شکوه قاسم نیا
از بین ۱۱ کتابی که از این شاعر در شورای کتاب کودک بررسی‌شده بود فقط ۲ کتاب مضمون مذهبی داشت که دریکی از این کتاب‌هابانام« یک بوس محکم» یک شعر مضمون حج و زیارت داشت که در اینجا به بررسی این شعر می‌پردازیم.
حاجی عمو
خونه ی عمو مهمونیه / توی کوچشون چراغونیست
شام شب مهمونیشون / کباب گوشت قربونیست
عموی مهربون من / از سفر حج اومده
بوی گل و گلاب میده / موی سرش رو هم زده
رفته به خونه ی خدا / راستی که خوش به حال او
یادم باشه که بعدازاین / صداش کنم حاجی عمو
( قاسم نیا ، ۱۳۸۷ : ۵ )
شعر با لحنی عامیانه و در قالب چهار پاره سروده شده است . شاعر در این شعر کودک را با مسائلی درباره‌ی حج آشنا می‌کندازجمله اینکه یک فرد با رفتن به زیارت‌خانه‌ی خدا حاجی می‌شود ، موی سرش را می‌تراشد بوی عطر و گلاب می‌دهد و برای اینکه او از این سفر معنوی برگشته است کوچه را برایش چراغانی می‌کنند و جلویش قربانی می‌کنند و مهمانی می‌دهند . شاعر سعی کرده است فضایی زیبا را برای کودک ترسیم کند که حج را باعظمت و لذت‌بخش جلوه دهد.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
به نظر می‌رسد شاعر مخاطب خود را ازنظر روانی می‌شناسد و با مراحل رشد ذهنی او آشناست .
سعیده موسوی زاده
یک کتاب شعر از این شاعر در دهه هشتاد در شورای کتاب کودک بررسی‌شده است که عنوان آن « شعر باران » است در این مجموعه شعری با نام « لطفاً بدون نوبت » تا حدودی مضمون زیارت امام رضا (ع) را دارد که آن را در این مجال بررسی می‌کنیم.
لطفاً بدون نوبت
بابا سلام بابا / حال شما چطور است
دستی دراز کردم / با من نمی‌دهد دست؟
گفتند مهربانی / با بچه‌های کوچک
آقا امام هشتم / هشتم رضای کوچک
در روستای دوری / بالای کوه هستم
همراه بادبادک / یک نامه می فرست
این نامه را که خواندی / لطفاً بدون نوبت
حتماً جواب آن را/ بفرست توی پاکت
همراه بادبادک / می‌آیم از روی دشت
بگذار توی پاکت / تنها بلیط برگشت
(موسوی زاده ، ۱۳۸۸: ۸ )
در این شعر که در قالب چهار پاره نوشته‌شده است و تا حدی روان است ، شاعر امام رضا (ع) را مخاطب قرار داده است . کودک در این شعر می‌خواهد از راه دوری نامه‌ای را به همراه بادبادک به امام بفرستد و از او می‌خواهد جوابش را بدون نوبت بدهد اما در قسمت آخر تصمیم می‌گیرد خود نیز به همراه بادبادک به این سفر برود که شاید هم این سفر جسمی نباشد قلب خود را با نامه‌اش به این سفر می‌فرستد و در بیت آخر از امام رضا (ع) می‌خواهد که فقط بلیط برگشت را در آن پاکت براش بفرستد در این شعر تناقضی به وجود آمده است که برای کودک قابل‌درک نیست و کودک در‌نمی‌یابد که آن کودک شعر چطور می‌خواهد از راه دور و از بالای یک کوه حرکت کند و از روی دشت به زیارت امام رضا (ع) برود و ازآنجاکهازنظر ژان پیاژه کودک در مرحله‌ی تفکر شهودی و ملموس است نمی‌تواند سفر معنوی و قلبی را درک کند و سفر جسمی هم به نظر او غیرممکن می‌نمایدهمین‌طور در بیت دوم دست دراز کردن کودک از راه دور و دست دادن با امام رضا (ع) برای کودک قابل‌درک نیست .
به نظر می‌رسد شاعر با مراحل رشد ذهنی و مذهبی خود آشنایی ندارد و برای اشعار بهتر برای این گروه‌های سنی باید مراحل رشد روانی و ذهنی کودکان آشنا شود.
لازم است که شاعران مضمون حج وزیارت را بیشتر در اشعار خود بگنجانند و کودکان را با کرامات و بزرگواری خدا ، پیامبر و امامان بیشتر آشنا سازند .
۳-۲-۴- محرم و نامحرم و حجاب
ازآنجاکه دختران در سن ۹ سالگی به سن تکلیف می‌رسند و باید با اعمال دینی و همچنین حجاب داشتن آشنا شوند و محرم و نامحرم را بشناسند. شاعران می‌توانند با زبانی ساده محرم و نامحرم را در شعر بیاورند و کودک را با نامحرمان آشنا سازند تا کودک در برابر آنان حجاب خود را رعایت کند.
شاعر باید تصویر زیبایی از داشتن حجاب به کودک ارائه دهد و به‌گونه‌ای آن را ساده و جذاب در شعر بیان کند که باعث رغبت و علاقه کودک به حجاب شود زیرا اگر کودکان و مخصوصاً دختران از خردسالی(همان گروه سنی الف) و سال‌های اول دبستان (یعنی همان گروه سنی ب) با حجاب آشنا و به آن علاقه‌مند شوند هنگامی‌که بر آنان حجاب داشتن واجب می‌شود برای آنان مشکل نخواهد بود که حجاب داشته باشند و با رغبت آن را می‌پذیرند.
۳-۲-۴-۱- بررسی محرم و نامحرم و حجاب در اشعار
با توجه به کتاب‌هایبررسی‌شده در شورای کتاب کودک در دهه هشتاد و در شعر چهار شاعر مضمون حجاب داشتن در برابر نامحرم و رسیدن به سن تکلیف آمده بود که در پیوست شماره‌ی « ۶ » آورده شده‌اند و در اینجا نیز این اشعار را بررسی می‌کنیم .
از این چهار مجموعه شعر ، یک شعر از کتاب « باغی از گل » اثر فریدون اروجلو و یک شعر از مجموعه‌ی« شعر باران » اثر سعیده موسوی زاده درباره‌ی دختران نه‌ساله ایست که به سن تکلیف رسیده‌اند و برای آن‌ها جشن عبادت گرفته‌اند و یک شعر از کتاب « رو برگ گل نوشته» از مرتضی دانشمند دارای مضمون حجاب است ، همچنین مجموعه‌ی« فاطمه یه چادر داره توش عکسای گلداره» از سمانه رضایی دارای ۵ شعر درباره‌ی حجاب داشتن در برابر نامحرم است که در این قسمت این اشعار را بررسی می‌کنیم.
فریدون اروجلو
از این شاعر دو مجموعه شعر در شورای کتاب کودک در دهه هشتاد بررسی‌شده است که یک مجموعه‌ی آن دارای مضامین مذهبی است در این کتاب یک شعر دارای مضمون به سن تکلیف رسیدن است که در اینجا بررسی می‌شود.
جشن عبادت
امروز در مدرسه / پروانه میزند پر
یک یاکریم زیبا/ نشسته بر روی در
مادر من خریده / چادرنمازی زیبا
چادرنمازی که هست / قشنگ مثل گل‌ها
شیرینی و دسته‌گل / شمع و گلاب و قران
گذاشته بر روی میز / معلم خوبمان
ابرهای کودکی را / امروز می‌کنیم دور
جشن عبادت ماست / ما می‌رویم سوی نور
( اروجلو ، ۱۳۸۲ :۳ )
این شعر در قالب چهار پاره سروده شده است و شاعر سعی کرده است فضای زیبایی را از جشن عبادت و به سن تکلیف رسیدن برای کودک ترسیم کند اما شعر برای کودک روان نیست و وزن آن مشکل دارد و کودک را نیز در هنگام خواندن دچار مشکل می‌کند و همان‌طور که قبلاً در مورد این شاعر گفته شد باید آشنایی بیشتری با مراحل رشد ذهنی و مذهبی کودکان این گروه‌های سنی پیدا کند .
مرتضی دانشمند
