الف- چرا حضرت موسی(ع) برای دخترش مهریه سنگین قرار داده است؟ و قرآن این سرگذشت را نقل می‌کند تا برای مسلمانان درس آموزنده باشد و اگر درس منفی بود، قرآن آن را نقل نمی کرد و یا به عنوان انتقاد نقل می کرد.
ب- با این که مهریه مال دختر است، چرا در سرگذشت فوق، به عنوان هشت سال کار برای پدر شعیب(ع) قرار داده شده، مگر دختر کالا است که آن را بفروشند. پاسخ: در مورد سؤال اولی، باید توجه داشت که این ازدواج یک ازدواج معمولی نبود، بلکه مقدمه ای بود تا موسی(ع) در کنار پیر مدین، شعیب پیغمبر(ع) بماند و با کسب علم و معرفت در مکتب شعیب(ع) در سالیان دراز به مقام ارجمندی از علم و کمال نائل آید. وانگهی درست است که موسی(ع) در این مدت طولانی برای شعیب(ع) کار می کرد، ولی شعیب نیز تمام زندگی او و همسرش را تأمین می نمود و اگر هزینه زندگی موسی و همسرش را از مزد کار موسی(ع) کم کنیم، مبلغ زیادی باقی نخواهد ماند، نتیجتا مهریه ساده و سبکی خواهد شد، بنابرین مهریه سنگین، مقدمه ای برای تکامل موسی(ع) در مکتب شعیب بوده و زندگی مادی و معنوی موسی(ع) را تأمین می کرده‌است .این که شعیب به موسی(ع) گفت “و ما ارید ان اشق علیک.. من نمی خواهم کار سنگینی بر دوش تو بگذارم و انشاءالله مرا از صالحان خواهی یافت” بیانگر همین مطلب است که منظور سختگیری نبوده، بلکه صلاح و کمال موسی(ع) هدف بوده است. در مورد سؤال دوم: قرارداد شعیب(ع) با موسی(ع) به عنوان وساطت و وکالت از جانب دخترش بوده و با رضایت او انجام گرفته، با توجه به این که (چنان که گفتیم) محصول کار موسی(ع) صرف هزینه زندگی موسی(ع) و همسرش می شده است. نکته آخر این که با توجه به این که به اراده خداوند رسالت سنگینی در آینده به عهده حضرت موسی(ع) گذاشته می شود و آن رویارویی با فرعون و نیز داشتن قومی لجوج و بهانه گیر چون قوم بنی اسرائیل بوده است از این رو طبق مشیت الهی لازم بود مدتی به کار شبانی بپردازد تا آمادگی لازم را برای هدایت مردم و نیز روبرو شدن با مشکلات و سختی ها را پیدا نماید. از این رو این مدت شبانی نسبتا طولانی علاوه بر این که از حضرت شعیب(ع) در جهت علم و کمال بهره می‌برد و علاوه بر این که تمام زندگی او و همسرش توسط حضرت شعیب(ع) اداره و تأمین می شد، فرصتی مغتنم برای حضرت موسی(ع) بود تا آمادگی لازم را برای رسالت آینده خویش به دست آورد.
۱-۴-۱-۲- روایات
۱-روایت وشاء از امام رضا علیه السلام: “لو أن رجلاً تزوَّج إمراه و جعل مهرها عشرین ألفا و جعل لابیها عشرهً آلافِ کان المهرُ جائزاً والذی جعل لابیها فاسدا- اگر مردی با زنی ازدواج کند و مهر او را بیست هزار درهم قرار دهد و برای پدرش نیز ده هزار درهم قرار بدهد مهر جائز است و آنچه که برای پدرش قرار داده باطل است”. [۳۱]
این روایت صحیح از یک سو هم دلالت بر صحت مهریه متجاوز از مهر السنه می‌کند و هم اینکه مهریه را مختص دختر دانسته و انصراف آن به غیر را باطل می‌داند.
۲-ابی الصباح از امام صادق علیه السلام، سالته عن المهر ما هو؟ قال: ما تراضی علیه الناس- از امام پرسیدم مهر چیست؟ فرمود: آنچه که مردم بر آن تراضی می‌کنند. [۳۲]
۳-زراره از امام باقر علیه السلام:” الصداق کل شیءٍ تراضی علیه الناسُ قلَّ او کثرَ متعه او تزویجٍ غیر متعهٍ- مهر هر چیزی است که مردم بر آن تراضی می‌کنند چه کم چه زیاد در متعه باشد یا در ازدواج غیر متعه”.[۳۳]
۴ـ عن ابی عبدالله(ع) فی المرئه تهب نفسها الرجل ینحکها بغیر مهر: فقال: “انما کان هذا النبی(ص) و اما غیرعه فلایصلح هذا حتی یعوضها شیئاً یقدم الیها ان یدخل بما قل او کثر و لو توب او درهم و قال: یجزی الدرهم”. امام صادق(ع) درباره زنی که بدون مطالبه مهر به نکاح با مردی راضی شده باشد فرمود: ازدواج بدون مهر از اختصاصات پیامبر اکرم(ص) است و برای دیگران چنین امری جایز نیست مگر آنکه چیزی کم یا زیاد هرچند جامه یا درهمی باشد قبل از زناشویی به همسر خویش بپردازد و در ادامه فرمود: برای مهر پرداخت یک درهم نیز کفایت می‌کند.
۵ـ قال رسول الله(ص):” ان الله لیغفر کل ذنب یوم القیامه الامهر امرئه… “
پیامبراسلام(ص) فرمود: خداوند هرگناهی‌را در روز قیامت می‌بخشد مگرگناه عدم پرداخت مهر زن.
۶ـ عن ابی عبدالله(ع): “فی الرجل یتزوج المرئه و لا یجعل فی نفسه ان یعطها مهرها فهوزنا.”
امام صادق(ع) فرمودند: “مردی که زنی را به نکاح خویش درآورد و قصد عدم پرداخت مهر را داشته باشد زنا کرده‌است.”
۷ـ قال ابوعبدالله:” اسراق ثلاثه: مانع الزکوه مستحل مهمور النساء و کذلک فی استدان دینا و لم ینوقضاءه». امام صادق(ع) فرمودند: دزدان سه گروهند: آنان که از دادن زکات امتناع می ورزند و کسانی که مهر زنان را به خود حلال می‌کنند و افرادی که قرض می گیرند اما نیت ادای آن را ندارند.”
۸ـ تعریف مهر از نظر امام صادق(ع)” ابن صباح از امام صادق (ع) پرسید که مهر چیست؟ حضرت فرمودند : « هرچیزی که مردم به پرداخت آن توافق کنند “.
عنه صلى الله علیه و آله و سلّم :
“خَیرُ الصَّداقِ أیسَرُهُ .” [۳۴]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :” بهترین مهریه ، سبکترین آن است” .
کم مهریه بودن زن چه مزیتی دارد؟
رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله و سلّم :
“أفضَلُ نِساءِ اُمَّتِی أصبَحُهُنَّ وَجها وأقَلُّهُنَّ مَهرا . “
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
“بهترین زنان امّت من ، خوبروترین و کم مهریهترین آنان هستند” . [۳۵]
۹-حضرت امام صادق(ع)
“خوبی زن آن است که مهرش کم باشد و شومی زن آن است که مهرش گران باشد”.[۳۶]
۱-۴-۲-کارکردها و حکمت‌های مهریه
مهریه چند فلسفه و حکمت دارد
الف – احترام و تکریم زن
به این ترتیب که او مطلوب است نه طالب، کسی است که مرد به دنبالش می رود، نه او به دلیل مرد، پس مرد در طلب اوست و به او عطا می‌کند. برعکس ملت هایی که زن در آن مکلف است از ثروت خود یا خانواده اش به مرد مبلغی بدهد، تا ازدواج او را بپذیرد.
مهر مبین ارج و احترامی است که مرد برای همسر خود قائل است و اگر چه احترام منظور در جمع با اجباری بودن مهر و نیز نحله اجباری موضوع تبصره ۶ قانون اصلاح مقررات طلاق ، محل تأمل است . لکن ، مقدار آن چیزی جدای از نفس اجباری آن است .
این رسم و قاعده در بین هندوها و برخی دیگر از طوایف رایج است. هنوز میان مسلمانان هند و پاکستان این آثار جاهلی هندویی دوام دارد، بر دوش زن و خانواده او تکلیف سنگینی گذاشته می شود و آنان را به سختی می اندازد، تا آنجا که بعضی خانواده ها به خاطر ازدواج دختران شان تمام دارایی خود را به فروش می رسانند.
ب- اظهار رغبت و مودت شوهر نسبت به زن.
مرد این مال را به عنوان (نِحله) یعنی عطا، هدیه و هبه به زن پرداخت می‌کند نه به عنوان قیمت و بهای زن، همان گونه که قرآن کریم به صراحت می فرماید:
