پیشنهادات

با توجه به اینکه خانواده اساسی‌ترین جزء اجتماع می‌باشد و این پدر و مادر و فرزندانند که خانواده‌ را تشکیل می‌دهد و طبق روایات اسلامی بهترین نوع تربیت، تربیت مذهبی و دینی می‌باشد و انتخاب همسر و تشکیل نطفه اساسی‌ترین مرحله تشکیل یک خانواده است، پس می‌بایست کلاسهایی در زمینه آموزش مذهبی خانواده‌ها قبل از ازدواج تشکیل دهیم و با آموزش دقیق پسرها و دخترها از بوجود آمدن جامعه‌ای فاقد مذهب و دین جلوگیری کنیم و با اتکاء به دستورات و فرامین خداوند سبحان، همه موانع و مشکلات را از زندگی آنان برداریم.

خلاصه مطالب

در حقیقت دین عقاید و دستورهای علمی و اخلاقی است که پیامبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آورده‌اند. دین در اصلاح فرد و جامعه تأثیر عمیقی دارد و تنها وسیله سعادت و نیکبختی انسان‌هاست. جامعه‌ای که به دین پای‌بند نباشد روشنفکری را از دست می‌دهد و عمر خود را به گمراهی و ظاهربینی می‌گذرانند. تنها وسیله‌ای که به به سعادت انسان کمک می‌کند دین می‌باشد. در واقع کاملترین دین، دین اسلام است چون جهانی و همیشگی است و دارای یک سلسله مقررات اخلاقی و عملی است که با انجام آنها می‌توان به نیکبختی در دنیا و آخرت رسید. مقررات دین اسلام به گونه‌ای است که فرد و یا جامعه‌ای که آنها را به کار بندد بهترین شرایط زندگی و کمال انسانی برایش فراهم می‌گردد. اسلام دارای آیینی است که نیازهای واقعی و فطری انسانها را برطرف می‌کند و همین باعث همیشگی بودن اوست. دین مقدس اسلام بوسیله پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد e برای بشر فرستاده شده است. این سعادت هنگامی بر جهانیان عرضه شد که جامعه‌های انسانی در خامی و ناتوانی فکری غوطه‌ور بودند. در این هنگام اسلام دستوراتی برای سر و سامان دادن اوضاع بشریت اذعان کرد. استفاده از چنین دین کاملی که درس حقانیت به بشر می‌دهد برای تربیت فرزند می‌تواند زمینه‌ساز تربیت فرزندان پاک و صالحی چون حسن و حسین u و سایر ائمه معصومین باشد. «کودک» روان‌شناسی تربیتی کودک را اینگونه معرفی می‌کند: کودک موجودی در حال بالیدن جدا و منفرد از دیگران است و یک «کل» و تجزیه‌ناپذیر را تشکیل می‌دهد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

قوانین روانشناسی کودک تنها تصوراتی از رفتار نوع انسان و تفاوتهای آنها به ما می‌دهند در گذشته درباره استعدادهای روانی کودک مانند حافظه، تخیل، دقت سخن می‌گفتند اما امروزه روانشناسان از کنشهای روانی سخن می‌گویند بیشتر روانشناسان بر این مسأله اصرار دارند و معتقدند که زندگی روانی وحدت دارد و رفتار انسان به هر شکلی که باشد دارای عنایت و هدف برای روان است.
کودک چه دختر و چه پسر از بزرگترین و بامنفعت‌ترین نعمت‌هایی هستند که خداوند به بندگانش عنایت کرده است. کودک نعمت والایی است که منبع خیر و کرامت است و سود دنیا و آخرت برای انسان باایمانی است که فرزندان مؤمن و شایسته تربیت می‌کند.
زمانی که فرزندی به دنیا بیاید و او تسبیح حق را بر زبان جاری کند به ازای هر تسبیح او عبادتی برای پدر و مادرش نوشته می‌شود. پس داشتن فرزند را دست کم نگیریم زیرا که وجود او زمینه‌ای برای آمرزش خودمان است البته به شرطی که در تربیت اسلامی و مذهبی او کوتاهی نکنیم که در غیر این صورت آتش جهنم را برای خود خریداری کرده‌ایم.
اگر انسانی با فرزند خود بدرفتاری کرد و با او خشن بر خود کرد خداوند هم به خاطر این عمل ناپسند او، با او با خشم و غضب برخورد می‌کند در مورد دوست داشتن و بوسیدن اطفال سفارشات زیادی شده است که نباید آنها را از نظر دور داشت.
در جهان امروز تربیت کودک یکی از مهمترین مسائل اجتماعی در زندگی خانواده‌ها است.
اسلام در مورد تمام مسائل کودک از ابتدای ازدواج زن و مرد و از نظر پاکی نسل و شیر دادن مادر به کودک و پرورش جسم و جان کودک قدم به قدم وظایفی را بیان کرده است.
تربیت درست یا غلط مقدمه خوبی‌ها و بدیهایی است که کودک در دوران زندگی‌اش دارد. انسان در طول حیات عمرش بر طبق خلق و خوی خود عمل می‌کند و پایه و بنیان خلق و خویش در دوران کودکی‌اش ساخته می‌شود.
در اولین سال‌های کودکی تار و پود زندگی انسان تنیده می‌شود و به عبارتی واضح‌تر شاکله وجودی‌اش شکل گرفته و زمانی که گهواره را ترک می‌کند خلق و خوی و سیرتش معین می‌گردد.
تمام سعی و تلاش پدر و مادر می‌بایست برای مستقل بار آمدن فرزندشان باشد پس بر آنها لازم است که از همان اوان کودکی به این امر مهم توجه نشان دهند و با رفتار و گفتار خود اینگونه شخصیت را در کودکان خود پرورش دهند و با کودک طوری برخورد کنند که او استقلال خود را باور کند و خود را به عنوان عضوی از اعضای خانواده قبول داشته باشد.
یکی از طبیعی‌ترین راه‌ها برای ایجاد شخصیت در کودک احترام به کودک و دوری کردن از هر گونه توهین و تحقیر به او می‌باشد. والدین باید در اعماق وجود فرزند نفوذ کرده و او را کاملاً منطقی بار آورده به گونه‌ای که او هم، مسائل را آنگونه که بزرگترها می‌بینند، ببیند.
والدین باید مراقب باشند در گفتگو با فرزندانشان صدایشان بالا نرود و زمانی که باید به کودک تذکر داد آن تذکرات را با خوشرویی و ملایمت بیان کنند که باعث ایجاد سدی میان والدین و کودکان و یا باعث رنجش خاطر در کودکان نگردد از ابتدای ایام شیرخوارگی احساسات روانی کودک شکل می‌گیرد.
زمانی که کودک هنوز قدرت حرکت کردن و سخن گفتن را ندارد می‌تواند خشونت، تندی، و مهر و محبت را احساس می‌کند و نتایج اعمال خشن یا پر از محبّت دیگران در او اثر بگذارد و والدین می‌بایست از همان اوان کودکی به امر تربیت کودک خود توجه کنند. یکی از تمایلاتی که خداوند در وجود کودک قرار داده است میل به بازی کردن است. بازی سبب می‌شود که عضلات طفل نیرومند شود و استخوان‌بندی محکم پیدا کند و باعث سرگرم شدن او شده و مانع از پرداختن کودک به امور نامطلوب می‌گردد.
از طریق بازی می‌توان آگاهی کودک را بالا برد و او را در بسیاری از دانستنی‌ها آشنا کرد. طبیعت کودک این‌گونه است که همانطوری که رشد می‌کند نیازمند به نوازش است. اگر تحرک و جنب و جوش در طبیعت نباشد امکان رشد نیز وجود ندارد پس بازی با کودک نیاز طبیعی اوست.
دین اسلام نیز به بازی کودک توجه زیادی کرده است سیره و روش پیامبر e خود درس بزرگی برای پیروانش است ایشان خود امام حسن u و امام حسین u را به دوش می‌گرفت و با آنها بازی می‌کرد.
بازی کردن با کودک از مستحبات دینی است و پیغمبر گرامی e نیز به این اصل توجه کامل داشته و در مورد آن به پیروان خود تأکید فراوان داشته‌اند. کارهایی که کودک در هنگام بازی و سخنانی که می‌گوید نشان‌دهنده روحیه و درجه شخصیت روانی اوست. آشنایی کودک با اهل‌بیت u از موضوعات مهم تعلیم و تربیت است پس باید راه‌های اجرای این یادگیری را به کودک آموخت والدین و مربیان می‌بایست نام و القاب ائمه اطهار را با بیان معنا و مفهوم آن به کودکان بیاموزند تا ضمن فراگیری اسامی اهل‌بیت u با شخصیت آنها آشنا شوند.
وقتی سخن از ویژگی‌های اهل بیت u به میان می‌آید منظور خصوصیات خانوادگی، نژادی و محل زندگی آنها است. وقتی به سیره و احادیث معصومین u مراجعه می‌شود موارد متعددی وجود دارد که به معرفی اهل بیت و ویژگی‌های خانوادگی آنان اشاره دارد. برای آشنا ساختن کودکان با اهل بیت u بهتر است آنها را با فضایل آنها آشنا نمود. این روش بهتر قابل اجرا است چون بیان فضائل اخلاقی و برجستگی‌های زندگی اهل‌بیت u برای کودکان به زبان ساده قابل فهم است و میزان علاقمندی و دوستی آنها نسبت به اهل بیت u را افزون می‌کند.
یکی از روش‌های مؤثر در تربیت روش تشویق فراگیر است که در این روش یک روش کلی در باب تعلیم و تربیت است چون ساختار وجودی انسان به گونه‌ای است که نیاز به تحسین دارد اگر در برابر کاری که انجام می‌دهد تشویق شود ادامه کار برایش خوشایند است.
با روش پرسش و پاسخ می‌توان کودک را با احکام و معارف الهی آشنا کرد همانطور که این روش در مدارس رایج است می‌توان برای آشناسازی کودکان با اهل بیت u از این روش استفاده شود.
اگر پدران و مادران در محیط خانه به جای انجام کارهای غیر ضروری یا تماشای فیلم‌های غیر ضروری فرزندان خود را با داستان‌های اهل بیت u آشنا کنند یقیناً نتایج قابل توجهی در آشناسازی کودکان با معصومین uخواهند داشت. کودکان به خاطر استعداد خاصی که دارند بهتر سخنان بزرگان را می‌پذیرند پس بهتر است پند و اندرزهای معصومان را در این دوران به آنان آموخت. در این زمینه مناسبت تا کلمات حکیمانه و پندآموز معصومان مانند کلمات قصار امیرالمؤمنین در زمینه‌های مختلف تربیتی و اخلاقی بیان شود بدین‌ترتیب با سیره اهل بیت u آشنا شده و تمام عمر با پند و اندرزهای آنان زندگی می‌کنند.
بسیاری از والدین به جنس کودک حساسیت نشان می‌دهند مثلاً دوست دارند پسر داشته باشند یا برخی به دختر علاقه دارند. یکی از حقوق کودکان این است که بدون در نظر گرفتن جنس مورد استقبال واقع شود.
بهتر است قبل از تولد برای کودک نام انتخاب کرد. انتخاب نام خوب برای کودک بسیار اهمیت دارد بخصوص اگر در آینده به مقام بالایی برسد نام او می‌تواند برای او ایجاد غرور یا حقارت کند بعد از به دنیا آمدن کودک می‌بایست در گوش راست او اذان و در گوش چپ او اقامه خواند در روایات اسلامی انجام این کار را پناهی در برابر لغزش‌های شیطانی ذکر کرده‌اند و موجب تقویت روح دینی در کودک می‌گردد. از دیگر مسائل بعد از تولد کودک کام گرفتن با تربیت امام حسین u و غسل مولودیه دادن کودک، ختنه کردن (اگر پسر باشد)، عقیقه دادن و هم‌وزن موی سر کودک صدقه دادن از طلا و نقره است.
هیچ غذایی برای کودک بهتر از شیر مادر نیست شیر دادن مادر به کودک آنقدر پراهمیت است که گفته می‌شود اگر مادر برای شیر دادن حق‌الزحمه‌ای می‌خواهد به او بپردازید.
وقتی کودک به سن یک‌سالگی رسید باید از غذایی که می‌خوریم به کودک بدهیم و در ۱۵ ماهگی در خوردن غذا او را آزاد بگذاریم تا خود غذا به دهان بگذارد از همان روزهای اول زندگی کودک، باید در پرورش دینی او کوشید.
باید بسیاری از مسائل ضروری زندگی کودک از واجبات و محرمات را متناسب با سنش به آموخت این امر بایست آنقدر وسعت داشته باشد که بتوان مسائلی در حوزه شئون زندگی خانوادگی و ازدواج را نیز بیان کرد.
باید مسائلی از جمله حیاء و عفت را به کودکان بیاموزیم. حیا و عفت از اموری هستند که هم عقل آنها را می‌ستاید و هم شرع به آنها اهمیت می‌دهد، منشأ عفت کودک خوبی والدین است. اگر پدر و مادر عفت و حیا را نگه دارند این خود باعث می‌گردد که کودک عملاً حیا و عفت را درک کند. جامعه انسانی زمانی از جامعه حیوانی متمایز می‌شود که جامعه‌اش لباس حیاء و عفت بر تن داشته باشد. در واقع سعادت هر انسانی در آینده بستگی به میزان علم و دانش او دارد اسلام به علم‌آموزی افراد توجه زیادی نشان داده و این اهمیت اسلام نشان‌دهنده عظمت و بزرگی این دین است.
بهترین زمان فراگیری علم و دانش‌آموزی از هفت‌سالگی کودک است که اسلام هم به سن هفت‌سالگی اهمیت فراوانی داده والدین باید بذر خداپرستی را دراین سن در نهاد کودک بکارند، چون فطرت پاک کودک از درون خدا را فریاد می‌کند.
این بعد از تربیت نیاز فراوانی به ظرافت‌کاری و هنرمندی دارد و بایست باحوصله و بدور از هر تکلف و با صبر و بردباری با فرزندان رفتار شود که مبادا از دین و مذهب روی‌گردان شوند. بین دختر و پسر از جهات گوناگون تفاوت‌هایی وجود دارد و این تفاوت‌ها سبب ایجاد تفاوت در نظام تربیت آنها می‌شود.
نظر اسلام در این زمینه این است که پسر و دختر هر دو انسان هستند و تربیت برای آنها مهم است و همچنین هر دو باید دوش به دوش هم به کار و تلاش مشغول شوند اما هر دو یک وظیفه و کار مشترک ندارند و به طور مشابه از انجام هر کاری برنمی‌آیند. عالی‌ترین سیستم تربیتی این است که تفاوت‌های فردی را در نظر گرفته و با توجه به این تفاوت‌ها برنامه تربیتی را تنظیم کنیم. بهترین نوع تربیت از نظر اسلام تربیتی است که متناسب با فطرت و طبیعت انسان باشد و به او چیزی را بدهد که متناسب با فطرت و خواسته‌های درونی او باشد، و به آن نیاز طبیعی و غریزی داشته باشد.
در حقیقت نظام اسلامی نظامی است که در آن مردان هزینه زندگی زنان را برعهده گرفته‌اند. زن اگر چه ثروتمند و مال‌دار باشد باز هم مرد هزینه‌های زندگی‌اش را برعهده می‌گیرد مگر اینکه خود زن بخواهد این هزینه‌ها را برعهده بگیرد. اگر دختران را مانند پسران پرورش دهیم امری غیر ممکن نیست ولی با این کار شخصیت او را حذف کرده‌ایم و با فطرت او به مقابله پرداخته‌ایم و بر علیه خواسته‌ها و تمنیات او اقدام کرده‌ایم. پس می‌بایست در مورد هر کدام از آنها تربیتی متناسب با فطرت خود اعمال کرده و در مورد هر کدام سنگ تمام بگذاریم و حد کمال در هر کدام رعایت کنیم.
برای تربیت جنسی کودکان می‌بایست به فرزندان آموخت که سرزده وارد اتاق والدین شوند و برای رفتن به آنجا اجازه بگیرند.
پدر و مادر باید معاشرت‌های خود را تحت کنترل قرار داده و هرگونه حرکتی که سبب بیدار شدن غرایز جنسی کودک می‌گردد خودداری کنند. حس کنجکاوی کودک در سنین خردسالی فوق‌العاده زیاد است و همچنین دیدگان او در عکسبرداری بسیار حساس است و پیوسته علاقمندند که مشاهدات خود را به مرحله عمل درآوردند و آنچه را که دیده‌اند تجربه کنند و در این مرحله آنها هرگز به آنچه و سرانجام کار خود فکر نمی‌کنند و تنها می‌خواهند آنچه را که دیده‌اند عملی نمایند.
نکته بسیار مهمی که گاهی پدر و مادر به آن توجه نمی‌کنند، این است که تربیت و نقش‌پذیری او از روزهای نخستین زندگی‌اش آغاز می‌شود و او از همان لحظات آغازین تولدش آماده پذیرش درس‌ها و نقش‌هایی است که اطرافیان برای او قرار می‌دهند. یکی از آموزش‌هایی که در روزهای نخستین تولد است لالایی است. لالایی که همراه با در آغوش کشیدن کودک است، بهترین داروی آرامش‌بخش برای روح لطیف کودک است که کودک با آن به خواب می‌رود. اگر در این دقایق و لحظات به کودک درس ایمان و معرفت و شجاعت و جهاد و مبارزه و انسانیت داده شود بدون شک در ضمیر ناخودآگاه کودک حک می‌شود.
اگر پیروان اسلام به آداب و سنن اسلامی به خوبی توجه کنند از تمام انسان‌های جهان برتر و والاترند. درست است که تربیت یک مسأله مشکل و نیازمند به فعالیت زیاد است اما اگر از همان آغاز رشد کودک که او قابلیت و ظرفیت پذیرش خوب و بد را دارد او را با اسلام و دستوراتش هم مسیر کنیم مانعی در تربیتش نخواهد داشت.
روان پاک کودک به سمت خداوند گرایش دارد و برای پذیرش خالق جهان آماده است و همچنین حس کنجکاوی و جستجوگری کودک بسیار زودتر از سن شش سالگی یا هفت‌سالگی به دنبال خداوند می‌گردد.
تلقین کردن کلمه «لا اله الاّ الله» و اقرار به رسالت پیامبر e که بین سنین سه و چهار سالگی است و معرفی قبله و واداشتن به سجده و نماز که در سن پنج شش سالگی است بر پایه همین نیاز فعلی است پس زمینه انجام این امور در وجه و کودک فطرتاً نهفته است کار پدر و مادر تنها آشکار کردن آنها و هدایت این نیاز به سمت و سوی صحیح آن است.
خداوند انسان را جانشین خود بر روی زمین قرار داده است وآن به دلیل قابلیت داشتن انسان بود که توانست مظهر تجلی اسماء الهی شود، اسمائی که فقط مختص خداست. اسمائی چون علم الهی، قدرت الهی، کمال مطلق الهی و … انسان این قابلیت را پیدا کرد و جانشین حضرت حق بر روی زمین شد و او این قابلیت را به واسطه دستگاه تربیت یعنی همان معلمان، مربیان و پدر و مادر پیدا کرد.
یکی از ویژگی‌های اندیشه تربیتی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه) آن است که ایشان تربیت معنوی را نگین انواع تربیت می‌دانستند یعنی در میان تربیت اجتماعی عقلانی سیاسی و انواع دیگر تربیت برای تربیت معنوی ارزش خاص قائل بودند زیرا اگر کسی تربیت عقلانی شود ولی تربیت معنوی نیابد عقل او زایل می‌شود. امام در اوج کمال خود به این واقعیات دوران کودکی معتقد بودند و هرگز کودکان و تربیت صحیح آنها را از نظر دور نداشتند.
کسانی که در تربیت نقش دارند به سه دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول که همان والدین هستند عاملان اصلی تربیت می‌باشند، دومین گروهی که در تربیت یک کودک سهیم است افراد اجتماع می‌باشند از جمله عمو، دایی، عمه، معلم، مدیر، همکلاسی‌ها، بقال، کتاب‌فروشی و … می‌باشند. آخرین دسته وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو، تلویزیون، روزنامه و … می‌باشند. پدر و مادر از نظر اسلام مقام بسیار بلندی دارند. خدا و پیامبر و ائمه u در دهها آیه و روایت در مورد آنها سفارش کرده‌اند و نیکی کردن به آنها از بهترین عبادات به حساب می‌آید.
در حقیقت پدر و مادری به همین معناست، مخصوصاً مادر در این مورد از اهمیت بیشتری برخوردار است، به طوری که خوراک و رفتار او در دوران بارداری بر تربیت طفل تأثیر می‌گذارد. بسیاری از پدران و مادران، تربیت را به پند و اندرز می‌دانند و گمان می‌کنند که فقط هنگامی که با بچه‌ها مشغول صحبت و امر و نهی هستند در حال تربیت فرزندان هستند و زمانی که کودک سخن نمی‌گوید و سخنان والدین را نمی‌فهمد قابل تربیت نیست. بر همین اساس کودک خردسال را قابل تربیت نمی‌دانند و می‌گویند هنوز بچه است و چیزی نمی‌فهمد در حالی که این عقیده در کل اشتباه است.
کودک از همان آغاز ولادت مشغول شکل گرفتن و تربیت شدن است. او در تمام لحظات زندگی تدریجاً بزرگ می‌شود و شکل می‌گیرد و اعصاب و مغز حساس و ظریف کودک از همان آغاز مانند یک دستگاه فیلمبرداری از تمام حوادث فیلمبرداری می‌کند و بدین‌گونه پرورش می‌یابد.
نیروی تقلید کودک بسیار بالاست و هرآنچه را که در اطرافش اتفاق افتد دریافت می‌کند و گاهی ممکن است بعضی از آن اعمال و رفتارها را به میدان عمل آورد.
زن و شوهری که زیر پرچم اسلام زندگی می‌کنند و نور دیانت و خداپرستی در قلبشان تابیده است و به اسلام عشق می‌ورزند و به پیامبر e و خاندانش دل بسته‌اند دوست دارند زندگی‌شان در چارچوب اسلام محفوظ باشد و صاحب نسل‌های پاک و سالم گردند پس باید محیط خانواده‌شان از اعمال و رفتار نکوهیده پاک باشد تا بتوان به هدف مورد نظررسید. دختر بچه از اعمال مادر آداب زندگی و شوهرداری و خانه‌داری را یاد می‌گیرد و بوسیله رفتار پدر، مردها را شناسایی می‌کند و پسر هم به همین‌گونه از پدر و مادر آداب و معاشرت زندگی را می‌آموزد.
پس بر والدین لازم است که ابتدا به اصلاح خود بپردازند و اگر عیبی در رفتار و کردارشان است آن را برطرف نمایند و خود را با صفات پسندیده بیارایند سپس به تولد نسل اقدام نمایند.
آمار نشان می‌دهد بسیاری از کودکان بزهکار و معتاد در اثر اختلافات و کشمکش‌های دائمی پدر و مادر به این راه‌ها گرفتار شده‌اند.
پدران و مادران آگاه باید اختلافات خود را با تفاهم و منطق برطرف سازند و اگر گاهی بحثی دارند سعی کنند در حضور فرزندان نباشد. تربیت کودک منحصر به خوراک و پوشاک و مسکن نیست. والدین همانطور که در تربیت جسم کودک مسئولند در تربیت فکر او هم مسئولند.
ورشکسته آشکار در روز قیامت کسی است که به خاطر اولادش به جهنم می‌رود و خود و فرزندش را از آتش جهنم نجات نداده است. سرپرست خانواده باید خود و خانواده‌اش را از گناهان بدنی، اخلاقی حفظ کند و برای لذت‌های زودگذر دنیا خود و خانواده‌اش را دچار عذاب الهی نکند.
در بحث تربیت مذهبی دختران بیش از پسران مورد بحث قرار گرفته‌اند. در محیط اجتماعی گسترده ما، دام‌های متعددی بر سر راه دختران پهن شده است و باید خود را از آن دام‌ها دور نگه دارند. پس وظایف سنگینی بر عهده آنان است که بایست به شایستگی از عهده آنها برآیند.