بازدید کننده داخلی: هر فرد ساکن کشور که به مکانی درون کشور ولی خارج از محیط زندگی معمول خود برای مدتی کمتر از ۱۲ ماه مسافرت می‌کند و هدفش به طور عمده چیزی غیر از انجام فعالیت سودآور در مقصد مورد نظر است.

بازدید کننده بیش از یک شب: هر فردی که شب را در مکان عمومی یا خصوصی کشور مورد نظر نمی ماند. (ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱: ۲۳)

۲-۳ اهداف گردشگری

امروزه هدف از گردشگری صرفا کشف و تحقیق و شناختهای جدید و آگاهی های تازه نیست و گردشگران طبقه ای خاص و استثنایی مانند زمان‌های گذشته نیستند بلکه دارای انگیزه های مختلف و با اهداف متفاوت هستند. مهمترین اهداف گردشگری را می توان موارد زیر دانست:

1. 1. اهداف تاریخی: برای دیدار بناههای تاریخی و آثار باستانی و حوزه های شناخت تاریخ کشور ها.

1. 1. اهداف فرهنگی: برای شناخت فرهنگ‌ها و سنت‌ها و آگاهی از زبان، هنر و مذهب ملتها.

1. 1. اهداف تجاری و علمی: برای شرکت در مجامع و کنگره های علمی و المپیادهای تخصصی و همچنین نمایشگاه های صنعتی و بازرگانی.

1. 1. اهداف زیارتی: برای زیارت اماکن مقدس و عبادتگاهها و …

1. اهداف تفریحی: برای تامین سلامت جسم و روان و استراحت و تفریح و فعالیت‌های ورزشی.

(کارگر، ۱۳۸۶: ۱۰۱-۱۰۲)

۲- ۴ انگیزه سفر

شناخت و شناسایی انگیزه سفر در جهت بررسی تقاضای گردشگری و توسعه آن بسیار مؤثر است. با شناخت انگیزه های سفر، تنوع و توزیع فصلی آن می توان خصوصیات تقاضای گردشگری را شناسایی و برای پاسخ به آن تدابیر و تمهیدات لازم را برنامه ریزی کرد.

انگیزه های سفر را طبق جدول صفحه بعد می توان طبقه بندی کرد:

ردیف

اهداف سفر

درصد

۱

دیدار دوستان و بستگان

۴۳

۲

گردش و تفریح

۶/۲۳

۳

زیارت

۶/۱۳

۴

درمان

۹

۵

خرید

۴

۶

کسب و کار

۴/۲

۷

آموزش

۴/۰

۸

سایر اهداف

۴

جدول ۲-۱: انگیزه های سفر (علی اکبری، ۱۳۹۱: ۱۸۵)

۲- ۵ توسعه گردشگری

صنعت گردشگری بدون شک امروزه یکی از نیازهای اساسی کشور های مختلف جهان خصوصاً آن دسته از کشورهایی که دارای استعداد و بستر مورد نیاز برای گردشگری هستند می‌باشد. این نیاز زمانی نمود پیدا می‌کند که ما از تاثیرات عمدتاً مفید و مؤثر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تا حدی سیاسی گردشگری آگاهی داشته باشیم. از اینرو بحث توسعه گردشگری در مناطق مختلف چه در سطح محلی و منطقه ای و چه در سطح ملی و فرا ملی مورد توجه نهادهای گردشگری در کشورهای جهان قرار دارد.

در دهه­های اخیر صنعت گردشگری با تقاضای بالای سفر مواجه شده است به طوری که با توجه به آمارهای سازمان جهانی جهانگردی تعداد کل مسافران بین‌المللی در سال ۱۹۵۰به ۲۵ میلیون نفر، در سال ۱۹۶۰ حدود ۷۰ میلیون نفر، در سال ۱۹۸۰ بالغ بر ۵۶۰ میلیون نفر، در پایان هزاره به حدود ۷۰۰ میلیون و تا کنون به رقمی بیش از یک میلیارد نفر رسیده است. در این میان مهمترین عواملی که باعث گردیده تقاضای سفر با این شیب تند افزایش یابد عبارتند از: افزایش زمان اوقات فراغت، گسترش پدیده شهرنشینی، تغییر نگرش افراد نسبت به پدیده ی سفر و افزایش سطح درآمد ها. (رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۳۹) بدین ترتیب نقش برنامه ریزی و توسعه صنعت گردشگری یکی از مسائل جهانی مورد توجه نهادها­ی این صنعت در عرصه بین الملل و داخلی قرار گرفته است.

۲- ۶ اجزای توسعه گردشگری

شناخت اجزای توسعه گردشگری و روابط متقابل بین آن ها برای فهم برنامه ریزی گردشگری یک موضوع بنیادی است. این اجزا به شکل مقوله های مختلفی در ادبیات مربوط به گردشگری آورده شده اند. ولی همه آن ها اجزای بنیادی مشابهی را شامل می‌شوند. اجزاء جهانگردی و یا گردشگری را می توان به صورت زیر تصور کرد:

1. 1. جاذبه ها و فعالیت‌های گردشگری: تمام اشکال طبیعی، فرهنگی و ویژه و فعالیت‌های مرتبط با آن ها در یک ناحیه که گردشگران را برای بازدید جلب می‌کند.

1. 1. تأسیسات اقامتی: هتلها و سایر انواع تسهیلات و خدمات مربوط به آن ها در جایی که گردشگران در طول سفرشان شب اقامت دارند.

1. 1. سایر تسهیلات و خدمات گردشگری: سایر تسهیلات و خدمات لازم برای توسعه گردشگری؛ مشتمل بر عملیات گشت و سفر ( که خدمات پذیرش نیز نامیده می شود)، رستوران ها و سایر تأسیسات غذاخوری، فروشگاه های صنایع دستی، سوغات، کالاهای مخصوص و محصولات در دسترس، بانک‌ها، صرافی ها و سایر تسهیلات و خدمات مالی و پولی، دفاتر اطلاعات گردشگری، خدمات و تسهیلات پزشکی، تسهیلات امنیت عمومی و خدمات پلیس و اطفای حریق و تسهیلات ورود و خروج گمرک و مهاجرت.

1. 1. نظام حمل و نقل داخلی برای مرتبط سازی جاذبه ها و نواحی توسعه و حمل و نقل درون نواحی در حال توسعه؛ مشتمل بر تمام انواع تسهیلات و خدمات مرتبط با حمل و نقل زمینی، آبی و هوایی.

1. 1. سایر زیرساختها: علاوه بر حمل و نقل، سایر زیر‌ساخت‌های ضروری؛ مشتمل بر تامین آب، نیروی برق، دفع زباله و فاضلاب، ارتباط راه دور نظیر تلفن، دورنما، همچنین در سطح ناحیه توسعه یافته، زهکشی نیز از مهمترین زیر‌ساخت‌های مورد نظر است.

1. 1. عناصر سازمانی (نهادی): عناصر سازمانی لازم برای توسعه و مدیریت گردشگری؛ مشتمل بر برنامه ریزی نیروی انسانی و برنامه آموزش و پرورش، راهبردهای بازاریابی و برنامه های پیشبردی، ساختارهای سازمانی گردشگری در بخش خصوصی و عمومی، قانونگذاری و ضوابط مرتبط با جهانگردی، سیاست‌های سرمایه گذاری بخش خصوصی و عمومی، و برنامه های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی و کنترل اثرات می شود.

(ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱: ۹۶) و (اینسکیپ، ۱۳۹۱: ۵۵و ۵۶)

۲- ۷ عوامل مؤثر در توسعه گردشگری

در توسعه و گسترش صنعت گردشگری علل و عواملی چند موثرند که کارگر (۱۳۸۶) آن ها را اینگونه بیان می‌کند:

1. گسترش شهرنشینی ۲- توسعه ارتباطات و سهولت دسترسی

۳- توسعه دانش و فرهنگ عمومی ۴- اصلاح قوانین کار و بهبود شرایط آن

۵- افزایش سطح درآمد ها ۶- جاذبه ها و اماکن مذهبی

1. تبلیغات ۸- امکانات و تسهیلات

۹- جاذبه های طبیعی ۱۰- زمان و اوقات فراغت

۱۱- میراث های تاریخی ۱۲- فرهنگ و آداب و رسوم

۱۳- جاذبه های ورزشی ۱۴- مقررات حقوقی

۲-۸ گردشگری پایدار

سازمان جهانی جهانگردی گردشگری پایدار را اینگونه تعریف می‌کند:

گردشگری ای پایدار است که همزمان با حفظ و افزایش فرصت‌ها برای آینده، نیازهای مناطق میزبان و گردشگران حاضر را تامین کند. مدیریت تمامی منابع با چنان دقتی انجام می شود که نیازهای اقتصادی، اجتماعی و زیباشناختی توسعه گردشگری به گونه ای تامین شود که تمامیت فرهنگی، فرآیندهای ضروری زیست محیطی، تنوع زیستی و سیستم های بقای حیات حفظ شود.(ضرغام بروجنی، ۱۳۸۹: ۲۹)