۳-۳-۱-پیشگیری در مکتب تحققی و نظریه عقلانی بودن جرم ۵۶
۳-۳-۲-پیشگیری در نظریه‌های جامعه‌شناسی ۵۹
۳-۳-۳-پیشگیری در نظریه مدیریت ریسک جرم ۶۰
۳-۳-۴-پیشگیری در اندیشه‌های مارکسیستی ۶۰
۳-۳-۵-پیشگیری در نظریه‌های جرم‌شناسی واکنش اجتماعی ۶۱
۳-۴-گستره محدودیتهای پیشگیری ۶۲
۳-۴-۱-محدودیتهای جرم‌شناختی ۶۳
۳-۴-۱-۱-محدودیت در نوع جرایم ۶۳
۳-۴-۱-۲-محدودیت نسبت به افراد ۶۳
۳-۴-۱-۳-محدودیت تکنیکها ۶۴
۳-۴-۱-۴-کارایی مشروط ۶۴
۳-۴-۱-۵-محدودیت در تأمین امنیت پایدار ۶۵
۳-۴-۱-۶-کاهش میزان مشارکت مردم ۶۵
۳-۴-۱-۷-محدودیت هزینه‌ها ۶۶
۳-۴-۱-۸-جابه‌جایی بزهکاری ۶۷
۳-۴-۲-محدودیتهای حقوق بشری ۶۹
۳-۴-۲-۱-تعرض به زندگی خصوصی ۷۱
۳-۴-۲-۲-کنترل و محدودیت در آزادیهای فردی ۷۱
فصل چهارم: پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان از طریق طراحی محیطی ۷۳
۴-۱-تعریف نظریه CPTED ۷۶
۴-۲-سیر نظریه‌پردازی پیرامون نظریه CPTED 77
۴-۳-تحلیل وقوع جرم در رهیافت‌های مکانیکی پیشگیری از جرم ۸۳
۴-۴-ارکان و عناصر نظریه CPTED 85
۴-۴-۱-تعیین قلمرو(قلمروگرایی) ۸۶
۴-۴-۲-نظارت یا مراقبت ۸۹
۴-۴-۲-۱-دوربین مدار بسته (CCTV) ۹۱
۴-۴-۲-۲-روشنایی ۹۱
۴-۴-۳-کنترل دسترسی یا ورودی ۹۳
۴-۴-۴-تصویر و نگهداری از فضا ۹۴
۴-۴-۵-سخت کردن آماج جرم ۹۵
۴-۴-۶-فعالیت پشتیبانی(حمایتی) ۹۷
۴-۴-۵-سخت کردن آماج جرم ۹۷
۴-۴-۶-فعالیت پشتیبانی(حمایتی) ۹۹
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۰۰
۵-۱-نتیجه گیری ۱۰۰
۵-۲-پیشنهادات ۱۰۲
منابع و ماخذ ۱۰۳
چکیده
امروزه جرم و ترس ناشی از جرم به عنوان یک نگرانی فراگیر در تمام جوامع تبدیل شده است. از طرف دیگر نیز سیاست‌های دستگاه عدالت کیفری در مبارزه با جرم با شکست رو به رو شده است. این مسئله خود موجب اهمیت سیاست‌های پیشگیری از جرم شده است. همچنین توجه به ارتباط بین محیط‌های مسکونی و افزایش ایمنی آن از طریق بهبود در طراحی محیط، مقوله ای است که در بسیاری از کشورها توجه لازم به آن نشده است. اصطلاح پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی برای اولین بار توسط جرم شناس آمریکایی به نام سی. ری جفری شکل گرفت و میتوان آن را این گونه تعریف کرد: «طراحی مناسب و کاربری موثر از فضا و محیط ساخته شده، که منجر به کاهش فرصتهای مجرمانه، ترس از جرم و بهبود کیفیت زندگی می‌شود». این تئوری بر این اندیشه مبتنی است که رفتار انسانی در یک محیط شهری تحت تأثیر طراحی محیط قرار دارد. این تئوری تأکید دارد که با بهینه سازی فرصتهای نظارت، تعریف مشخص و واضح از قلمرو و ایجاد تصویری مثبت از محیط میتوان مجرمان را از ارتکاب جرم دلسرد نمود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیل درصدد بررسی نقش طراحی محیطی در پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان می باشد.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
واژگان کلیدی: محیط، جرایم اطفال و نوجوانان، پیشگیری، پیشگیری از طریق طراحی محیط، امنیت.
فصل اول: کلیات پژوهش
۱-۱-مقدمه
جرم عبارت است از، هر شیوه رفتاری که قانون را نقض می‌کند. یک جرم وقتی اتفاق می‌افتد که چهار عامل همزمان با هم وجود داشته باشد: ۱قانون، ۲. مجرم، ۳.هدف و ۴. مکان وقوع جرم( اشنایدر: ۱۳۸۷، ۱۸).
از پیامدهای ازدیاد جمعیت و رشد بی‌رویه شهرها و به تبع آن افزایش اطفال و نوجوان، افزایش جرم و جنایت در آنهاست. شناسایی عوامل جرمزا اصلیترین گام در جهت کاهش جرایم محسوب می‌شود. اندیشمندان طی بررسی‌های به عمل آمده به این نتیجه رسیده‌اند که انگیزه، زمان و مکان، سه عنصر اصلی در وقوع جرایم مختلف می‌باشند. در واقع تفاوت در ویژگیهای رفتاری و ساختارهای مکانی و زمانی منجر به توزیع متفاوت جرایم ارتکابی از سوی اطفال و نوجوانان در سطح شهرها می‌شود. در این میان عنصر مکان در بروز انواع ناهنجاریها نقش بسزایی دارد. هر جرمی در شرایط زمانی و مکانی خاصی اتفاق می‌افتد. اطفال و نوجوانان بیشتر، مکانهایی را جهت اعمال مجرمانه خود بر می‌گزینند که فرصتهای مناسبی جهت ارتکاب جرم داشته باشند. بعضی مکانها، فرصت و شرایط محیطی مناسبی برای بزهکاران جهت انجام اعمال مجرمانه آنها پدید می‌آورند و در مقابل، بعضی محیط‌ها مانع بروز ناهنجاری هستند. لذا تلاش در جهت حذف این فرصتها در فضاهای شهری منجر به کاهش جرایم اطفال و نوجوانان خواهد شد. در این راستا، طراحی شهری می‌تواند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از وقوع جرایم ایفا نماید. برنامه ریزان شهری با شناخت محیط های جرمزا در شهرها و نیز با برنامه‌ریزی و طراحی مناسب می‌توانند فضاهای مقاوم در برابر جرم ایجاد نمایند و از وقوع بسیاری از جرایم جلوگیری نمایند. بنابراین با شناخت رابطه بین نوع و میزان جرم اطفال و نوجوانان و ویژگیهای مکانی و محیطی وقوع آنها و برنامه‌ریزی و طراحی و معماری مناسب اینگونه فضاها، میتوان میزان ناهنجاری را در شهرها به حداقل میزان ممکن تقلیل داد.
۱-۲-بیان مسئله
یکی از پیچیده‌ترین مسائل در اکثر کشورها در نرخ بالای جرم و افزایش ناهنجاری های اجتماعی در آنهاست. بروز انواع جرم و ناهنجاری ها بالاخص از سوی اطفال و نوجوانان، منجر به ایجاد حس ناامنی و تحمیل مشکلات مالی بر دوش جامعه، دولت و تشکیلات قضایی کشور می شود. این مسئله لزوم اعمال سیاست های پیشگیری از جرم را بیش از پیش ضروری می‌سازد. البته مبارزه با جرم و کجروی های اجتماعی منوط شناخت عوامل جرم زاست(اشراقی:۱۳۸۹، ۱۴).
یکی از عوامل تاثیرگذار در جرایم اطفال و نوجوانان عامل محیط می‌باشد. همواره از محیط و عناصر آن برای تاثیرگذاری بر رفتار انسانی استفاده شده است. تاثیر محیط فیزیکی بر انسان موضوعی نو و جدیدی نیست و از قدیم الایام از محیط برای تاثیرگذاری بر رفتار انسان ها استفاده شده است. شاید این فرایند تاثیرگذاری را بتوان از طریق احساس هویت انسان و محیط تفسیر کرد. به عبارت دیگر، انسان هویت خود را در هویت محیط جستجو می کند و سعی در استحاله مختصات هویت خویش به سمت کسب مختصات محیط می کند(نقی زاده:۱۳۸۱، ۶۵).
تا دوران معاصر به دلیل محدودیت های مفهوم انسان در نظریه های طراحی، که صرفا انسان را از دید فیزیولوژیک مورد بررسی قرار می گرفت، الگویی نیز که در خصوص رابطه انسان و محیط ارائه می شد بر همین الگو مبتنی بود. این الگو که مبتنی بر جبرگرایی محیطی بود، بر مبنای مدل محرک و پاسخ قرار گرفته بود، بدین معنا که محیط طبیعی و مصنوع، محرک بوده و انسان پاسخ هایی از پیش تعیین شده به این محرک ها می‌دهد. البته نظریات موجود در خصوص ارتباط انسان و محیط فیزیکی را میتوان به سه دسته جبرگرایی محیطی، امکان گرایی محیطی و احتمال گرایی محیطی تقسیم بندی نمود(مطلبی:۱۳۸۰، ۵۹).
در کنار سایر رهیافت های پیشگیری از جرم که بیشتر به دنبال تغیرر شخصیت و از بین بردن زمینه‌ها و علل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جرم بوده اند، رهیافت مکانیکی(وضعی و فرصت مدار) در پیشگیری از جرم به یکی از دیدگاه‌های غالب در زمینه پیشگیری از جرم تبدیل شده است. در کنار نظریه پیشگیری وضعی، نظریه دیگری مطرح شده است که به نظریه«پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی» معروف شده است. این دیدگاه از لحاظ مبانی نظری تا حدودی شبیه نظریه پیشگیری وضعی است ولی در قلمرو و کاربرد محدودتر از آن است. نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی بر این ادعا استوار است که میتوان با طراحی مناسب و کاربری موثر از محیط از ارتکاب جرم پیشگیری کرده و علاوه بر بهبود کیفیت محیط زندگی بر ترس ناشی از جرم نیز غلبه کرد. این نظریه هدف و تمرکز خود را بر محیط ساخته شده و جرایم ارتکابی و شایع در مناطق مسکونی قرار می دهد(محمودی و قورچی بیگی:۱۳۸۷، ۳۴۷).
شاید در این میان بتوان گفت که نقش و تاثیرگذاری محیط بر جرایم اطفال و نوجوانان از ابتدا زیاد مورد توجه واقع نشده بود. البته اگر به این مسئله هم پرداخته شده باشد، بیشتر از این رویکردها جبرگرایانه بوده و بیشتر بر تاثیرگذاری محیط جغرافیایی و طبیعی بر جرایم اطفال و نوجوانان پرداخته شده است و بحثی پیرامون تاثیر محیط فیزیکی و ساخته شده بر رفتار مطرح نبوده است. نظریه پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی، اوایل دهه۶۰ و۷۰میلادی در آمریکا شروع به شکل گیری می‌کند و در آثار افرادی چون الیزابت وود، جین جاکوبز، اسچلمو آنجل، اسکار نیومن و سی. ری جفری، اهمیت طراحی شهری و تاثیر آن بر رفتار و جرم، به وضوح مشاهده می‌شود. در این آثار، نوعی انتقاد از وضع موجود معماری در آن دوره وجود دارد. برای مثال، جاکوبز در کتاب خود، «حیات و مرگ شهرهای بزرگ آمریکا»، بیان می دارد که میتوان از طریق کاهش شرایط «گمنامی» و «انزوا» از جرایم اطفال و نوجوانان پیشگیری کرد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیل در صدد بررسی تاثیر طراحی محیطی در پیشگیری از جرایم اطفال و نوجوانان می باشد.
