مؤلفه های سرمایه فکری همانند شکل(۲-۲) بر اساس تقسیم بندی اسکاندیا شامل ۱- سرمایه انسانی[۲۸] ۲- سرمایه ساختاری[۲۹] و ۳- سرمایه رابطه ای[۳۰] می‌باشد.
سرمایه انسانی عبارت است از مجموعه ای از دانش پنهان و آشکار افراد سازمان، که برای سازمان ارزش دارد.
سرمایه ساختاری عبارت است از دانش آشکار مرتبط با فرایند های داخلی سازمان که می‌تواند سازمانی(محیط عملیاتی حاصل از تعامل فرآیندهای کسب و کار و مدیریتی، فناوری و فرهنگ) و فناورانه(ثبت اختراعات، مجوزها، نرم افزارها، پایگاه های اطلاعاتی و …) باشد.
سرمایه رابطه ای عبارت است از مجموعه ای از دانش آشکار و نهان که روش تعامل با نهادهای بیرون از سازمان را بیان می‌کند.
ادبیات موجود بیان می‌کند که اقدامات مدیریتی نیز می‌توانند به عنوان پیشران سرمایه فکری عمل کنند.
اقدامات مدیریتی
سرمایه انسانی
سرمایه ساختاری
سرمایه رابطه ای
انواع دانش به عنوان پیشران ها
سرمایه تحقیق و توسعه در دانشگاه ها و مراکز تحقیقات
شکل۲-۲ پیشران سرمایه تحقیق و توسعه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی[۳۱]
۵-۲-۲ عوامل کلیدی اجرای موفق مدیریت دانش
اجرای موفق مدیریت دانش در سازمان ها مستلزم فراهم سازی بسترهای فکری، مهارتی و علمی خاصی است. نظریه پردازان، عوامل مختلفی را در زمینه موفقیت مدیریت دانش برشمرده اند. بعضی از این عوامل در کنترل ما هستند و بعضی دیگر خارج از کنترل ما قرار دارند. عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش فقط فاکتور داخلی هستند نه خارجی. چراکه فاکتورهای داخلی توسط خود سازمان کنترل می شود و فاکتورهای خارجی در زمان اجرای مدیریت دانش اثر پذیری کمتری دارند (ونگ، ۲۰۰۹).
برخی دیگر از محققین نظیر سای و کانت[۳۲](۲۰۰۸) این عوامل را به صورت موانع مدیریت دانش با اثر منفی بر موفقیت اجرا توصیف می‌کنند. زینجیر[۳۳](۲۰۰۲) نیز بین موانع داخلی و خارجی وجه تمایز قائل می شود چراکه موانع داخلی بر خلاف موانع خارجی توسط سازمان کنترل می‌شوند.
در مطالعات کاربَگ[۳۴](۲۰۱۰) که به بررسی عوامل کلیدی موفقیت و نیز عوامل کلیدی شکست پرداخته است، مهم ترین عوامل شکست به ترتیب اهمیت شامل کمبود فرهنگ دانشی و سازمانی، کمبود فرهنگ اعتماد و شفافیت، و کمبود فرهنگ گشودگی/آزادی بوده و مهم ترین عوامل موفقیت به ترتیب اهمیت شامل اندازه گیری و کیفیت محتوا، کمک های انگیزشی، حمایت مدیریت، و کیفیت سیستم مدیریت دانش می‌باشد.
در مطالعات دیگر، عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش با هشت عنوان در دو بعد عملکردی مدیریت و تکنیکی طبقه بندی می شود. فاکتورهای موفقیت مدیریتی شامل استراتژی مدیریت دانش، مدیریت ارشد، فرهنگ سازمانی، کمک های انگیزشی، زیرساخت سازمانی، و اندازه گیری بوده و فاکتورهای موفقیت تکنیکی نیز شامل زیرساخت یکپارچه تکنیکی- اعم از شبکه، پایگاه داده، رایانه، نرم افزار و …- و کانال های انتقال دانش- اعم از اینترنت، اینترانت، دستی، مستند سازی، چهره به چهره و …- می‌باشد(لویس،۲۰۱۰).
با مطالعات انجام شده توسط اخوان و حسنوی در چند مرکز تحقیقاتی آکادمیک ایران جهت شناسایی مؤلفه های کلیدی مدیریت دانش ، پنج مؤلفه اصلی شامل ساختارهای منعطف و مدیریت منابع انسانی، آمادگی[۳۵] و معماری مدیریت دانش، ذخیره سازی دانش، الگوگیری[۳۶]، و مسئول دانش[۳۷] شناسایی شده است (اخوان و حسنوی، ۲۰۰۹).
با توجه به تحقیقات انجام شده توسط استانکوسکی[۳۸](۲۰۰۵) در خصوص نظام های دانشگاهی مبتنی بر مدیریت دانش، موانع و چالش های اجرای آن به ترتیب عبارتند از: فرهنگ سازمانی، فقدان مالکیت، فناوری اطلاعات/ارتباطات، فرآیندهای غیر استاندارد، ساختار سازمانی، تعهد مدیریت ارشد، پاداش ها، تأکید بر روی فرد بجای تیم، بازده کارکنان[۳۹].
عوامل فوق که از عمده ترین عوامل موفقیت مدیریت دانش می‌باشد به همراه دیگر عوامل در جدول(۱-۲) با ذکر مراجع و محققین مربوطه بیان شده است.
جدول۱-۲ عوامل موفقیت مدیریت دانش
ردیف
عنوان عامل
مراجع
۱
فرهنگ سازمانی
Davenport et al.(1997), Moffett et al.(2003), Liebowits(1999),Skyrme & Amidon (1997) , Greco(1999), Wild et al.(2002),Wong(2005),Ajmal et al(2010), Akhavan et al.(2009)
۲
اعتماد
Davenport et al.(1997), Moffett et al.(2003), Liebowits(1999),Skyrme & Amidon (1997) , Greco(1999), Wild et al.(2002),Wong(2005),Ajmal et al(2010), Akhavan et al.(2009)
۳
تعهد و حمایت مشهود/آشکار رهبری/مدیریت ارشد
Davenport et al.(1998), Liebowits (1999), Greco (1999), Bixler (2002), Wong(2005), Ajmal et al(2010), Akhavan et al.(2009), Skyrme & Amidon (1997)
۴
سودمندی درک شده از خلق و تسهیم دانش از سوی کارمندان و مشارکت آن ها
Moffett et al.(2003),Ryan & Prybutok (2001), Akhavan et al.(2009)
۵
قدرت و اختیار کارکنان
Moffett et al.(2003)
۶
انگیزش
Egbu(2004), Akhavan et al.(2009)
۷
آموزش و افزایش مهارت کارکنان
Greengard (1998), Cohen & Backer (1999), Moffett et al. (2003), Wong(2005), Davenport & Probst(2002)
۸
کار تیمی
Ryan & Prybutok (2001), Moffett et al. (2003), Akhavan et al.(2009)
۹
زیرساخت سازمانی
Davenport et al.(1997), Wong(2005), Bixler(2002), Leibowits(1999),
۱۰
زیر ساخت IT
King(1996), Skyrme & Amidon (1997), Davenport et al.(1998), Greco(1999), Bourdreau & Couillard(1999), Savary(1999), Ryan and Prybutok (2001) , Lee & Hong(2002), Paiva et al.(2002), Wang(2002), Hasanali(2002), Moffett et al. (2003), Wong(2005), Egbu (2004), Bixler(2002), Ajmal et al.(2010), Davenport & Probst(2002), Akhavan et al.(2009)
۱۱
استراتژی مناسب KM(منطبق با استراتژی کسب و کار)
Wong(2005), Chourides et al.(2009), Leibowits(1999),Egbu(2004), Davenport & Probst(2002), Skyrme & Amidon (1997),
۱۲
اندازه گیری و ارزیابی اثربخشی KMS
Moffett et al. (2003), Davenport & Probst(2002), Egbu(2004), Akhavan et al.(2009), Wong(2005),
۱۳
ارزیابی مقایسه ای/ الگوگیری / محک زنی
Davis(1996), Drew(1997), Day & Wendler(1998), O`Dell & Grayson(1998), Moffett et al. (2003),
Davenport & Probst(2002), Akhavan et al.(2009)
۱۳
ارزیابی مقایسه ای/ الگوگیری / محک زنی
Davis(1996), Drew(1997), Day & Wendler(1998), O`Dell & Grayson(1998), Moffett et al. (2003),
Davenport & Probst(2002), Akhavan et al.(2009)
