خودکارآمدی احساس خوب بودن، کیفیت زندگی و سلامت روان را در بیماران مبتلا به سرطان پیش بینی می کند(الیسا و همکاران، ۲۰۱۲؛ روتمن[۱۰۰] و همکاران، ۲۰۱۰). مطالعه در بیماران مبتلا به سرطان سینه نشان داده که ارتباط مثبتی بین خودکارآمدی و سازگاری روانی-اجتماعی بیماران وجود دارد و حتی در حین شیمی درمانی علائم ناراحتی کمتری را گزارش می‌کنند (لیو[۱۰۱] و همکاران ۲۰۰۱).
۲-۳-۵- خلاصه پژوهشهای پیشین
با توجه به پژوهشها و مطالعات بالا، می‌توان به طور خلاصه اینگونه بیان کرد که نتیجه این مطالعات نشان دهنده این است که سلامت روان به طور معناداری با راهبردهای مقابله دینی، رضایت زناشویی و خودکارآمدی رابطه دارد.
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱- مقدمه
این فصل با طرح پژوهش، توصیف شرکت کنندگان در پژوهش و روش نمونه گیری آغاز می شود. سپس به توصیف ابزارهای این پژوهش، روایی و پایایی آنها، روش اجرا و در نهایت به روشهای آماری که برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است، پرداخته می شود.
۳-۲- طرح پژوهش
طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی است، بدین صورت که متغیرهای راهبرد مقابله دینی، رضایت زناشویی و خودکارآمدی، به عنوان متغیرهای پیشبین و سلامت روان، به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده‌اند.
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری در این پژوهش شامل تمامی بیماران مبتلا به انواع سرطان که جهت انجام شیمی درمانی به مراکز شیمی درمانی شیراز در سال ۱۳۹۲ مراجعه کرده اند، بود. معیار ورود به مطالعه حداقل تحصیلات ابتدایی، متاهل بودن، هوشیار بودن، گذشتن دست کم یک ماه از شیمی درمانی آنان، عدم مشکلات روانی شناخته شده از قبیل اضطراب و افسردگی پیش از ابتلا به بیماری سرطان، عدم دریافت درمان روانشناختی و عدم ابتلا به بیماریهای جسمی دیگر از قبیل فشارخون، دیابت و…، بوده است.
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
نمونه مورد مطالعه با توجه به پژوهشهای پیشین شامل ۱۳۵ نفر از اعضای جامعه آماری بوده است. روش نمونه گیری در این پژوهش، نمونه گیری در دسترس بوده، به این صورت که محقق با معرفی بخش روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز به مراکز انکولوژی دولتی و خصوصی در شهر شیراز به مدت سه ماه مراجعه کرده و با کسب اجازه از آنها افراد نمونه را انتخاب کرده و سپس پرسشنامه های مورد نظر را اجرا نموده است.
۳-۵- ابزارهای پژوهش
در این پژوهش از چهار آزمون تحت عناوین: پرسشنامه سلامت عمومی، مقیاس مقابله مذهبی، پرسشنامه رضایت زناشویی و پرسشنامه خودکارآمدی استفاده شده است که مشخصات آن ها به شرح زیر است:
۳-۵-۱-پرسشنامه سلامت عمومی ( GHQ28)
پرسشنامه سلامت عمومی اولین بار توسط گلدبرگ[۱۰۲](۱۹۷۲)، تنظیم گردید.این پرسشنامه آزمونی است که به منظور بررسی اختلالات غیر روانگسسسته که در وضعیتهای مختلف جامعه یافت می شود، طراحی شده است (گلدبرگ، ۱۹۸۸ به نقل از تقوی، ۱۳۸۰). پرسشنامه اصلی دارای ۶۰ سوال می‌باشد، اما فرمهای کوتاه شده ۳۰ سوالی، ۲۸ سوالی و ۱۲ سوالی در مطالعات مختلف استفاده شده است. در پژوهش حاضر از فرم ۲۸ سوالی این پرسشنامه استفاده شده است. سؤالها این پرسشنامه به بررسی وضعیت روانی فرد در یک ماههی اخیر می پردازد و شامل نشانههایی مانند افکار و احساسات نابهنجار و جنبههایی از رفتار قابل مشاهده است که بر موقعیت اینجا و اکنون تأکید دارد. این پرسشنامه دارای چهار خرده مقیاس علایم جسمانی، اضطراب و بیخوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی است که هر کدام از آن ها دارای ۷ سؤال میباشند و سؤالهای هر خرده به ترتیب پشت سرهم آمده است. تمام گویه های پرسشنامه سلامت عمومی دارای ۴ گزینه هستند و روش نمره گذاری به روش لیکرت است که بر این اساس هر یک از سؤالهای ۴ درجهای آزمون به صورت (۰، ۱، ۲، ۳) می‌باشد و در نتیجه نمره کل یک فرد از صفر تا ۸۴ متغیر خواهد بود و نمره کمتر بیانگر بهداشت روانی بهتر می‌باشد.
تقوی(۱۳۸۰) اعتبار[۱۰۳] پرسشنامه سلامت عمومی را از سه روش بازآزمایی، دو نیمه کردن و آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار داد که به ترتیب ضرایب پایایی ۷۲/۰، ۹۳/۰ و ۹۰/۰ حاصل گردید. روایی[۱۰۴] سازه و همزمان این ابزار در حد مطلوب گزارش شده است(تقوی، ۱۳۸۰ و هومن، ۱۳۷۶). آلفای کرونباخ محاسبه شده برای زیر مقیاسهای علائم جسمانی، اضطراب و بیخوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی، افسردگی به ترتیب برابر با ۷۶/۰، ۸۴/۰، ۶۱/۰، ۸۸/۰ و شاخص کلی مقیاس ۸۹/۰ بوده است. ضریب پایایی به روش دو نیمه کردن نیز برای زیر مقیاسها و کل پرسشنامه سلامت عمومی بین ۷۴/۰ و ۹۵/۰ به دست آمد. تقوی (۱۳۸۰) به بررسی روایی همزمان این پرسشنامه با پرسشنامه بیمارستان میدلسکس (M H.Q ) پرداخت و ضریب همبستگی ۵۵/ را گزارش نمود که قابل قبول می‌باشد.
۳-۵-۲- مقیاس راهبردهای مقابله مذهبی
مقیاس راهبردهای مقابله مذهبی برای استفاده در جمعیت ایرانی بر مبنای مقیاس پارگامنت[۱۰۵] تدوین شده است (افلاکسیر،۲۰۰۷). در تدوین این مقیاس از بعضی ماده های مقیاس(RCOPE) پارگامنت و همکاران (۲۰۰۰)، که به نظر میرسید برای مسلمانان قابل اجرا است استفاده شد. آیتمهایی که از مقیاس پارگامنت برای اعتقادات مذهبی مسلمانان اقتباس شده دوباره تنظیم شده، علاوه بر این آیتمهای جدیدی گنجانده شده است که نشان دهنده اعتقادات دینی اسلامی می‌باشد (ماده های ۱، ۶، ۱۳، ۱۶، ۱۸ ،۲۲).
بنابرین، از آنجایی که اعمال مذهبی نقش معنی داری در ایمان اسلامی بازی می کند، بعضی آیتمها مطابق با اعمال مذهبی( شامل آیتمهای ۲، ۷، ۱۱، ۱۴، ۱۷، ۲۰، مانند رفتن به زیارت هنگام احساس آشفتگی) تدوین شده است. فعالیتهای مذهبی مورد استفاده در پرسشنامه بر اساس فعالیتهای که مسلمانان اغلب برای مقابله با شرایط پر استرس زندگی به کار میبرند با بهره گرفتن از مصاحبه و پایلوت از مسلمانان ایرانی، انتخاب شد. نتایج تحقیق افلاکسیر بر روی ۲۰۰ نمونه ایرانی نشان داد که مقیاس مقابله مذهبی دارای روایی و پایایی خوبی است. این پرسشنامه شامل ۲۲ ماده می‌باشد که بر پایه مقیاس پنج رتبهای لیکرت از اصلاٌ (۱) تا خیلی زیاد (۵) نمرهگذاری شده است. و شامل ۵ خرده مقیاس است مقابله مذهبی اعمال دینی (۶ ماده)، مقابله ارزیابی خیرخواهانه دینی (۶ماده)، مقابله دینی منفی (۴ ماده)، مقیاس مقابله دینی فعال (۳ ماده) و مقابله دینی منفعل (۳ ماده). اعتبار درونی برای ابعاد مختلف قابل قبول بود. آلفای کرونباخ برای مقیاسهای مختلف اعمال دینی ۸۹/۰، مقابله دینی منفی ۷۹/۰، ارزیابی خیرخواهانه دینی ۸۲/۰، مقابله دینی منفعل ۷۲/۰، و مقابله دینی فعالانه ۷۸/۰ گزارش شده است (افلاکسیر، ۲۰۰۷).
۳-۵-۳- پرسشنامه زوجی انریچ
