این روش توسط مایکل پورتر در زمینه بررسی محیط صنعتی ارائه شده است و در آن ماهیت و میزان رقابت در هر محیط صنعتی به مجموعه ای از پنج نیروی مختلف وابسته می گردد]۱۶[. شکل (۲-۳) این نیروها را نشان می دهد که عبارتند از:
الف- تهدید ورود رقبای جدید
ب- قدرت چانه زنی مشتریان
ج- قدرت چانه زنی تأمین کنندگان
د- تهدید کالاهای جانشین
ه- شدت رقابت در میان رقبای فعلی
برای تهیه یک برنامه استراتژیک مناسب در یک سازمان باید دریافت که این عوامل چگونه در صنعت عمل نموده و چگونه به سازمان در موقعیت ویژه اش یاری می رسانند.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
شکل ۲-۳: مدل پنج نیروی پورتر. ]۱۶[.
الف- تهدید ورود رقبای جدید
این نیرو شامل عواملی می شود که امکان وارد شدن رقبای جدید به عرصه رقابت در صنعت مورد نظر را تسهیل نموده ویا بالعکس آن را مشکل تر می نماید]۱۶[.
در میان این عوامل می توان به این موارد اشاره نمود:
۱- نیاز به سرمایه گذاری
۲- دستیابی به کانال های توزیع
۳- دستیابی به جدید ترین تکنولوژی ها
۴- تأثیرات تجربه ( منحنی تجربه)
۵- صرفه جویی حاصل از مقیاس تولید
۶- تمایز محصول
۷- شناسایی مارک
۸- هزینه انتقال به وضعیت جدید بعنوان یک رقیب جدید
ب- قدرت چانه زنی مشتریان
خریداران از طریق توانایی خود در کاهش قیمت ها، در وادار کردن تولید کنندگان به تولید کالاهای بهتر و ارائه خدمات بیش تر و هم چنین رو در روی هم قرار دادن رقباء، می توانند بر یک صنعت اثر بگذارند]۱[. قدرت خریدار به تحقق و وجود عوامل زیر بستگی دارد:
۱- خریداری بخش اعظمی از کالا ها یا خدمات فروشنده
۲- تولید محصول مورد نیاز خود توسط خود خریدار
۳- پایین بودن هزینه تغییر فروشندگان
۴- حساس بودن خریدار نسبت به تفاوت هزینه ها و خدمات به دلیل کسب سود اندک
ج- قدرت چانه زنی تأمین کنندگان
تأمین کنندگان به افراد با نهادهایی اتلاق می شود که مواد، قطعات، ماشین آلات، تکنولوژی، نیروی انسانی و عواملی از این دست را برای صنعت مورد نظر تأمین می کند. عواملی که به تأمین کنندگان قدرت لازم را برای دخالت و نفوذ در عرصه رقابت یک صنعت را می دهند متنوع هستند، از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود]۱۶[:
۱- تعداد تأمین کنندگان عمده
۲- امکان جایگزینی محصولات تأمین کننده
۳- هزینه جایگزینی محصولات تأمین کننده
۴- تهدید ناشی از ادغام به جلوی تأمین کنندگان
۵- تهدید ناشی از ادغام به عقب صنعت
۶- تأثیر تأمین کنندگان در قیمت تمام شده محصول نهایی
۷- میزان تأثیر عرضه کنندگان در کیفیت محصول نهایی
۸- اهمیت صنعت برای سود عرضه کنندگان
۹- سود طلبی و ستیزه جویی تولید کننده محصولات جایگزین
۱۰- توازن میان سود حاصی از کالای جانشین و کالای فعلی
د- تهدید کالاهای جانشین
محصولات جانشین (جایگزین)[۴۴] محصولاتی هستند که متفاوت به نظر می رسند، اما می توانند به عنوان یک جایگزین رضایت مشتری را جلب کنند. اما این نکته شایان ذکر است که گاهی اوقات این امر کار دشواری است و برای پیدا کردن کالاها یا خدماتی که دارای همان خواص باشند، تلاش بسیاری باید نمود]۱[.
ه- شدت رقابت در میان رقبای فعلی
صنایع از نظر شدت و ضعف یا پویایی رقابت با هم یکسان نیستند. از این رو در تجزیه و تحلیل رقابتی در هر صنعت باید عوامل زیر در نظر گرفته شود]۱۶[.
۱- سهم بازار
۲- وضعیت فرایند تولید ( تکنولوژی)
۳- بازاریابی و فروش
۴- قیمت فروش کالا و قیمت تمام شده کالا
۵- نفوذ تبلیغات و ترویج فروش
۶- میزان استهلاک و عمر تجهیزات
۷- امکان افزایش ظرفیت
۸- بهره وری
۹- تجربه
۱۰- هزینه مواد اولیه
۱۱- وضعیت مالی ( تأمین منابع مالی)
۱۲- کیفیت محصول
۱۳- تحقیق و توسعه
۱۴- نیروی انسانی
۱۵- تصویر ذهنی مردم
