جدول ۴-۱۴ نتایج تحلیل آماری مقایسه میانگین میزان ارائه خدمات در دو خانه کودک ناصرخسرو و شوش ۱۰۲
جدول ۴-۱۵ مقایسه میانگین نمرات توانمندسازی کودکان خیابانی در دو گروه تازه وارد و قدیمی ۱۰۲
جدول ۴-۱۶ نتایج تحلیل آماری مقایسه نمرات توانمندسازی کودکان خیابانی در دو گروه تازه‌وارد و قدیم ۱۰۳
جدول ۴-۱۷ مقایسه میانگین میزان ارائه خدمات در دو گروه تازه وارد و قدیمی ۱۰۳
جدول ۴-۱۸- نتایج تحلیل آماری مقایسه میانگین میزان ارائه خدمات در دو گروه تازه وارد و قدیم ۱۰۴
جدول ۴-۱۹- آزمون همبستگی میان خدمات حمایتی و توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۰۵
جدول ۴-۲۰- رابطه همبستگی میان خدمات حمایتی و ابعاد دوگانه توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۰۶
جدول ۴-۲۱- آزمون همبستگی میان خدمات آموزشی و توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۰۷
جدول ۴-۲۲- رابطه میان خدمات آموزشی و ابعاد دوگانه توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۰۸
جدول ۴-۲۳- آزمون همبستگی خدمات بهداشتی و توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۰۹
جدول ۴-۲۴- رابطه میان خدمات بهداشتی و ابعاد دوگانه توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۱۰
جدول ۴-۲۵ آزمون همبستگی میان خدمات اشتغال‌زایی و توانمندسازی ۱۱۱
جدول ۴-۲۶- رابطه میان خدمات اشتغال و ابعاد دوگانه توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۱۲
جدول ۴-۲۷- آزمون همبستگی میان میزان ارائه خدمات و توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۱۳
جدول ۴-۲۸ رابطه میان میزان ارائه خدمات و ابعاد دوگانه توانمندسازی کودکان خیابانی ۱۱۴
جدول ۴-۲۹ مقایسه میانگین نمرات خدمات حمایتی در در خانه کودک ناصر خسرو و شوش ۱۱۵
جدول ۴-۳۰ : نتایج تحلیل واریانس بین گروهی دوطرفه ۱۱۶
جدول ۴-۳۱: نتایج آزمون Tukey HSD 117
جدول ۴-۳۲: مقایسه میانگین نمرات خدمات بهداشتی در دو خانه کودک ناصر خسرو و شوش ۱۱۸
جدول ۴-۳۳ : نتایج تحلیل واریانس بین گروهی دوطرفه ۱۱۹
جدول ۴-۳۴: نتایج آزمون Tukey HSD 120
جدول ۴-۳۵: مقایسه میانگین نمرات خدمات آموزشی در در خانه کودک ناصر خسرو و شوش ۱۲۱
جدول ۴-۳۶ : نتایج تحلیل واریانس بین گروهی دوطرفه ۱۲۲
جدول ۴-۳۷: نتایج آزمون Tukey HSD 123
جدول ۴-۳۸: مقایسه میانگین نمرات خدمات اشتغال در در خانه کودک ناصر خسرو و شوش ۱۲۴
جدول ۴-۳۹ : نتایج تحلیل واریانس بین گروهی دوطرفه ۱۲۵
جدول ۴-۴۰: نتایج آزمون Tukey HSD 126
فهرست شکــــــــــــــــــل ها
نمودار ۴-۱ نمودار میله‌ای توزیع فراوانی و درصدی میزان تحصیلات پاسخگویان ۸۵
نمودار ۴-۲ نمودار میله‌ای توزیع فراوانی و درصدی مدت زمان تحت حمایت بودن پاسخگویان ۸۶
نمودار ۴-۳ نمودار دایره‌ای توزیع فراوانی و درصدی جنسیت پاسخگویان ۸۷
نمودار ۴-۴ توزیع فراوانی و درصدی سن پاسخگویان ۸۸
فصــل اول
«کلیات تحقیق»
۱-۱ مقدمه
یکی از آسیب‌های جدی که جامعه ما را تهدید می‌کند گسترش روزافزون کودکان خیابانی است. کودکان خیابانی به عنوان یکی از پدیده‌های آسیب‌زای اجتماعی، خود معلول عوامل بیشماری از جمله عامل بیولوژیکی (مانند کم‌توانی‌های جسمی، ذهنی و حرکتی)، عامل خانواده (به عنوان مثال، ازدواج ناموفق، روش‌های نادرست تربیتی، فقر اقتصادی، اذیت و آزار کودکان، وجود خانواده از هم‌گسیخته و نابسامان، بی‌سوادی و فقدان مهارت والدگری، فقدان حمایت‌های عاطفی از کودکان، وجود تبعیض)، عامل اقتصادی و اجتماعی در سطح کلان (مانند تضاد و شکاف طبقاتی در جامعه، سوء مدیریت‌ها و سیاست‌های نادرست اقتصادی و اجتماعی، فقدان یا ضعف نهادهای حمایتی، مهاجرت، حاشیه‌نشینی)، حوادث سیاسی و طبیعی (مانند جنگ‌ها، انقلابات، بروز خشکسالی، سیل) است با این حال باید به این نکته توجه داشت‌که پدیده کودکان خیابانی و دیگر آسیب‌های اجتماعی تهدیدکننده زندگی آنان، پدیده‌های تک‌سببی نیستند و ریشه در نابسامانی‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی دارند و دارای حالتی تلفیقی هستند.
بعد از توجه به عوامل بروز این پدیده، توجه به حمایت از حقوق کودکان به ویژه کودکان خیابانی و بخصوص کودکانی که در معرض آسیب‌های ناشی از بحران‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند وظیفه‌ای است انسانی-اجتماعی که برعهده یکایک افراد، سازمان‌ها و نهادهاست. در این راستا اهمیّت سازمان‌های مردم نهادی که در زمینه این کودکان فعالیت می‌کنند دوچندان است. بی‌تردید بدون توجه به توانمندسازی کودکان و سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در امر آموزش، بهداشت، اشتغال و ارتقای سطح زندگی آنان امیدی برای دستیابی به دنیایی بهتر وجود ندارد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱- ۲ بیان مسأله
رشد سریع جمعیت و افزایش فزاینده شهرنشینی به دلیل تغییرات ذاتی که در خود دارد، به گسترش آسیبهای اجتماعی بخصوص در کشورهای در حال توسعه به دلیل عدم برنامه‌ریزی کارآمد و صحیح منجر می‌شود. این آسیبها را می‌توان شامل تمامی پدیده‌هایی از قبیل جرم، جنایت، فقر و ازدیاد جمعّیت دانست. یکی از عمده‌ترین اقشاری که در این زمینه آسیب جدی را می بینند کودکان هستند که در این بین از آسیب‌پذیرترین آنها که با رشد سریع جمعیت و افزایش فزاینده شهرنشینی(که با مهاجرت به شهرهای بزرگ و رشد حاشیه‌های شهری همراه بوده است) افزایش یافته است و مسائل و مشکلاتشان تبدیل به آسیب اجتماعی جدی شده است، کودکان خیابانی هستند. به طوری که بسیاری از کارشناسان و دولتهای جهان بر این باورند که پدیده کودکان خیابانی یکی از اصلی‌ترین چالشهای پیش روی جهان است (اقلیما، ۱۳۸۸: ۲۳۹). کودکان خیابانی طیف وسیعی از آسیب‌پذیرترین و محروم‌ترین کودکان و نوجوانان هستند که به علل اجتماعی و محیطی فرایند رشد، کفایت و کیفیت زندگی آنها با نواقص، تأخیرها و تهدیدات اساسی همراه است. روابط این کودکان با خانواده و نهادهای اجتماعی و تربیتی مختل شده و به روابط طرد کننده، اقتصادی، آزاردهنده و استثماری تبدیل شده است(سبحانی، ۱۳۷۹: ۱۳۰).
بررسی آمارها در این زمینه بیش از پیش عمق این آسیب اجتماعی را نشان می‌شود. گفته می‌شود که «تعداد کودکان خیابانی در سراسر جهان به ۱۴۵ میلیون نفر می‌رسد. این رقم اگر با احتساب کودکان کار مدنظر قرار گیرد به بیش از ۲۵۰ میلیون کودک می‌رسد که بیشتر آنها در قاره‌های آسیا و آفریقا زندگی می‌کنند. گزارش بعضی سازمانها و نهادهای فعال در زمینه کودکان خیابانی نیز نشان می‌دهد که در سال ۲۰۰۴ حدود ۲۱۸ میلیون کودک کار شامل مشاغل خانگی و موارد مشابه آن ثبت شده است که ۱۲۶ میلیون کودک بین ۵ تا ۱۷ سال در مشاغل خطرناک کار می‌کنند» (دغاقله و کلهر، ۱۳۸۹: ۳۸).
در ایران طبق آمار ارائه‌شده توسط مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۸۵ ارائه شد، یک‌‌میلیون و ۷۰۰‌هزار کودک به صورت مستقیم در ایران درگیر کار هستند. همچنین ۹۱۵‌هزار کودک نیز به عنوان کودک خانه‌دار به ثبت رسیده که از این تعداد ۹/۹۸‌درصد دختر هستند و آمار بهزیستی در سال ۱۳۸۹ نیز نشان می‌دهد که تنها شش‌هزار کودک خیابانی ساماندهی شده که سن آنها بین ۶ تا ۱۸ سال و اکثراً ۱۲ سال محاسبه شده است. آمارهای انجمن حمایت از حقوق کودک نیز نشان می‌دهد در حدود یک میلیون و هشتصد هزار کودک کار در ایران زندگی می‌کنند(خبرنامه داخلی انجمن حمایت از حقوق کودکان به نقل از بخشی نیا، ۱۳۸۸: ۴). به طور متوسط ۴۰ درصد این کودکان دارای سوء تغذیه، ۴۵ درصد در وضعیت نامناسب و ۱۵ درصد در وضعیت اسفبار به سر می‌برند و نیمی از نوجوانان این قشر دچار اعتیاد هستند در حالی که اغلب کودکان کار نان آور خانواده هستند، درصد قابل توجهی از این کودکان فاقد شناسنامه‌اند و برخی از این کودکان از صبح تا ظهر در مدرسه مشغول هستند و بعدازظهر مجبور به کار هستند و در معرض انواع آسیبها و خطرها قرار دارند(خبرنامه داخلی انجمن حمایت از حقوق کودکان به نقل از بخشی نیا، ۱۳۸۸: ۴).
طبق گزارش صندوق کودکان سازمان ملل متحد‌(یونیسف) در ایران، از شش سال قبل تاکنون، تعداد کودکان خیابانی در ایران، پنج برابر افزایش یافته است و در شهرهای بزرگ طبق آمار موجود به ترتیب در تهران، شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد بیشترین تعداد کودکان خیابان وجود دارد و علت اصلی آن نیز، مهاجرت این کودکان به تنهایی یا همراه با خانواده‌های بزرگ جهت کسب درآمد و امرار معاش اقتصادی است(گزارش سال ۲۰۰۶ صندوق کودکان خیابانی در ایران، یونیسف). در سال ۱۳۸۴ استان تهران با ۷/۱۳ درصد و پس از آن استان خراسان با ۷۶/۸ درصد پذیرش، به ترتیب بیشترین میزان کودکان خیابانی را دارا بوده‌اند و کمترین پذیرش، از کودکان استان‌های کهکیلویه و بویراحمد صورت گرفته است(فرجاد، ۱۳۸۸: ۴۷). تعداد کودکان خیابانی با سرعت درحال افزایش است به طوریکه حتی بعضی از مسئولین مرتبط با کودکان خیابانی نیز به آن اشاره کرده‌اند. رضاپور مدیر کل سازمان بهزیستی در گفتگو با روزنامه خراسان جنوبی بیان کرد که تعداد کودکان خیابانی استان تهران در سال ۱۳۹۱ نسبت به آمار سال ۹۰، چهار برابر افزایش یافته است^[۱]. بنابراین وجود کودکان خیابانی به عنوان یک مسئله غیر قابل انکار دارای اهمیّت بوده و قابل تحمق است. همچنین با توجه به گستردگی و شدت آسیبهای اجتماعی کودکان خیابانی درکشورهای جهان سوم و بویژه کشور ما و با عنایت به وظایف متعدد دولتها و گاهاً عملکرد ضعیف سازمانهای دولتی، در کنار سازمانهای غیردولتی مختلف که نقش‌های حمایتی خود را از طریق دادن انواع وام های کم بهره و کمکهای بلاعوض و… به افراد آسیب دیده و در معرض آسیب ایفا می کنند، سازمانهای مردم نهاد بسیاری با هدف توانمندسازی کودکان خیابانی به کمک دولتها آمده‌اند تا با تمرکز بیشتری از آسیبهای اجتماعی بکاهند. با توجه به وظیفه خطیری که این سازمانها با توجه به فلسفه وجودیشان بر عهده دارند، لذا در این تحقیق تلاش شده است تا با انجام مقایسه‌ای بین عملکرد سازمانهای مردم نهاد در حوزه توانمندسازی کودکان خیابانی، زمینه‌ای را برای آشنایی بیشتر با این سازمانها فراهم گردد.
۱- ۳ انگیزه پژوهشگر
با توجه به اینکه پژوهشگر از دوره نوجوانی با مشاهده کودکان خیابانی متأثر می‌شده است و در دوره دانشجویی آن را به عنوان یک آسیب اجتماعی جدی و دارای اهمیّت می‌دانسته است و از چند خانه کودک نیز بازدید دانشجویی داشته است، مجموعه این رویدادها انگیزه‌ای برای انجام این پژوهش گردید. ضمن اینکه با عنایت به اینکه تعداد کودکان خیابانی به علل مختلف، طلاق، مهاجرت، فوت سرپرست و… افزدوده می‌شود لذا لازم است قبل از طرح برنامه‌های درست، در وهله اوّل به شناخت علمی یکی از گروه‌های هدف مهّم در مددکاری اجتماعی به نام کودکان خیابانی پرداخت و با بررسی‌ مشکلات آنان و خانواده‌هایشان در بهبود توانمندسازی آنها مثمرثمر بود. همچنین با توجه به علاقه شخصی به کار در حوزه آسیب‌های کودکان خیابانی، لزوم آشنایی با مسائل و نقش‌های مددکاران اجتماعی در این حوزه دو چندان می‌شود.
۱- ۴ اهداف تحقیق
۱-۴- ۱ هدف کلی
هدف اصلی تحقیق، کسب شناخت در مورد عملکرد سازمان‌های مردم نهاد در توانمندسازی کودکان خیابانی و مقایسه آنها است.
۱-۴- ۲ اهداف اختصاصی
۱- شناخت ویژگیها، وظایف، مأموریت‌ها و ساختار تشکیلات سازمانهای مردم نهاد برای حمایت و توانمندسازی کودکان خیابانی.
۲- تعیین اهداف و شیوه‌های ارائه خدمات و مداخلات حمایتی در سازمانهای مردم نهاد برای کودکان خیابانی.