال مجازات مرتکب جرم تکثیر، انتشار و یا توزیع عمده اثر مستهجن نمی باشد.»
رابطه زوجیت در خیلی از موارد من جمله در مورد تحقق ربا مانع ارتکاب آن می شود ولی در این ماده قانونگذار صراحتاً اعلام نموده که زوجیت نمی تواند مانع از اعمال مجازات مرتکبین این گونه جرایم باشد بنابراین اگر زوجینی که از رابطه زناشویی خویش فیلم تهیه می کنند و در صدد انتشار آنها بر می آیند مرتکبین جرایم سمعی و بصری محسوب می شوند و عنوان زوجیت نمی تواند مانع اعمال مجازات این جرایم شود.
ماده ۷ : «زیان دیده از جرایم مذکور در این قانون حق مطالبه ضرر و زیان را دارد. دادگاه با احراز مکره بودن بزه دیده موضوع صدر ماده ۴ ، ضمن محکوم نمودن عمل کیفری ، مرتکب را به پرداخت ارش البکاره، مهرالمثل یا هر دو (حسب مورد) محکوم می نماید، بزه دیده میتواند دعوی مطالبه هزینه درمان و ضرر و زیان وارده را در دادگاه کیفری صالحه یا دادگاه محل اقامت خود اقامه نماید.»
ماده ۸ : « مأموران صلاحیتدار و ضابطان دادگستری، مدیران، کارکنان بخشهای دولتی، عمومی، خصوصی و قضایی که بنابر اقتضاء شغلی آثار مستهجن در اختیار آنها قرار می گیرد، چنانچه با سوء نیت یا برای استفاده مالی مبادرت انتشار آنها نموده و از مصادیق مفسد فی الارض نباشند، به دو تا پنج سال حبس و ده سال محرومیت از حقوق اجتماعی و هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم میشوند.
در صورتیکه موارد یاد شده در اثر سهل انگاری افشاء گردد، مسامحه کننده به مجازات تا یک سال حبس و مجازات نقدی از ده میلیون ریال تا بیست میلیون ریال محکوم میشود.»
در این ماده نیز قانونگذار به مانند مواد دیگر قانونی من جمله قانون راجع به کلاهبرداری، جعل و … در صدد تشدید مجازات افراد صلاحیت دار و کارکنان و کارمندان بخشهای مختلف برآمده است در ادامه باید گفت صرف کارمند بودن در این ماده نمی تواند دلیل موجهی برای تشدید مجازات باشد بر خلاف کلاهبرداری. در اینجا بنابر اقتضای شغلی و سوء استفاده از سمت کارمند و آنچه که بنابر شغلش به وی رسیده مورد شدت عمل قانونگذار قرار گرفته است.
نکته مورد توجه دیگر در این ماده این است که قانونگذار در اعمال مجازات فرقی بین بخشهای دولتی، عمومی و خصوصی قرار نداده است بنابراین اگر ریاست دادگاهی فیلمی را جهت انجام نظر کارشناسی به بخش خصوصی بدهد اشخاصی که در این بخش مشغول به فعالیت هستند چنانچه در صدد انتشار این گونه فیلمها و عکسها بر بیایند مورد تشدید مجازات قرار خواهند گرفت ولی چنانچه هر یک از این مراجع سهواً فیلمها و عکسهای مذکور را منتشر و … نمایند از حکم ماده به علت عدم انگیزه و عمد خارج می شود.
نکته قابل توجه دیگر وجود کلمه «سوء نیت» در متن ماده است چه آنکه در قانون قبلی حرفی از سوء نیت به میان نیامده است ولی در این ماده مجازات این اشخاص را موکول به داشتن سوء نیت کرده است.
ماده ۹ : «اماکن کسب، تولید و توزیع انواع آثار مستهجن (در صورت اطلاع قبلی مالک) به مدت شش ماه و در مورد آثار مبتذل به مدت سه ماه پلمپ میشود. در صورت برائت متهم یا صدور قرار منع تعقیب، از ملک رفع توقیف میشود و این دستور ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در مرجع قضایی ذی صلاح می باشد.»
در این ماده قانونگذار صرف اطلاع مالک از وجود آثار مبتذل در ملک ایشان را قابل مجازات می داند. (ارتکاب جرم از طریق ترک فعل)
حال سؤالی که به نظر می آید این است: آیا در صورت اطلاع مالک و اعلام به مراجع ذی صلاح، مکان باید پلمپ شود؟ هر چند قانونگذار در این مورد سکوت اختیار کرده و سخنی در این باب بیان نداشته ولی به نظر بنده در صورت اعلام به مراجع ذیربط دیگر نیازی به پلمپ مکان نمی باشد. عدالت اقتضاء می کند که در صورت اعلام از شمول ماده خارج شود.
ماده ۱۰: «انشتار آثار مستهجن و مبتذل از طریق ارتباطات الکترونیکی و سایتهای کامپیوتری یا وسیله و تکنیک مشابه دیگر از مصادیق تکثیر و انتشار محسوب و مرتکب حسب مورد به مجازات مقرر در این قانون محکوم میشود.»
در ماده ۱۰ قانونگذار با پیشرفت روز افزون وسایل الکترونیکی و ارتباط جمعی پا را فراتر می گذارد و از کلمه «تکنیک مشابه» استفاده می کند تا بدین طریق بتواند از هر گونه انتشار این آثار به هر طریق ممکن جلوگیری و برای مرتکب آن مجازات در نظر بگیرد.
ماده ۱۱: «رسیدگی به جرایم مشروحه موضوع این قانون در صلاحیت دادگاه های انقلاب است.»
همانطور که میدانیم طبق ماده ۵ قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب مصوب ۱۵ تیر ۱۳۷۳ که اشعار میدارد:
«به تعداد مورد نیاز دادگاه های انقلاب، در مرکز هر استان و مناطقی که ضرورت تشکیل آنرا رئیس قوه قضائیه تشخیص می دهد تحت نظارت و ریاست اداری حوزه قضائی تشکیل می گردد و به جرایم ذیل رسیدگی می نماید:
۱-کلیه جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و محاربه و افساد فی الارض
۲-توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری

نمونه‌ای از طبقه‌بندی کاربری‌های شهری برحسب بعد فعالیت (کد یک تا چهار رقمی) (Activity)
۱۰۰۰ فعالیت‌های سکونتی
۱۱۰۰ سکونت معمولی- فعالیت‌های خانوار
۱۲۰۰ سکنوت موقت زندگی‌های موقت
۱۳۰۰ سکونت دسته جمعی- زندگی‌های سازمانی
۲۰۰۰ فعالیت‌های مغازه‌داری، کسب و تجارت
۲۱۰۰ فعالیت‌های بازرگانی
۲۱۱۰ تجارت و خرید کالا
۲۱۲۰ تجارت و خرید خدمات
۲۲۰۰ فعالیت‌های اغذیه فروشی و رستوران
۲۲۱۰ فعالیت‌های اغذیه فروشی
۲۳۰۰ فعالیت‌های دفتری

فصل سوم

ویژگی‌های محدوده‌ی مورد مطالعه
۱-۳- مقدمه:
شیراز: یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس است. مختصات آن ΄۳۲ ^◦۵۲ شرقی، ΄۳۷ ^◦۲۹ شمالی است. بر پایه‌ی آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، این شهر جمعیتی بالغ بر ۱،۲۱۴،۸۰۸ نفر داشته که این تعداد در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به ۱،۵۳۱،۰۷۳ افزایش پیدا کرده است.
شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های یمو، سبزپوشان، چهل مقام و باباکوهی (از رشته کوه‌های زاگرس) محدود شده است. شهر شیراز برطبق آخرین تقسیمات اداری به ۹ منطقه مستقل شهری تقسیم شده و مساحتی بالغ بر ۱۷۸،۸۹۱ کیلومتر مربع دارد.
نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده است. محل اولیه این شهر در محل قلعه ابونصر بوده است. شهر شیراز در پیش از اسلام قلعه‌ای بوده که قدمت آن به دوران ساسانی و پیش‌تر باز می‌گردد. این شهر در دوران بنی‌امیه به محل فعلی منتقل می‌شود و به بهای اضمحلال استخر –پایتخت قدیمی استان فارس- رونق می‌گیرد. شیراز در دوران صفاریان، آل بویه و زندیه، پایتخت ایران بوده است.

۲-۳- وجه تسمیه

نام شهر شیراز برگرفته از نام قلعه‌ای در اطراف شیراز کنونی در محل قصر ابونصر است. آنگونه که پیداست در هنگام بنای شهر نام این قلعه بر شهر شیراز نهاده شده است. در کاوش‌های باستان‌شناسی در تخت جمشید، به سرپرستی جورج کامرون در سال ۱۳۱۴ خورشیدی به پیدایش خشت نبشته‌هایی عیلامی انجامید که بر روی چند فقره از آن‌ها به قلعه‌ای به نام «تیرازیس» یا «شیرازیس» اشاره شده است. همچنین مهرهایی مربوط به اواخر ساسانی و اوایل اسلام، در محل قصر ابونصر یافت شده است که حاوی نام «شیراز» می‌باشند. ابن حوقل، جغرافی‌دان مسلمان قرن چهارم هجری، وجه تسمیه شیراز را شباهت این سرزمین به اندرون شیر می‌داند؛ چرا که به قول او عموماً خواربار نواحی دیگر بدان‌جا حمل می‌شد و از آن‌جا چیزی به جایی نمی‌بردند. براساس تحقیقات تدسکو شیراز به معنای مرکز انگور خوب است. هرچند این نظر توسط محققین دیگر مانند بنونیست و هنینگ رد شده است.
۳-۳- پیشینه

بنیان‌گذاری شیراز از دیدگاه تاریخی

برطبق تاریخ ایران، چاپ دانشگاه کمبریج، «سکونت دایمی در محل شهر شیراز شاید به دوران ساسانی و حتی قبل آن برسد. اما اولین اشاره‌های معتبر در مورد این شهر به اوایل دوران اسلامی برمی‌گردد.» به نوشته دانشنامه اسلامی نیز شیراز شهری است بنا شده در دوران اسلامی در محلی که از زمان ساسانی یا احتمالاً قبل آن سکونت‌گاه دایمی انسان بوده است.
به گفته شاپور شهبازی در دانشنامه ایرانیکا «این ادعا که شیراز اردوگاه مسلمانان بوده تا اینکه برادرزاده یا برادر حجاج ابن یوسف آن را در سال ۶۹۳ پس از میلاد به شهر تبدیل کرد، اثبات نشده است.»
جان لیمبرت، چنین جمع‌بندی می‌کند که هرچند تاریخ‌نگاران اسلامی بر این عقیده هستند که شیراز در قرن اول هجری به توسط عبدالملک مروان بنیان نهاده شده است، اما باید دانست که شهری با نامی نزدیک به نام شیراز پیش از اسلام در محل یا نزدیک شهر وجود داشته است که نام خود را به شهر فعلی شیراز داده است. خصوصاً باتوجه به اشاره‌ای که حمدالله مستوفی داشته است.
مستوفی در نزهت‌القلوب (۷۴۰ق)معتبرترین روایت را این می‌داند که شهر شیراز را محمد برادر حجاج ابن یوسف به زمان اسلام تجدید امارتش کرد. حمدالله مستوفی روایت دیگری هم آورده است که تجدید بنا بر دست عم‌زاده حجاج محمدبن قاسم بن ابی عقیل صورت پذیرفته است. آثاری عیلامی (شامل یک سه پایه برنزی) مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد در جنوب شرقی شیراز یافت شده است. همچنین در تعدادی لوح‌های عیلامی مکشوفه در پارسه (تخت جمشید) به کارگاه‌های مهمی در تی/شی –را-ایز-ایز-ایش (تیرازیس یا شیرازیس) اشاره می‌کند که بی‌شک همان شیراز امروزی است.
لیمبرت، شهبازی و آرتور آربری هرسه فهرستی از نشانه‌های متعددی از سکونت دایم در دشت شیراز و اطراف محل کنونی شیراز در دوران پیش از اسلام را ذکر کرده‌اند. مانند نگاره‌های سنگی مربوط به اوایل ساسانی، اشارات موجود به دو آتشکده (به نام‌های هرمزد و کارنیان) و قلعه‌ای باستانی به نام شاه موید و آثار کشف شده در قلعه ساسانی در محل فعلی قصر ابونصر.
شهبازی می‌گوید که شواهد بالا چنین می‌نمایاند که شیراز تا پایان دوره ساسانی شهری با جمعیتی عمده و احتمالاً مرکزی اداری بوده است. آرتور آربری چنین می‌گیرد که بزرگی شیراز به هر اندازه بوده، این هشر در زمان داریوش زیر سایه‌ی پارسه و پس از حمله اسکندر مقدونی زیر سایه شهر ه
مسایه استخر بوده است.
همچنین نام شیراز همراه بخش اردشیر خوره دوره ساسانی به مرکزیت فیروزآباد ذکر شده است و شیراز جزئی از آن بوده است. اردشیر خوره یکی از پنج بخشی بوده است که استان فارس ساسانیان را تشکیل می‌داده است. این اطلاعات در مهرهای ساسانی مربوط به اواخر ساسانی و اوایل دوران اسلامی کشف شده در محل قصر ابونصر در شرق محل کنونی شهر شیراز به دست آمده است و لیمبرت چنین پیشنهاد می کند که استحکامات موجود در محل قصر ابونصر همان قلعه تیزاریس یا شیرازیس یاد شده در لوح‌های عیلامی پارسه است و بعدها پس از آنکه شهر فعلی شیراز در نزدیک این قلعه بنیان نهاده شده، این شهر نام خود را از این قلعه در حوالی شهر به یادگار گرفته است.
باستان‌شناسان موزه متروپولیتن نیویورک نیز باتوجه به نتایج حفاری‌های خود در محل قصر ابونصر، این استحکامات و احتمالاً روستاهای اطراف را به عنوان محل شیراز قبل از اسلام پیشنهاد می‌کنند. آنها گفته‌های بلخی در قرن ۱۲ نقل می‌کنند که می‌گوید: در محلی که شیراز کنونی وجود دارد منطقه‌ای بوده است با چند قلعه در میان دشتی باز. آنان در مورد داستان بنیان نهاده شدن شهر جدید شیراز و انتقال آن به محل جدید چنین نظر می‌دهند که انتقال یک شهر در بسیاری جاهای دیگر مانند نیشابور و قاهره نیز اتفاق افتاده است. در این حالت پس از تحولات یا تغییراتی سیاسی، شهر به محلی در نزدیکی شهر قدیم منتقل شده و شهر قدیمی رها گشته تا به شهری حاشیه‌ای یا تلی از خرابه تغییر پیدا کند.

۴-۳- موقعیت جغرافیایی و وسعت استان

استان فارس از استان‌های جنوبی کشور بوده که با وسعت ۱۲۲ هزار کیلومتر مربع، پس از استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد، چهارمین استان از نظر وسعت در کشور می‌باشد. این استان ۴/۷ درصد از مساخت کشور را به خود اختصاص داده و از سمت شمال با استان اصفهان، از سمت شمال شرق با استان یزد، از سمت شرق با استان کرمان، جنوب شرقی با استان هرمزگان، جنوب غرب با استان بوشهر و نهایتاً غرب و شمال غرب، با استان کهکیلویه و بویراحمد، همسایه می‌باشد.
موقعیت خاص استان از جهت استراتژیکی قابل توجه است. از یک طرف نزدیکی با خلیج فارس و از طرف دیگر ارتباط با استان‌های مرکزی کشور، بر اهمیت آن افزوده است. این استان به عنوان پلی، حدفاصل جنوب و مرکز کشور محسوب می‌گردد و از گذشته‌های دور از راه‌های مهم و حلقه دست‌یابی به فلات مرکزی ایران محسوب می‌گردیده است و از همین رو در طول دوران‌های مختلف تاریخی جولانگاه اقوام و تمدن‌های مختلف بوده است.
خطه فارس از دیرباز محل اسکان قوم پارس و یکی از مهدهای تمدن و شکوفایی فرهنگ و علم ایران زمین بوده است. دروازه صدور و نفوذ فرهنگی و تمدن ایرانی چه در پیش از اسلام و چه پس از اسلام سرزمین و یا به عبارت دیگر اقلیم فارس بوده است. در این خطه ستارگان درخشان علم و ادب و فلسفه بسیاری برخاسته‌اند که هریک به نوبه خویش در اعتلای تمدن و آوازه ایران اسلامی نقش بسزایی داشته‌اند.
پایتختی پادشاهان هخامنشی، ساسانی، صفاریان، آل بویه، آل مظفر و خاندان زند به همراه مرکزیت حکومت و کنترل بخش جنوبی ایران زمین، فارس را جزو پهنه‌های استثنایی و مهم کشور قرار داده است. نماد حضور تمدن ایران زمین در این خطه آثار باستانی و تمدن بشری همچون: تخت جمشید، کاخ ساسان، پاسارگاد، نقش رستم، غارشاپور، شهر بیشابور، شهر گور، بازار قیصریه، مسجد جامع عتیق، بازار و حمام وکیل، ارگ کریم‌خانی می‌باشند.
کافی است بدانیم یک سوم آثار تاریخی کشور عزیزمان ایران، در فارس جای دارد. فارس در دوره‌های مختلف تاریخی، پایتخت و مرکز ثقل حکومت ایران زمین بوده است. در زمان هخامنشیان (۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح) در زمان ساسانیان (قرن چهارم میلادی) در حکومت آل بویه (قرن چهارم هجری) و بالاخره در دوران زندیه (قرن یازدهم هجری)، فارس نقش اساسی در تاریخ و جغرافیای ایران و بخش اعظمی از جهان آن روز داشته است. نشانه و یادگارهای تاریخی بی‌شمار از این دوران‌ها در فارس وجود دارد. از همین روی مرکز فارس، شهر شیراز را پایتخت فرهنگی ایران نامیده‌اند.
۵-۳- ناهمواری‌های استان
کوه‌های زاگرس، بخش اعظم استان را دربرگرفته است. درمجموع بخش چین خورده رشته کوه‌های زاگرس، خود به ۳ بخش زاگرس شمال غرب (منطقه کرمانشاه و ایلام)، زاگرس میانی (منطقه لرستان و بختیاری) و زاگرس جنوب شرق (منطقه فارس) تقسیم می‌شود. بخش سوم زاگرس به طور کلی در استان پهناور فارس گسترده شده و به همین دلیل است که به آن زاگرس فارس نیز می‌گویند.
این واحد زاگرس، حداکثر پهنا را داشته و چهره ظاهری آن با دو بخش دیگر زاگرس تفاوت دارد. در فارس امواج چین‌ها ملایم‌تر و بازتر شده و بیشتر به صورت چاله‌های ناودیسی و برجستگی‌های طاقدیسی ساده مشخص می‌گردد. همین چاله‌های ناوریسی به مروز زمان تبدیل به دشت‌های وسیع گردیده است. از دیگر مشخصات زاگرس فارس این است که هرچه از طرف شمال غرب استان به طرف شرق و جنوب شرق استان پیش می‌رویم، محور چین‌ها از جهت شمال غرب جنوب شرق به سمت غرب به شرق منتهی می‌گردد.
از نظر زمین شناسی در کوه‌های استان فارس طبقات ائوسن، توده‌های عظیمی را تشکیل داده هاست. زاگرس در فارس بر روی سنگ‌های شیستی، آهکی و مارنی و تشکیلات جوان‌تر متعلق به دوره کرتاسه تشکیل شده که دارای سنگواره پالئوسن می‌باشد. بعد از مدتی محیط رسوبی عمیق‌تر شده و لایه‌های آهکی به وجود آمد
ه همراه با مارن و شیست به وجود آمده‌اند. در حوضه رسوبی زاگرس رسوب‌گذاری از دوره الیگوسن به میوسن هم چنان ادامه داشته و سازند آهک آسماری تشکیل شده است.
در این سازند دو بخش تبخیری و ماسه سنگی نیز شناخته شده است. در سازند فارس رخساره‌های نرم‌تنان، خارپوستان، مرجان‌ها و میکروفسیل‌های مختلف دیده شده است. بنابراین به طور کلی ناهمواری‌های استان فارس مربوط به دوریا عهد میوسن و قسمتی از پلیوسن (از دوره ترشیاری و از دوران سنوزوئیک) و در مجموع ناهمواری‌های جوان می‌باشد. از مشخصات این چنین مناطقی زلزله‌خیز بودن است. کما اینکه از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون ۱۱۱۵ زمین لرزه دستگاهی در استان فارس رخ داده است و گاه و بی‌گاه نیز شاهد بروز زلزله در نواحی مختلف استان می‌باشیم که این خود ناشی از جوان بودن منطقه از نظر زمین‌شناسی و برخورد مداوم سپر عربستان به سپر ایران می‌باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۵-۳- منابع معدنی

از جهت منابع و مواد معدنی استان فارس در دو قسمت متمایز قابل بررسی می‌باشد:
الف) پهنه چین خورده زاگرس
در نواحی کازرون، ممسنی، فیروزآباد، لار، لامرد، داراب، فساب، سپیدان، شیراز و مرودشت، غالب سازندهای زمین‌شناسی از نوع سنگ آهک، مارن، گچ و نمک است که تاکنون مورد پیگردهای اکتشافی قرار گرفته‌اند. افزون بر آن فسفات، سیلیس، خاک‌های صنعتی و بوکسیت از جمله توانایی‌های معدنی پهنه چین‌خورده زاگرس بوده که بررسی‌های انجام شده حکایت از پتانسیل خوب معدنی دارد. بیش از ۸۵% سطح استان فارس متعلق به پهنه ساختاری. رسوبی و زاگرس است که عموما، برخلاف منابع هیدروکربورهای موجود، (گاز و نفت) از نظر ذخایر معدنی فلزی توان چندان بالایی ندارد و چنانچه مشاهده می‌گردد بیشتر فعالیت‌های صنعتی در این مناطق برپایه صنایع وابسته به نفت و گاز می‌باشد.
ب) زاگرس مرتفع، سنندج- سیرجان
مناطق شمال شرقی و شمال غربی استان که شامل شهرستان‌های استهبان، تبریز، ارسنجان، بوانات، خرم‌بید، آباده و اقلید می‌باشد، عمدتاً در بخش افیولیتی زاگرس و زون سنندج- سیرجان قرار گرفته‌اند. شهرستان‌های مذکور از لحاظ مواد معدنی فلزی نظیر کرومیت، منگنز، خاک صنعتی و نسوز و مس، پتانسیل معدنی اکتشافی نسبت بالایی داشته و تاکنون چند طرح اکتشافی نظیر پتانسیل‌های شهرستان اقلید، مطالعه منگنز در شهرستان تبریز، داراب و استهبان، باریت دیده‌گان (بوانات)، مطالعه و پتانسیل‌یابی کرومیت در تبریز، مس در فسا، طلا در بوانات، پتانسیل‌یابی مواد معدنی در شهرستان اقلید به اجرا درآمده است. باتوجه به ذخایر فلزی موجود در شهرستان‌های فیروزآباد (سرب و روی) و کرومیت در تبریز و منگنز در شهرستان‌های استهبان و مس در شهرستان‌های بوانات، خرم‌بید- اقلید و کبالت، آهن منگنزدار در شهرستان‌های بوانات و آباده و… استان فارس را می‌توان از جمله مناطق معدنی کشور دانست. این منطقه مورد اکتشاف‌های ناحیه‌ای و موضوعی قرار گرفته است و اشتغال ساکنین این شهرستان‌ها نیز در بخش استخراج معادن می‌باشد.
منابع و معادن استان که از آنها صحبت به عمل آمد نقش بسزایی در توسعه اقتصادی و صنعتی کشور داشته است هرچند که نقش آن در توسعه اقتصادی استان کم‌رنگ‌تر بوده است. باشد که شما دانش‌آموزان عزیز که در آینده چرخ‌های اقتصادی استان را به گردش درخواهید آورد، باوجود کثرت و وفور منابع و معادن استان و بهره‌گیری از نیروهای متخصص خود استان و تأسیس کارخانه‌های مربوط به همین منابع خدادادی، نقش استان را از نظر تولید در کشور به حداکثر بازدهی رسانیده و با اشتغال جوانان در این صنایع، میزان بی‌کاری را به حداقل رسانید.