برای اعتبار یابی چهار روش اصلی وجود دارد :
-
- باز آزمایی : عبارت است از میزان همسانی نتیج یک آزمون در دو بار اجرای آن
-
- اجرای فرم های مختلف : بدین ترتیب که میزان همبستگی موجود بین فرم های مختلف تهیه شده از یک آزمون را مورد بررسی قرار میدهند .
-
- دونیمه کردن : با دو نیمه کردن آزمون همسانی درون ماده های آن ارزیابی می شود .
- توافق بین نمره گذاردن : مقایسه میزان توافق بین دو نمره گذار ( علی بکیان ، ۱۳۸۴ ، ص ۴۳ ).
پایایی به ثبات و یا میزان پایداری ، قابلیت و امکان تکرار تحقیقات بستگی دارد و عوامل مختلفی میتواند موجب عدم پایایی شود ، بنابرین آنچه که در همه ی تحقیقات علمی ضروری است این است که باید اغلب پژوهشگران بتوانند مواردی را که محقق گزارش کردهاست مجدداً تولید یا تکرار کنند ( تجر ، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱ ) .
روایی :
مقصود از روایی آزمون ، مناسب بودن ، بامعنا بودن و مفید بودن استنباط های خاصی است که روی نمره آزمون به عمل می اید به عبارت دیگر روایی به معنی آن است که آیا یک ابزار سنجش آنچه را که در نظر دارد می سنجد یا خیر؟ اگر یک آزمون آنچه را که در نظر دارد ، اندازه گیری نکند پس روا نیست و نمی توان از نتایج آن برای پیشبینی رفتار استفاده کرد . آزمون شخصیتی که روا نباشد امکان دارد تصویر گمراه کننده ای از قدرت ها و ضعف های شما ارئه میدهد . روان شناسان از چند نوع روایی استفاده میکنند که از جمله آن ها روایی پیش بین ، روایی محتوا ، روایی همزمان ، روایی سازه را می توان نام برد :
-
- روایی پیش بین : از دیدگاه علمی ، مهمترین نوع روای ، روایی پیش بین است ، یعنی یک آزمون رفتار آینده را تا چه اندازه درست پیشبینی میکند . برای ایجاد روایی پیش بین باید همبستگی بین نمره یک آزمون و مقیاس های عینی از رفتار ، مثل عملکرد شغلی را تعیین کنیم. هرچه همبستگی بین این دو بیشتر باشد روایی پیش بین آزمون بیشتر است .
-
- روایی محتوا : منظور از روایی محتوا ، مواد یا پرسش های جداانه آزمون است . روان شناسان برای تعیین روایی محتوا ، هر یک از مواد آزمون را ارزیابی میکنند . برای اینکه ببینند آیا این مواد با آنچه آزمون قرار است اندازه گیری کند مربوط می شود یا خیر .
-
- روایی همزمان : این نوع روایی رابطه همزمان بین آزمون تهیه شده را با آزمون دلاک ( آزمونی که در گذشته روایی آن تعیین شده است ) مشخص میکند هر اندازه همبستگی بین آن ها بیشتر باشد آزمون جدید از روایی بیشترب برخوردار است .
- روایی سازه : به توانایی آزمون در اندازه گیری سازه یعنی مؤلفه ی فرضی یا نظری رفتار مثل یک صفت یا یک انگیزه مربوط می شود . برون گرایی ، پرخاشگری و اضطراب نمونه هایی از یک سازه اند( فتحی اشتیانی ، ۱۳۸۸ ، ص ۲۷ ) .
روایی و پایایی این دو آزمون بارها توسط متخصصان به اثبات رسیده است .
روش اجرای پژوهش :
پرسشنامهها را بین آزمودنیها توزیع کرده و از آن ها میخواهیم که صادقانه به سؤالات پرسشنامه جواب بدهند و به آن ها این اطمینان را میدهیم که جواب های شما محرمانه خواهد ماند لذا سعی کنید آنچه را که به باور و احساس و شخصیت شما نزدیکتر است بیان کنید و سعی نکنید که فقط خود را خوب جلوه دهید بلکه صادقانه به سؤالات جواب بدهید و همچنین قبل از اینکه آزمودنی ها شروع به جواب دادن به سؤالات بکنند ، آزمون را خوب برایشان توضیح میدهیم و آن ها را توجیه میکنیم که چگونه به سؤالات پاسخ بدهند .
به آزمودنی ها می گوییم که اگر جواب شما به هر سؤالی بلی بود در پاسخنامه زیر کلمه «بلی» جلو همان شماره ضربدر بزنید . همچنین برایشان توضیح میدهیم که در جواب دادن به سرالات محدودیت زمانی وجود ندارد ولی کار خود را سریع انجام دهند و زیاد روی یک سؤال وقت نگذارند و اگر سؤالی به نظرشان مشکل آمد به سؤال بعدی بروند : نکته بسیار مهم در اجرای پژوهش این است که شرایط را طوری فراهم کنیم و ترتیب دهیم که آزمودنی ها سؤالات را جدی بگیرند و صادقانه به سؤالات پاسخ دهند و در پایان سؤالات را جمع آوری کرده و تجزیه و تحلیل لازم را انجام میدهیم .
روش تجزیه و تحلیل داده ها:
تجزیه و تحلیل به عنوان فرآیندی از روش علمی ، یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیقی است . تجزیه و تحلیل عبارت است از روشی که از طریق آن کل فرایند پژوهشی ، از انتخاب مسئله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شود . چون غالب مسائلی که در تعلیم و تربیت مورد پژوهش قرار می گیرند خیلی گسترده و وسیع هستند . پژوهشگر برای پاسخگویی به مسئله تدوین شده و تا تصمیم گیری در مورد رد یا تأید فرضیه ای که صورت بندی کردهاست از روش های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده میکند .
روش های مختلف تجزیه و تحلیل را می توان به سه طبقه به شرح زیر تقسیم کرد :
-
- تجزیه و تحلیل توصیفی
-
- تجزیه و تحلیل مقایسه ای
- تجزیه و تحلیل علّی ( دلاور ، ۱۳۸۵ ، ص ۲۹۱ ) .
در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش توصیفی استفاده شده و علاوه بر این اطلاعات جمع آوری شده با هم مقایسه میشوند . آزمون هایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از :
-
- آزمون t
- آزمون خی دو
فرضیه ۱ : بین تیپ شخصیتی درون گرا و میزان سازگاری رابطه ی معنی دار وجود دارد .