در مورد نقش گاز به عنوان یک کالای استراتژیک در بازار جهانی باید گفت که گاز به عنوان یک کالای اقتصادی بسیار راهبردی و حساس که تقاضای رو به گسترش جهانی دارد، یک عامل مهم قدر تآفرین و امنیت زا برای تولیدکنندگان در معادلات اقتصاد سیاسی جهانی است و می تواند به مثابه اهرمی برای اعمال نفوذ بر خریداران و رفتار آنها حتی در عرصه های سیاسی استفاده شود. ص۱۴۷ نگرش جدید انرژی برای قرن بیس تو یکم طی ۲۰۰ سال گذشته، رابطۀ تنگاتنگی بین انرژی و مسائل بین المللی شکل گرفته است. در آغاز قرن هجدهم، امپراتوری بریتانیا به وسیله انقلاب صنعتی رشد و نمو یافت؛ انقلابی که با تحول در استفاده از ذغال سنگ آغاز شد و جهان را دگرگون کرد. توسعه صنعتی آلمان در اواخر قرن نوزده و تحولات سیاسی برخاسته از آن هم به شکلی حاصل استفاده گسترده از ذغال سنگ بود. شناخته شد؛ عنصری که اساس اصلی رشد « عصر نفت » قرن بیستم اما با نام بی نظیر اقتصادی امریکا بود. دستیابی به این عنصر حیاتی برای اقتصاد ، اساس بسیاری از منازعات از حمله ژاپن به بندر پرل هربر در ۱۹۴۱ تا جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۱ بوده و جغرافیای سیاسی بین کشورهای غربی، خاورمیانه و سایر کشورهای در حال توسعه را شکل داده است. نگرش جدید انرژی برای قرن بیس تو یکم طی ۲۰۰ سال گذشته، رابطۀ تنگاتنگی بین انرژی و مسائل بین المللی شکل گرفته است. در آغاز قرن هجدهم، امپراتوری بریتانیا به وسیله انقلاب صنعتی رشد و نمو یافت؛ انقلابی که با تحول در استفاده از ذغال سنگ آغاز شد و جهان را دگرگون کرد. توسعه صنعتی آلمان در اواخر قرن نوزده و تحولات سیاسی برخاسته از آن هم به شکلی حاصل استفاده گسترده از ذغال سنگ بود. شناخته شد؛ عنصری که اساس اصلی رشد « عصر نفت » قرن بیستم اما با نام بی نظیر اقتصادی امریکا بود. دستیابی به این عنصر حیاتی برای اقتصاد ، اساس بسیاری از منازعات از حمله ژاپن به بندر پرل هربر در ۱۹۴۱ تا جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۱ بوده و جغرافیای سیاسی بین کشورهای غربی، خاورمیانه و سایر کشورهای در حال توسعه را شکل داده است.ص۱۴۸ نفت به عنوان انرژی پیشتاز کنونی که سهم استفاده تجاری از آن ۳۴ درصد است و ذغال سنگ به عنوان عنصری که همچنان در تولید برق اثرگذار است و استفاده تجاری از آن سهمی ۲۲ درصدی دارد، در حال رویارویی با محدودیت های عظیمی هستند و گاز طبیعی به عنوان جایگزینی که به لحاظ زیست محیطی ترجیح ئدارد و سهم استفاد ههای تجاری از آن ۲۳ درصد است، تنها سوخت فسیلی خواهد بود که پیش بینی می شود تا پایان قرن بیس تو یکم دوام آورد؛ لذا اتکا بر نفت همان شرایطی را به وجود خواهد آورد که در قرن ۱۷ ، پایان دوران چوب ارزان قیمت برای انگلستان به وجود آورد. نیازهای انرژی برای جهان در حال توسعه در حالی که انتظار می رود بیش از نیمی از سرمایه گذاری ها در آینده شکل گیرند، می تواند ب هدرستی محرک پیشتاز بازارهای انرژی باشد. این حقیقت را باید به یاد داشته باشیم که تقاضاهای جمعیت رو به رشد قرن ۱۸ ، انگلستان را مجبور کرد به ذغال سنگ روی آورد و در قرن بیستم امریکا را مجبور کرد به نفت روی آورد؛ بنابراین چنین تغییر جهت هایی به سمت شکل های نوینی از انرژی از جمله گاز طبیعی کاملاً قابل پیش بینی است. چه آنکه ۷ میلیارد جمعیت زمین به دنبال خدمات انرژی پاکیزه، قابل تأمین مالی و قابل اطمینان هستند و گاز طبیعی با روند رو به رشد سهم خود در سبد انرژی جهانی ، می تواند این نوید را بدهد که توان تأمین چنین خدماتی را به زودی و در سطحی گسترده تر خواهد داشت.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

می توان نتیجه گرفت این نظام نوین انرژی که در حال شکل گیری است ،ریسک ها، فرصت ها، برندگان و بازندگان خاص خود را خواهد داشت و ملت هایی که بتوانند این گذار را پیش بینی و خود را برای آن آماده کنند، این قابلیت را دارند که مجموعه ای از منافع اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را برای خویش به ارمغان آورند.(Falvin and Denn,1999,167 )
قطر به عنوان یکی از تأمین کنندگان انرژی جهان باید همانند سایر ملل، خود را برای چنین آینده ای مهیا سازد. عصر نفت به پایان خود نزدیک می شود و ایران را با جایگزین خویش یعنی گاز طبیعی رها خواهد کرد. اما ایران به عنوان دارنده دومین ذخیره گاز جهان تا چه میزان اقتصاد خویش را یا دست کم آینده اقتصاد خویش را از نفت به گاز سوق داده است؟کشورهایی چون روسیه و قطر به عنوان سایر دارندگان ذخایر عمده گاز طبیعی جهان پایه اقتصاد خویش را به سمت گاز طبیعی تغییر جهت داد هاند و با صادرات آن توانستند نقش عمده ای در بازار جهان برای خویش ایجاد کنند و به کمک آن بحران های مختلفی را پشت سر بگذارند. روسیه از گاز به عنوان ابزار بازسازی اقتصاد رو به افول خود پس از ش وروی استفاده کرد و توانست به کمک گاز، اقتصاد روسیه را نجات دهد و با بسط و توسعه صنعت گاز، خونی تازه در رگ های اقتصاد فرسود ه روسیه جاری کند .همچنین با بهره گیری از صادرات گاز اقتدار روسیه را به عنوان کشور تأثیرگذار عمده در اروپا بازسازی کند. این پیوند موجب استحکام و تقویت امنیت ملی روسیه شد و اکنون کشورهای اروپایی و روسیه به یک نظام امنیتی مهم و پیوسته تبدیل شده اند. ( ترکان ،۱۳۹۳)
قطر نیز با بهره گیری از این موقعیت سعی دارد خود را به عنوان قطب عمده اقتصادی در خلیج فارس مطرح کند و با بهره گیری از درآمدهای حاصل از آن، خود را به یکی از وزنه های بازار انرژی گاز طبیعی تبدیل کند. قطر با گسترش و توسعه صنعت گاز توانست جایگاه پنجم در بازار گاز را برای خود تعیین کند و از منافع آن بهره مند شود. اما ایران به رغم برخورداری از این مزیت اقتصادی در بازار انرژی، به جای بهره مندی از آن به عنوان یک منبع کسب درآمد که به راحتی می تواند جایگزین صنعت نفت شود، صرفاً به مصرف بی رویه آن می پردازد . طبق آمار BPدر سال ۲۰۰۹ ، روند مصرف گاز طبیعی ایران از تولید آن پیشی گرفته است. همچنین طبق آمار BPدر سال ۲۰۱۱ ، تولید و مصرف گاز طبیعی ایران به هم نزدیک شده و در حدود ۱۲۴ میلیون تن شده است.
نخستین گام در مقایسه وضعیت موجود و چشم انداز آینده این صنعت بین سه کشور عمده دارنده این ذخایر، مقایسه روند ذخایر گاز طبیعی این سه کشور طی ذخایر گاز ۱۶ سال منتهی به سال ۲۰۱۱ است. بنابر آمار British Petroleum Statistics ذخایر گاز روسیه، ایران و قطر در سال ۲۰۱۱ به ترتیب ۳۳/ ۴۴ تریلیون مترمکعب ، ۱ / ۳۳ تریلیون مترمکعبو ۶/۲۵ تریلیون مترمکعب رسیده است . در نمودار شماره ۱ / مشاهده می کنیم که قطر در جهشی، از سال ۲۰۰۱ در میدان ذخا یر خود بازنگری کرده و به حد ایران و نزدیک به روسیه رسیده است.
همچنین بزرگ ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی جهان در سال ۲۰۱۱ بنا به آمار BPبه ۴ و ایران با / ۱۸ ، کانادا با ۹ / ترتیب امریکا با ۲۰ درصد از تولید جهانی، روسیه با ۵ ۴/۶ درصد در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند. مشاهده می شود که ایران در رتبه bcm 116/ چهارم تولید گاز جهان قرار گرفته است. قطر میزان تولید خود را از ۷ ۴/۵ درصد از کل ) bcm 146/ 3/6 درصد از کل تولید جهان) در سال ۲۰۱۰ به ۸ ) ۲۵/۸ ، جهان) در سال ۲۰۱۱ رسانده که نسبت تغییرات تولید قطر از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ درصد بوده است.
تا پیش از آغاز جنگ تحمیلی، کویت مرکز تجاری کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس تلقی می شد اما به دلیل همجواری با عراق و بعدها به دلیل جنگ ایران و عراق به تدریج با افول مواجه شد و جای خود را به دوبی داد. طی جنگ تحمیلی به دلیل تحریم اقتصادی ایران و صادرات مجدد فزاینده امارات به ایران و همچنین سرازیر شدن سرمایه گذاری های خارجی ، این کشور با رشد اقتصادی قابل ملاحظه ای مواجه و به مرکز تجارت منطقه خلیج فارس تبدیل شد. در حال حاضر منطقه خلیج فارس به دلیل سرمایه گذاری های گسترده قطر در بخش گاز و حضور شرکت های تراز اول جهان در صنعت گاز قطر، ورود به دوره گاز طبیعی و برخورداری از سومین ذخایر گاز جهان از یکسو و تقویت قوای امریکا در منطقه و استقرار نیروهای امریکایی در عراق و انتقال بخشی از نیروهای فرماندهی امریکا در عربستان به دوحه و تأثیرپذیری بسیار کم اقتصاد قطر از بحران اقتصادی بین المللی از سوی دیگر، همچنین دارا بودن رتبه دوم جهان به لحاظ درآمد سرانه، در آستانه آغاز عصری جدید با پیش قراولی قطر است . راه اندازی یکی از مهم تر ین شبکه های خبری بی ن المللی (الجزیره )، برگزاری اجلاس های معتبر بین المللی نظیر اجلاس سازمان جهانی تجارت در دوحه، جذب سرمایه گذاری های گسترده خارجی به ویژه در صنعت گاز و سایر بخش های اقتصادی به ویژه خدمات نظیر انعقاد قر ارداد ۵/۲ میلارد دلاری برای ساخت فرودگاه بین المللی دوحه و دستیابی به عنوان ریاست اجلاس کشورهای صادرکننده گاز، گواه این مدعا برای ایفای نقش بین المللی به ویژه در مسائل خاورمیانه توسط قطر است با توجه به مطالب گفته شده، بررسی آینده صنعت گاز در قطر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روند تولید و مصرف گاز طبیعی قطر از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۱ و همچنین پیش بینی این روند تا سال ۲۰۱۳ در دو نمودار زیر قابل ملاحظه است.

در عین حال روند صادرات گاز طبیعی قطر از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ و همچنین پیش بینی آن تا سال ۲۰۱۳ در نمودارهای زیر قابل مشاهده است::
آنچه در مورد انرژی در قطر گفته شد حاوی فرصتها،تهدیدات،نقاط ضعف و قوت برای این کشور جزیره ای است.عطف به توضیحات و امارهای فوق می توان گفت فرصتها و تهدیدات انرژِ در قطر را می توان در جدول زیر خلاصه کرد