بحث
سنتی
کنفرانسها
سنتی
ژورنالها
خبرنامهها
چکیدههای الکترونیکی
گروه های خبری
ژورنالهای الکترونیکی
گروه های بحث
مبتنی بر اینترنت
مبتنی بر اینترنت
شکل۲-۱.کانالهای ارتباط علمی( علیدوستی و همکاران،۱۳۸۸،ص.۳۹).
۲-۷. کارکردهای ارتباطات علمی
نظام رسمی ارتباطات علمی دارای کارکردهای بسیار مهمی است که از آن میان میتوان به این موارد اشاره کرد:
نخستین کارکرد، ثبت و انتشار یافته های علمی یا کارکرد آگاهی رسانی است که با انتشار مقاله ها و تکنگاشتها، دانش را اشاعه میدهد و به پژوهشگران امکان میدهد یافته های مهم خویش را به اجتماع پژوهشی گستردهتر و فراتر توزیع کنند. از سوی دیگر پژوهشگران میتوانند پاسخهایی را برای پرسشهای خود بیابند و بدین ترتیب، با پیشرفتهای جدید در رشته خود همگام شوند، با رشته های جدید آشنایی پیدا کنند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

این نظام، کنترل کیفیت مقاله ها و در نتیجه ژورنالها را از طریق بررسی علمی دقیق به ویژه بررسی اعتبار اطلاعات با کمک شواهد مکمل و فرایند ویراستاری تضمین میکند. این کارکرد به نام کارکرد تأیید شناخته میشود. بدین ترتیب ژورنالهای علمی با توجه به نقش منحصر به فردی که در نگهداری مرز بین ارتباطات علمی رسمی و غیررسمی دارند، نهادی اساسی در اعتبار سنجی حقایق علمی بودهاند.
هنگامی که منابع منتشر میشوند، بخشی از قلمرو عمومی به حساب میآیند و کتابخانههای پژوهشی در مجموع برای این گونه منابع مانند یک آرشیو غیرمتمرکز عمل میکنند. این کارکرد به نام کارکرد آرشیو شناخته میشود.
نشر علمی وجههای رسمی را برای نویسندگان به ارمغان میآورد که باعث میشود بیشتر شناخته، قراردادهای پژوهشی بیشتری با آنها امضاء، یا به ترفیع و قدردانی از آنان منجر شود. افزون بر این، سیستم ارتباط علمی، اولویت کشف یا اختراع خاص را در انحصار فردی قرار میدهد که نخستین بار به آن دست یافته است (علیدوستی و همکاران، ۱۳۸۸)
ملاقاتهای شخصی، همایش،تلفن تحقیقات مشترک
تصمیمگیران
روابط شخصی
کارگاهها یا کارخانه ها
دانشمندان دیگر
سازمانهای مشترک/ عضو
مکتوبات: شامل نشریات، گزارشها، کتابها، نامهها نامهها، نظامهای اطلاعاتی کامپیوتری
دانشمندان
موزهها و نمایشگاهها
گارگاهها و کارخانه ها
عموم مردم
سخنرانیها
فنآوری
گروه های مشترک پژوهش و توسعه
رادیو و تلویزیون
روابط شخصی
روابط شخصی
گزارشها
شکل۲-۲. شیوه های ارتباط علمی یک دانشمند(خسروجردی،۱۳۸۵)
در کل میتوان گفت که ارتباطات علمی شامل داد و ستد اطلاعات علمی است و همانطور که گفته شد هم به صورت رسمی و هم غیررسمی این تبادل اطلاعات را شامل میشود و همچنین شامل مطالعه منابع اطلاعاتی و اشاعه منابع اطلاعاتی است که در قسمت اشاعه دانشمندان برای نوشتن مقاله ناچار به انتخاب منبع مورد نظر از میان انبوه مقالات و مطالعه آن و استناد به مقاله مورد نظر و سرانجام انتشار خود مقاله است. در حال حاضر شکل جدیدی از ارتباطات علمی شکل گرفته است که دسترسی آزاد نام دارد و از سه طریق دسترسی آزاد و رایگان به آثارعلمی امکان پذیر است: الف- انتشار مقاله علمی در مجله های دسترسی آزاد؛ ب- واسپاری مقاله های منتشر شده در مجله های علمی در واسپارگاههای رقومی؛ و ج- از طریق خودآرشیوی یا خود ناشری مقاله ها در وبگاههای شخصی که دراین پژوهش به مجلات دسترسی آزاد پرداخته شده است بنابراین با وجود حجم اطلاعات که هر لحظه در حال افزایش است، مطالعه و انتخاب منبع اطلاعاتی مورد نظر یکی از مراحل اساسی در شروع هر پژوهشی است و آگاهی فرد از انتخاب مقالات معتبر و مورد اعتماد، کمک شایانی در فرایند مطالعه و استفاده از آن مقاله در فرایند پژوهشی به عمل میآورد. زیرا که نوشتن اساسیترین نقش محققان در چرخه ارتباط علمی به شمار میرود. آثار محققان تا زمانی که در نسخه های متعدد و به صورت رسمی، از طریق انتشار یافتن تکثیر نشوند تأثیری بر جامعه علمی نخواهند داشت.
۲-۸. عوامل شکلگیری دسترسی آزاد
نوع جدیدی از ارتباط علمی بر مبنای مفهومی خاص پیریزی شده است که جنبش دسترسی آزاد به اطلاعات علمی نام دارد. سه عامل باعث شکلگیری دسترسی آزاد به اطلاعات علمی شد. یکی از این عوامل دیدگاه سنتی بوده است. منظور از دیدگاه سنتی این است که از آن زمان که بشر تحقیق را آغاز کرد میخواست که همگان به نتیجه کار او دسترسی داشته باشند و اصلاً به این فکر نبود که در حوزه تجارت قرار گیرد و عدهای بر آن تسط پیدا کنند. پژوهشگر تحقیق میکرد تا دیگران آن را ببینند، روی آن نظر بدهند و تحقیقات آینده بر اساس آن شکل گیرد. عامل دیگر فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی بود و عامل سوم بحرانی بود که در نشریات علمی ایجاد شده بود. بحران از دو جنبه بررسی میشود؛ بحران قیمت و دیگری بحران مجوزها. این سه عامل باعث شد تا دیدگاه ها و نگرش نسبت به دسترسی آزاد به اطلاعات افزایش پیدا کند و به همین منظور در سال ۲۰۰۱ در بوداپست نشستی برگزار شد که بسیاری از محققان در سراسر دنیا در آن شرکت کردند و بیانیهای در آنجا صادر شد که مفاد آن این بود که باید به اطلاعات علمی، به ویژه آن دسته از اطلاعات که با سرمایه عمومی حاصل میشود، دسترسی آزاد وجود داشتهباشد و هیچ مانعی در مقابل آن نباشد. در سال ۲۰۰۳ دو حرکت دیگر صورت گرفت؛ یکی در بتسدا (آمریکا) بود که بر دسترسی آزاد تأکید داشت و نشست سوم، نشست برلین بود که آن هم بر دسترسی آزاد به اطلاعات علمی تأثیر داشت. مجلات دسترسی آزاد یک شیوه جدیدی از ارتباط علمی است که امروزه پژوهشگران میتوانند با بهره گرفتن از این شیوه تولیدات خود را در اختیاردیگران قرار دهند و در مقابل از تولیدات دیگران استفاده کنند (قانع و همکاران، ۱۳۸۸).
۲-۹. مجلات دسترسی آزاد
این مجلات الکترونیکی، رایگان، دائمی و از هر گونه محدودیت قانون ناشی از مالکیت معنوی و حق مؤلف آزاد هستند (نسخه چاپی این منابع، اختیاری و با پرداخت هزینه است). آنها توسط مؤسسات غیرانتفاعی (مثل PLOS) یا مؤسسات انتفاعی (مثل Biomed Central) منتشر میشوند.
راهنمای مجلات دسترسی آزاد^[۲۵](۲۰۰۶)، مجلات دسترسی آزاد را مجلهای تعریف میکند که « برای انتشار، از الگویی استفاده میکند که در آن هیچ هزینهای از خواننده دریافت نمیشود و خواننده از حق خواندن، چاپ کردن، انتقال فایل کپی، جستجو، ارسال به دیگران و پیوند دادن به دیگران برخوردار است». استیون هارد مجلات دسترسی آزاد را به عنوان مسیر طلایی دسترسی آزاد معرفی میکند. این مجلات دارای مشخصاتی بدین شرح میباشند: الف- پژوهشی هستند؛ ب- به صورت رایگان دسترسپذیر میباشند؛ ج- دیجیتالی هستند؛ د- دسترسی آزاد به آنها از طریق اینترنت میسر است؛ ه- آنها از مکانیسمهای کنترل کیفیت مانند مجلات متعارف بهرهجویی میکنند؛ و- به مؤلفان امکان حفظ حق تألیف خود را میدهند ؛ ز- به مؤلفان مقالات این مجلات حق الزحمهای پرداخت نمیشود (سعادت، ۱۳۸۷).
در کل میتوان چنین نتیجه گرفت که مجلات دسترسی آزاد، مجلات الکترونیکی هستند که با حمایت مالی شخص یا سازمانی خاص منتشر میگردند و خوانندگان برای استفاده از آنها هزینهای پرداخت نمیکنند و به طور رایگان میتوانند از خدماتی نظیر مطالعه، ذخیره، ارسال به دیگران یا چاپ مطالب برخوردار شوند. همچنین پذیرش مقاله در این مجلات به تأیید چند داور وابسته است و مؤلف در این مجلات صاحب امتیاز اصلی اثر خود باقی میماند (بایلی^[۲۶]، ۲۰۰۵).
۲-۹-۱. هدف مجلات دسترسی آزاد
هدف این مجلات، مقابله یا جایگزین شدن با مجلات غیر دسترسی آزاد، حل مسائل مالی کتابخانهها، فراهمآوری دسترسی برای استادان، دانشجویان و عموم و فراهم آوری دسترسی برای کشورهای در حال توسعه نیست؛ بلکه هدف کلی، افزایش تأثیر تحقیق از طریق افزایش دسترسی به نتایج تحقیق میباشد.
۲-۹-۲. مجلات دسترسی آزاد و کیفیت آن
کیفیت مجلات علمی تابع عمل ویراستاران آنها، دامنه ویرایش و داوری است. مجلات دسترسی آزاد نیز میتوانند دقیقاً همان استانداردهای کیفی مجلات بدون دسترسی آزاد باشند زیرا فرایند داوری به محمل انتشار و نوع تأمین بودجه مجله ارتباطی ندارد. در جنبش آزاد بوداپست بیان شده است که مجلات دسترسی آزاد باید از داوری به عنوان مکانیسم کنترل کیفیت بهره گیرند. اغلب مجلات دسترسی آزاد این عمل را انجام میدهند، اما در عمل برخی مجلات با کیفیت بالایی نیز هستند که تا حدودی از داوری به عنوان مکانیسم کنترل کیفیت استفاده مینمایند (سیامک، ۱۳۸۶).