در مورد شروط باطل باید گفت صرف نظر از شرط باطل اسقاط به معنای مصطلح نیست، بلکه رضایت به عقد بدون شرط است و موجب سقوط خیاری می‌شود که برای مشروط‌له ناآگاه به بطلان فراهم شده است. هم عقیده با گروهی از نویسندگان، ثبوت خیار ویژه‌ی بطلان در مورد شرط نامشروع و نامقدور است. شرط بی‌فایده هیچ نفع عقلایی را تأمین نمی‌کند و از ناحیه‌ی بطلان آن ضرری ایجاد نمی‌شود تا برای جبران، اعطای حق فسخ ضرورت پیدا کند، لذا دلیلی بر ثبوت خیار در این مورد وجود ندارد و اسقاط آن نیز بلااثر خواهد بود.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

در خصوص تأثیر اسقاط شرط مبطل، قول مشهور فقیهان براساس دیدگاه قائلین به بطلان عقد در اثر بطلان شرط و تحلیل این گروه یعنی رابطه‌ی تقییدی میان عقد و شرط مطرح گردیده است. بدین شرح که با انتفای قید (بطلان شرط)، مقید (عقد) نیز منتفی می‌شود و اصل عدم تغییر شی از صورتی است که وقوع یافته است، لذا اسقاط مشروط‌له یا رضایت او به عقد بدون شرط و حتی تراضی طرفین در این‌باره موجب صحت عقد باطل نمی‌شود.
شماری از فقیهان با طرح نظریه‌ی تقیید رضا درصدد توجیه اثر اسقاط برآمده‌اند. به اعتقاد ایشان رضایت مشروط‌له و نه قصد انشای او مقید به شرط است و با انتفای آن تنها رضا مخدوش و عقد به صورت غیر نافذ تلقی می‌شود، لذا با اسقاط یا رضایت مشروط‌له به عقد بدون شرط، مانع از میان می‌رود و عقد، مؤثر می‌گردد.
بر اساس دیدگاه فقهی مورد پذیرش قانون مدنی (عدم سرایت بطلان شرط به عقد، جز در مواردی که به یکی از ارکان آن خلل وارد آید) فقیهان در خصوص موضوع بحث (تأثیر یا عدم تأثیر اسقاط شرط مبطل) به طور مشخص اظهار نظر نکرده‌اند، لیکن از ملاک قول مشهور به طریق اولی استفاده می‌شود که این امر تأثیری در صحت عقد نخواهد داشت؛ زیرا فرض بر این است که بطلان شرط به یکی از ارکان معامله آسیب زده و آن را از اساس باطل نموده است، لذا اسقاط شرط مبطل نمی‌تواند موجب صحت عقد شود.
نظریه‌ی تقیید رضا نیز بر طبق دیدگاه مورد قبول، هیچ توجیهی ندارد؛ زیرا مطابق آن علی الاصول سخن از رابطه‌ی تقییدی میان عقد و شرط و اینکه قصد انشاء یا رضا مقید به شرط است، موضوعیت پیدا نمی‌کند. در عدم تأثیر اسقاط، تفاوتی بین شرط بنایی و ضمن عقد مبطل وجود ندارد. اعتقاد به تأثیر اسقاط شرط الحاقی مبطل به دلیل آنکه عامل خارجی مانع نفوذ عقد شده است، قابل ایراد به نظر می‌رسد، زیرا بر فرض که توافق ملحق شده به عقد سابق، شرط تلقی شود به نفس اشتراط، بطلان آن به معامله‌ی پیشین سرایت می‌کند، لذا توصیف شرط مذکور به عامل خارجی و اعتقاد به تأثیر اسقاط آن توجیه منطقی ندارد. تراضی طرفین بر عقد بدون شرط یا اسقاط شرط مبطل نیز در گذشته بی اثر است و عقد باطل را تصحیح نمی‌کند، لیکن این توافق نسبت به آینده مؤثر می‌باشد و انشای عقد جدید با مفاد پیشین بدون لحاظ آن شرط تلقی می‌گردد.
منابع و مآخذ
الف- کتب فارسی
افتخاری، جواد، حقوق مدنی۳، چاپ اول، نشر میزان، تهران، ۱۳۸۲ه.ش
امامی، حسن، حقوق مدنی، چاپ هفتم، کتاب‌فروشی اسلامیه، تهران، ۱۳۶۸ه.ش
بروجردی عبده، محمد، حقوق مدنی، کتابفروشی محمد علی علمی، بی‌جا، ۱۳۲۹ه.ش
بهرامی احمدی، حمید‌، حقوق مدنی ۳ (کلیات عقود و قراردادها)، چاپ دوم، بنیاد حقوقی میزان، بی‌جا، ۱۳۸۶ه.ش
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ دهم، کتابخانه‌ی گنج دانش، تهران،۱۳۷۸ه.ش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، چاپ اول، کتابخانه‌ی گنج دانش، بی‌جا، ۱۳۸۸ه.ش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، عقد ضمان، چاپ اول، شرکت سهامی کتاب های جیبی، تهران، ۱۳۵۲ه.ش
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ، مجموعه محشّی قانون مدنی، چاپ دوم، کتابخانه‌ی گنج دانش، تهران، ۱۳۸۲ه.ش
حائری شاه باغ، علی، شرح قانون مدنی، چاپ اول، کتابخانه‌ی گنج دانش، بی‌جا، ۱۳۷۶ه.ش
خوئینی، غفور، بررسی تطبیقی حقوق تعهدات، چاپ اول، نشر فرهنگ صبا، تهران، بی‌تا
رسایی نیا، ناصر، حقوق مدنی۳ (عقود و تعهدات)، چاپ اول، انتشارات آوای نور، بی جا، ۱۳۷۶ه.ش
سیمابی صرّاف، حسین‌، شرط ضمنی، چاپ اول، بوستان کتاب قم، قم، ۱۳۸۰ه.ش
شریف، احمد، شرط در آیینه فقه و حقوق، چاپ اول، کمال الملک، بی جا، ۱۳۸۷ه.ش
شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ پنجم، انتشارات مجد، تهران، ۱۳۸۵ه.ش
ــــــــــــــــ، حقوق مدنی، آثار قراردادها و تعهدات، چاپ اول، انتشارات مجد، تهران، ۱۳۸۲ه.ش
ــــــــــــــــ، سقوط تعهدات، چاپ اول، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ۱۳۶۸ه.ش
ــــــــــــــــ، حقوق مدنی، شروط ضمن عقد، چاپ اول، انتشارات مجد، تهران، ۱۳۸۶ه.ش
صادقی، محمود، تعهد به نفع شخص ثالث در حقوق فرانسه، انگلیس، ایران و فقه امامیه، چاپ اول، امیرکبیر، تهران، ۱۳۸۳ه.ش
صفایی، حسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، نشر میزان، تهران، ۱۳۸۵ه.ش
ـــــــــــــــ و قاسم زاده، مرتضی، حقوق مدنی، اشخاص و محجورین، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۷۶ه.ش
طاهری، حبیب الله، حقوق مدنی ۳و۴، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، قم، بی‌تا
عابدیان، میرحسین، شروط باطل و تأثیر آن در عقود، چاپ اول، نشر جاودانه، بی‌جا، بی‌تا
عدل، مصطفی، حقوق مدنی، چاپ هشتم، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۴ه.ش
علامه، مهدی، شروط باطل و تأثیر آن در عقود، چاپ اول، انتشارات مانی، بی جا، ۱۳۷۵ه.ش
عمید، حسن، فرهنگ عمید، چاپ دوم، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، بی جا، ۱۳۶۵ه.ق
قاسم زاده، مرتضی، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ اول، نشر دادگستر، بی‌جا، ۱۳۸۳ه.ش
قنواتی، جلیل و همکاران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، چاپ اول، انتشارات سمت، بی‌جا، ۱۳۷۹ه.ش
کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، چاپ چهارم، شرکت سهامی انتشار، بی جا، ۱۳۸۳ه.ش
ـــــــــــــــ، حقوق مدنی (دوره‌ی عقود معین۱)، چاپ سوم، انتشارات بهنشر، بی‌جا، ۱۳۶۳ه.ش
ـــــــــــــــ، حقوق مدنی (ایقاع)، یلدا، تهران، ۱۳۷۰ه.ش
ـــــــــــــــ، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، نشر دادگستر، ۱۳۷۷ه.ش
لطفی، اسد الله، قواعد فقه مدنی، چاپ اول، انتشارات سمت، همدان، ۱۳۸۱ه.ش
محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران، ۱۳۷۶ه.ش
ــــــــــــــــــــــ، نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، ۱۳۸۸ه.ش
مدنی، جلال الدین، حقوق مدنی، چاپ اول، انتشارات پایدار، تهران، ۱۳۸۳ه.ش