بررسی نرخ های سود علی الحساب مقرر شده (جدول شماره ۲-۵) حاکی از آن است که ، از زمان تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا در سال ۱۳۶۳ تاکنون نرخ سود علی الحساب سپرده های سرمایه گذاری به ترتیب برای کوتاه مدت کمتر از یکسال از حداقل ۲/۷ تا حداکثر ۹ درصد و برای بلند مدت از حداقل ۷ تا حداکثر ۱۹ درصد متغیر بوده است که در جدول شماره ۳ به طور کامل آمده است. به طوری که تا آخر سال ۱۳۶۸، سود قطعی سپرده های سپرده گذاران ناشی از به کارگیری منابع بانک و سپرده گذاران در فعالیت‌های اقتصادی، پس از اتمام سال و تصویب صورت های مالی بانک به نسبت مدت و مبلغ در کل وجوه به کار گرفته شده در عملیات بین سپرده گذاران و بانک قابل تقسیم بود. در این دوره هیچگونه وجهی در طی سال به سپرده گذاران پرداخت نمی شد.
اما از سال ۱۳۶۹ بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار مقرر گردید که به سپرده های سرمایه گذاری هر ماهه مبلغی به صورت سود علی الحساب پرداخت و سود قطعی در پایان دوره محاسبه و پرداخت شود.
اما در عمل همان سود علی الحساب ، قطعی تلقی شده و سود دیگری به سپرده گذار پرداخت نشد. البته تا سال ۱۳۷۳ سود قطعی و علی الحساب متفاوت، اما از این سال تا سال ۱۳۸۱ این دو تقریبا با هم برابر یا نزدیک هستند. قابل ذکر است زمانی که بانک‌های خصوصی در اوایل سال های ۱۳۸۰ آغاز به کار کردند آزادی عمل نسبتاً قابل قبولی برای آن ها در مورد تعیین نرخ سود سپرده ها وتسهیلات در نظر گرفته شده بود و تا پایان سال ۱۳۸۶ محدودیتی در تعیین نرخ سود سپرده ها نداشتند.
این آزادی عمل که محملی برای رقابت با بانک‌های دولتی به وجود آورده بود دستاوردهای چشمگیری را در مدت زمان نسبتاً کوتاه به بار آورد و بسیاری از سپرده گذاران را جذب نمود اما از اواسط سال ۱۳۸۷ آزادی عمل نخستین آن ها سال به سال کاهش یافت و مشمول نرخ هایی شدند که تنها اندکی از نرخ های بانک‌های دولتی بیشتر بود، به طوری که به نظر می‌رسد هدف نهایی سیاست‌گذاری پولی در این اواخر برعکس کردن فرایند رقابتی و محدود کردن هر چه بیشتر فضای رقابتی بازار بانکی بوده است.
*به بانک ها آزادی عمل داده شد تا نرخ سود علی الحساب سپرده های سرمایه گذاری ۲ و ۳ و ۴ ساله طی سال‌های ۱۳۸۰ الی ۱۳۸۴ را در محدوده ۱۳ تا ۱۷ درصد راساً تعیین نمایند.
* به بانک‌ها آزادی عمل داده شد تا نرخ سود علی الحساب سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت ویژه، یکساله، دوساله، سه ساله و چهارساله طی سال ۱۳۸۵ را در محدوده ۷ تا ۱۶ درصد راساً تعیین نمایند.
در مورد تخصیص منابع، سود تسهیلات بر اساس مقررات و قوانین بانکداری بدون ربا، ثابت
نمی باشد و بر اساس بانکداری اسلامی مشارکت در سود و زیان بایستی مد نظر قرار داده شود.
امّا در عمل مشاهده می شود که اگر چه برای تسهیلات سقف و کف تعیین می شود اما این نرخ ثابت است دقیقا ً با ثابت بودن همین نرخ تسهیلات است که به سپرده گذران نیز درصد نرخ ثابت پرداخت
می شود.
جدول شماره ۲-۴: نرخ سود علی الحساب سپرد ه های سرمایه گذاری مدت دار
سال
کوتاه مدت
کوتاه مدت ویژه (۶ماهه)
یک ساله
دو ساله
سه ساله
چهارساله
پنج ساله
۱۳۶۳
۲/۷
–
۹ برای کلیه سپرد ههای بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۴
۶
–
۸ برای کلیه سپرده های بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۵
۶
–
۵/۸ برای کلیه سپرده های بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۶
۶
–
۵/۸ برای کلیه سپرده های بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۷
۶
–
۵/۸ برای کلیه سپرده های بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۸
۶
–
۵/۸ برای کلیه سپرده های بلند مدت (یکسال به بالا)
۱۳۶۹
۵/۶
–
۹
۱۰
۱۱
–
۱۳
۱۳۷۰
۵/۶
–
۹
۵/۱۰
۵/۱۱
–
۱۴
۱۳۷۱
۵/۷
–
۱۰
۵/۱۱
۱۳
–
۱۵
۱۳۷۲
۸
–
۵/۱۱
۵/۱۳
۵/۱۴
–
۱۶
۱۳۷۳
۸
–
۵/۱۱
۵/۱۳
۵/۱۴
–
۱۶
۱۳۷۴
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
–
۵/۱۸
۱۳۷۵
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
–
۵/۱۸
۱۳۷۶
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
–
۵/۱۸
۱۳۷۷
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
–
۵/۱۸
۱۳۷۸
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
–
۵/۱۸
۱۳۷۹
۸
۱۰
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۵/۱۸
۱۳۸۰
۷
۹
۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
۱۷
۱۳۸۱
۷
۹
۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
۱۷
۱۳۸۲
۷
۹
۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
۱۷
۱۳۸۳
۷
۹
۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
۱۷
۱۳۸۴
۷
۹
۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
*۱۷-۱۳
۱۷
۱۳۸۵
۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
۱۶
۱۳۸۶
۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
**۱۶-۷
۱۶
۱۳۸۷
حداکثر ۹
به پیشنهاد بانک و تأیید بانک مرکزی
حداکثر ۱۵
حداکثر ۱۶
حداکثر ۱۷
حداکثر ۱۸
حداکثر ۱۹
۱۳۸۸
۹
۱۲
۵/۱۴
۵/۱۵
۱۶
۱۷
۵/۱۷
۱۳۸۶
۸-۶
۱۱
۱۴
۵/۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۳۹۰
۶
۱۰-۸
۵/۱۲
۱۳
۱۴
۵/۱۴
۱۵
منبع: سامانه اطلاعات مالی بانک ملت
