طولانی شدن استقرار نظام یکپارچگی (Hoyt and Huq, 2000).
بخش سوم: رقابت پذیری
۲-۳-۱) مقدمه
رقابت پذیری مقوله ای اساسی است که طی سالهای اخیر در ادبیات مدیریت و بازاریابی مورد تاکید قرار
گرفته و دراین راستا چشم اندازهای متفاوتی نسبت به عوامل تعیین کننده رقابت پذیری ارائه شده است. از همین رو، جستجوی راهکارهای جدید برای رقابت در بازارهای رقابتی شاکله اصلی بازاریابی را تشکیل میدهد همچنین رقابت پذیری به عنوان یک مفهوم چند بعدی، با بهره گرفتن از متغیرهایی همچون درجه انطباق پذیری سازمان با تغییرات محیط کسب و کار، مزیت رقابتی وشاخصهای عملکرد مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرد.بدین مفهوم که، هر شرکتی بتواند به بهترین شکل ممکن، منابع در دسترس اعم از سرمایه، نیروی کار و فناوری را تلفیق نموده و محصولاتی مشتری پسند و یا خدماتی مناسب را به بازار عرضه نماید، از موفقیت بیشتری در فضای رقابتی برخوردار خواهد بود (عباسی ورحیمی،۱۳۹۱).
( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
۲-۳-۲) رقابت پذیری
در حال حاضر، رقابت پذیری ابزاری جهت دستیابی به رشد اقتصادی مطلوب و توسعه پایدار تلقی میشود، دراقتصادی جهانی شده، رقابت پذیر بودن به معنای امکان به دست آوردن موقعیت مناسب و پایدار در بازارهای بین المللی است. از منظر اقتصاد سیاسی و در عصری که جهانی شدن به طور گستردهای رو به افزایش است، رقابت پذیری میتواند به موضوعی مهم در بین سیاست گذاران و در سطوح مختلف مبدل شود. از سوی دیگر رقابت پذیری را می توان به صورت مجموعه ای از دارایی ها و فرآیندهایی قلمداد نمود که دارایی ها قابل دستیابی یا قابل ایجاد شدن بوده، فرآیندها نیز این دارایی ها را به نتایج اقتصادی تبدیل کنند. همچنین رقابت پذیری به توانایی وادار کردن مشتری به انتخاب پیشنهادهای شرکت در قبال پیشنهادهای رقبا تعریف میشود بدین نحو که، توانایی در بهبود مداوم فرآیندهای شرکت؛ به ارائه پیشنهادی بهتر منجر شده و در نتیجه سطح رقابت پذیری ارتقاء خواهد یافت. در یک جمع بندی کلی، رقابت پذیری مفهوم یا قلمرو گستردهای دارد و در تعیین آن عوامل متعددی دخالت دارند(۲۰۰۸ & Porter & Schwab).
۲-۳-۳) عوامل موثر بر رقابت پذیری
۱٫عوامل محیطی
عامل محیطی به عنوان پارامتر تاثیرگذار بر رقابت پذیری، در حوزه های مختلف اقتصادی - سیاسی حضوری فعال داشته و در ابعاد مختلف کلان بین الملل، ملی و خرد قابل طرح و بررسی است که در این میان، عوامل محیطی کلان اساساً به مجموعه عواملی که بر بنگاه تاثیر گذاشته و از حیطه کنترل آن خارج میباشند(مانند عوامل سیاسی، اقتصادی و…). اشاره دارد. عوامل محیطی ملی، اهداف فوق را در ابعادی کوچکتر و در سطح ملی تعقیب و دنبال میکند. عوامل محیطی خرد به محیط نزدیک به سازمان ودر واقع بازار میپردازد و در عین حال، عوامل تشکیل دهنده آن از ارتباط تنگاتنگ با بنگاه و فعالیتهایش برخوردار است نظیر پویایی های مربوط به بازار، فناوری، مشتری، رقابت و نهایتا پویاییهای مربوط به خود بنگاه ( ۲۰۱۱ , Goran etal) بر این اساس، محیط کلان- بین الملل نقش زیرساخت را برای محیط ملی ایفا میکند و چنان چه تحولات به وجود آمده در حوزه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیکی بین الملل بتواند آثار مثبتی در حوزه های چهارگانه داخلی بر جای بگذارد در این شرایط محیط ملی نیز می تواند منجر به ایجاد پویایی در حوزه های بازار، فناوری، مشتری و رقبا شده و پویایی خود بنگاه را نیز به ارمغان بیاورد در غیر این صورت چنان چه تغییرات محیط کلان- بین الملل به گونه ای رقم بخورد که هم خوانی لازم را با محیط ملی نداشته باشد با فرض ثبات در وضعیت محیط ملی امکان ایجاد مزیت رقابتی آن هم از نوع پایدار وجود نخواهد داشت و این امر در میان مدت آثار سویی بر پویاییهای محیط خرد بر جای خواهد گذاشت ( ,۲۰۰۹ Aszlo & Ulbert).
۲٫عوامل درون سازمانی
به عوامل قابل کنترل داخل یک سازمان یا بنگاه اقتصادی اطلاق می شود که خود متشکل از سه عامل کلیدی نگرش مبتنی بر منابع، نگرش مبتنی بر بازار و نگرش مبتنی بر دانش می باشد. از عوامل درون سازمانی موثر در فضای رقابتی میتوان به مواردی همچون ساختار سازمانی، استراتژی، سیستم،سبک مدیریت، کارکنان و نیز فرهنگ اشاره نمود ( ۲۰۰۲ , Webster).
۱٫۲٫ رویکرد مبتنی بر منابع
یکی از رویکردهای مرتبط با رقابت پذیری، رویکرد مبتنی بر قابلیت یا منابع است که اساسا بر نقش عوامل داخلی سازمانها در تاثیرگذاری بر توان رقابتی آنها تاکید دارد. این دیدگاه عملکرد سازمانی و موقعیت بازار را تابعی از ویژگیهای سازمانی دانسته و رابطه بین مشخصه های سازمانی و نتایج عملکردی را بررسی می کند. بر پایه این دیدگاه، منابع سازمان شامل همه دارایی ها، قابلیت ها، فرآیندهای سازمانی، مشخصه ها و ویژگی های سازمان، اطلاعات و دانش تحت کنترل مجموعه است که سازمان را قادر به تدوین و اجرای استراتژیهایی برای بهبود کارایی و اثربخشی و در یک کلام بهره وری می کند(مهری ، ۱۳۸۳).
۲٫۲٫رویکرد مبتنی بر بازار
در دیدگاه مبتنی بر بازار، بنگاهها به منظور کسب مزیت رقابتی پایدار، بایستی مشتری گرا، بازارگرا، نوآور و در عین حال کارآفرین بوده و نیز گرایش بالایی به یادگیری داشته باشند. بر این اساس، گرایش به بازار، منبعی مهم برای نیل به مزیت رقابتی آن هم از نوع پایدار محسوب می شود (., ۲۰۰۳ Liu etal). همچنین در این رویکرد، ساختار صنعت، عاملی موثر در کسب توان رقابتی آن تلقی می شود فلذا هدف غایی این رویکرد، در وهله اول شناسایی نیازها و خواسته های مشتری و سپس عرضه کالاها و ارائه خدمات برای تحقق آن نیازها و خواسته ها به گونه ای متمایزتر از شرکتهای رقیب است، به طوری که مسیر حرکت فعالیت ها از محیط بیرون (بازار) به سمت محیط درون (کسب سود و رضایت مشتری) جریان می یابد. امروزه استراتژی بسیاری از شرکت های موفق و پیشرو بر پایه مشتری گرایی استوار بوده و مشتری گرایی در ردیف فرهنگ سازمانی و برنامه ریزیهای استراتژیک شرکت طبقه بندی می شود (عباسی ورحیمی،۱۳۹۱).
۳٫۲٫رویکرد مبتنی بر دانش
نگرش مبتنی بر دانش، در مقایسه با رویکردهای پیشین مزیت رقابتی تلاش دارد عوامل موثر بر ارتقاء عملکرد رقابتی شرکت را از منظر دانش، تفسیر و تحلیل نماید. دیدگاه مبتنی بر دانش در قیاس با نگرشهای قبل، دارای ویژگیهای منحصر بفردی است که مهمترین آنها عبارتند از:
اولا دیدگاه مبتنی بر دانش، اساسا از دیگر تئوریهای بنگاه همچون الف) تئوریهای رفتارگرایی بنگاه (Kogut & Zender ,1992). ب) تئوری منبع محور (,۲۰۰۱ Barney) و رویکرد اقتصاد هزینه مبادله الهام گرفته شده است. ثانیا دیدگاه مبتنی بر دانش، تعاملات بین افراد و گروه های سازمان را در حوزه به اشتراک گذاری تجربیات و خلق دانش و نیز تاثیر این تعاملات بر مزیت رقابتی بنگاه را مورد توجه قرار می دهد. ثالثا دیدگاه مبتنی بر دانش ابزارهای تحلیلی و رویکردهای جدیدی را برای درک بهتر عملکرد بنگاهها در اقتصاد نوین ارائه نموده است. بنابراین عناصر مرتبط با عوامل درون سازمانی عبارتند از: عوامل مبتنی بر منابع، عوامل مبتنی بر بازار و عوامل مبتنی بر دانش؛ و رابطه بین عوامل سه گانه مذکور به صورت چرخشی و متقابل بوده و به محض تغییر در یکی از این سه حوزه؛ آثار این تغییر بلافاصله در حوزه های دیگرمشاهده خواهد شد( ۲۰۰۰ , Akimova).
۲-۳-۴) مطالعات انجام شده در خصوص رقابت پذیری
در جدول زیر به تعدادی از مطالعات انجام شده در مورد رقابت پذیری اشاره می شود:
جدول۲-۶) مروری بر مطالعات قبلی در خصوص رقابت پذیری (منبع: عباسی ورحیمی،۱۳۹۱)
بخش چهارم: پیشینه تحقیق
۲-۴-۱) تحقیقات داخلی
۱٫تحقیق تحت عنوان “بررسی تاثیر به کارگیری مدیریت زنجیره تأمین بر رضایت مشتری در صنعت نساجی"شده است که در آن ابعاد کیفیت روابط زنجیره تأمین که ابعاد آن شامل ارتباطات، همکاری، تعهد، وابستگی، انطباق و اعتماد است.به عنوان یکی از فرایند های اصلی مدیریت زنجیره تأمین و متغیر مستقل، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین رضایت مشتری که یکی از معیار های مهم برای سنجش کیفیت قلمداد می شود به عنوان متغیر وابسته تحقیق مورد بررسی قرارگرفت. در ادامه به تعیین رابطه بین این دو متغیر پرداخته شده است. از نظر اجرا، این تحقیق از نوع همبستگی بوده و به صورت میدانی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق تأمین کنندگان شرکت نساجی مازندران با ۳۰ نمونه می باشد. ابزاراندازه گیری تحقیق پرسش نامه بوده و از طریق آزمون پیرسون رابطه بین دو متغیر مورد بررسی قرار گرفت. یافته هایی که تحقیق به آن اشاره کرده است عبارتند از مدیریت روابط تأمین کنندگان در صنعت نساجی که ارتباط مستقیم با رضایت مشتری دارد. نتایج نشان داد بیشترین بعدی که با رضایت مشتری رابطه دارد ارتباطات و کمترین بعد وابستگی می باشد. درانتها مشخص گردید مدیریت زنجیره تأمین صنعت نساجی با رضایت مشتری رابطه مستقیم دارد.(معبودی وهمکاران، ۱۳۸۹).
-
- تحقیقی تحت عنوان"نقش فناوری اطلاعات برعملکرد زنجیره تامین با تاکید بر یکپارچگی و انعطاف پذیری (مطالعه موردی شرکتهای قطعه ساز ی خودرو)” توسط مشرقی ونهاوندی انجام یافت. هدف این تحقیق بررسی رابطه میان متغیرهای فناوری اطلاعات، عملکرد یکپارچگی وانعطاف پذیری در زنجیره تامین خودروسازی و تاثیری که فناوری اطلاعات بر عملکرد زنجیره تامین می گذارد می باشد پس از جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه از قطعه سازان خودرو در استان خراسان رضوی و تحلیل مدل بدست آمده نتایج نشان از این دارد که فناوری اطلاعات که در این تحقیق شامل اینترنت , سیستمهای شبکه سازمان و سیستم کمباین می باشد تاثیر مثبت و مستقیم بر یکپارچگی وانعطاف پذیری و عملکرد زنجیره تامین داشته وهمچنین به شکل غیرمستقیم از طریق تاثیر بریکپارچگی و انعطاف پذیری بر عملکرد زنجیره تامین تاثیر گذار است.این نتایج نشان می دهد که استفاده از فناوری اطلاعات باعث افزایش یکپارچگی و انعطاف پذیری میان اجزا زنجیره تامین و بهتر شدن برقراری ارتباط میان آنها می شود (مشرقی ونهاوندی،۱۳۸۹ ).
۳- تحقیقی تحت عنوان ” نقش هوشمندی رقابتی در مدیریت زنجیره تامین درارتقا مزیت رقابتی سازمان “توسط صدر وقاسمی انجام شد. این تحقیق تلاش در معرفی مدلی کارآ و اثربخش برای مدیریت زنجیره تامین هوشمند رقابتی دارد که نتیجه آن، نشان دهنده وجود رابطه مستقیم بین موفقیت مدیریت زنجیره تامین و هوشمندی رقابتی می باشد همچنین دراین تحقیق با مرور ادبیات در حوزه های چندگانه، ادبیات جدید مدیریت زنجیره تامین هوشمند رقابتی ارائه شده است و براساس آن، مدلی مفهومی برای مدیریت زنجیره تامین هوشمند رقابتی تدوین شده است(صدر وقاسمی،۱۳۸۹).
۲-۴-۲) تحقیقات خارجی
۱٫تحقیقی تحت عنوان “یکپارچه سازی زنجیره تأمین ، رقابت پذیری وعمکلرد بازرگانی ،در شرکت های کوچک ومتوسط در ترکیه” توسط اوزدمیر و اصلان انجام یافت که نتایج بیانگرتأثیر مثبت یکپارچه سازی زنجیره تأمین بر قابلیت رقابت پذیری وعملکرد شرکت ها می باشد که این تحقیق چهارچوب اصلی تحقیق حاضر می باشد.
۲- لیو و سایرین در رابطه با عملکرد زنجیره تأمین تحقیقی انجام دادهاند. اهداف این تحقیق ارتباط میان سه عامل : کاربرد فن آوری اطلاعات ، یکپارچگی مدیریت زنجیره تأمین و عملکرد زنجیره تأمین را بررسی می کند. نتایج تحقیق به این نکته اشاره دارد که کاربرد فن آوری اطلاعاتتأثیر مستقیم بر عملکرد زنجیره تأمین ندارد اما در عوض فن آوری اطلاعات به عملکرد زنجیره تأمین از طریقتأثیر مثبت بر یکپارچگی زنجیره تأمین کمک می کند(Li & et al,2009).
۳-مطالعه ای تحت عنوان: استراتژی سیستم اطلاعات زنجیره تأمین :تأثیر عملکرد زنجیره تأمین بر عملکرد شرکت توسط کورانفله و تارافدر در سال ۲۰۱۲ انجام گرفت. هدف از اجرای پژوهش بررسی ارتباط بین استراتژی زنجیره تأمین و استراتژی سیستم اطلاعات زنجیره تأمین وتأثیر آن بر روی عملکرد زنجیره تأمین و نیز عملکرد شرکت می باشد. یافته های تحقیق نشان دادند که استراتژیهای زنجیره تأمین بر روی عملکرد زنجیرهتأثیر گذاشته و نیز موجب بهبود عملکرد شرکت می شوند. نتایج تحقیق همچنین رابطه ای مثبت بین عملکرد زنجیره تأمین و عملکرد شرکت نشان دادند(Qrunfleh and Tarafdar, 2012 ).
۴-مطالعه ای تحت عنوان:تأثیر یکپارچه سازی زنجیره تأمین بر خدمت رسانی به مشتریان و نیز عملکرد مالی شرکت، توسط ویکری و همکاران در سال ۲۰۰۳ انجام گرفت. پژوهش مذکور در جستجوی تعیینتأثیر استراتژی یکپارچه سازی زنجیره تأمین را بر روی خدمت رسانی به مشتریان و عملکرد مالی شرکت می باشد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهند که رابطه مثبت و مستقیمی بین یکپارچه سازی زنجیره تأمین و خدمت رسانی به مشتریان وجود دارد و همچنین استراتژی یکپارچه سازی زنجیره تأمین بصورت مثبت و غیرمستقیم با عملکرد مالی شرکت در ارتباط می باشد و در واقع خدمت رسانی به مشتریان به عنوان متغیر تعدیلگر رابطه بین یکپارچه سازی زنجیره تأمین و عملکرد مالی شرکت را تحتتأثیر قرار می دهد (Vickery et al.., 2003 ).
۵-مطالعه ای تحت عنوان: مدل ساختاری از مدیریت زنجیره تامین و عملکرد شرکت، توسط دیوید.ین- یو سی هانگ و فانگ سی لیو در سال ۲۰۱۰ انجام گرفت. یافته های این تحقیق نشان می دهند که مدیریت رابطه با تامین کنندگان، سایر شرکت ها و مشتریان بر روی عملکرد شرکت تاثیر مثبتی دارد. همچنین از نتایج این تحقیق، این گونه بر می آید که اجرای موفق مدیریت زنجیره تامین نه تنها بطور مستقیم بر روی عملکرد عملیاتی شرکت تاثیر می گذارد بلکه بطور غیر مستقیم سبب افزایش رضایت مشتری و عملکرد مالی و بازاریابی شرکت نیز می شود (Haung and Lio, 2010).
فصل سوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
۳-۱) مقدمه
هدف تمام علوم، شناخت و درک دنیای پیرامون ما است. به منظور آگاهی از مسایل و مشکلات دنیای اجتماعی، روش های علمی، تغییرات قابل ملاحظه ای پیدا کرده اند. این روندها و حرکت ها سبب شده است که برای بررسی رشته های مختلف بشری، از روش علمی استفاده شود. از جمله ویژگی های مطالعه علمی که هدفش حقیقت یابی است استفاده از یک روش تحقیق مناسب می باشد و انتخاب روش تحقیق مناسب به هدفها، ماهیت وموضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش های تحقیق است. در طی فراّیند تحقیق با به کارگیری ابزارهای جمع آوری، داده ها به طور عینی و معتبر، مشاهده، بررسی و استخراج می شوند و سپس با بهره گرفتن از فنون تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی به طور کمّی و غیر کمّی سعی می شود که ادعاها و حدس های علمی اوّلیه ( فرضیه ها ) آزمون شده و در نهایت فرضیه ها رد یا پذیرفته شوند و نتیجه گیری نهایی صورت پذیرد (خاکی،۱۳۸۷). دراین فصل به روش تحقیق، روش نمونه گیری ، پایایی وروایی ابزار وروش های تجزیه وتحلیل داده ها پرداخته خواهد شد.
۳-۲) فرایند اجرای تحقیق
در این تحقیق ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و بر اساس مساله بیان شده، متغیرهای اصلی تحقیق شناسایی شدند و فرضیه ها بر اساس چهارچوب نظری و مدل تحقیق شکل گرفتند سپس داده های مورد نیاز برای سنجش و اندازه گیری متغیرهای فوق به وسیله پرسشنامه و به صورت میدانی از شرکت های مورد مطالع جمع آوری شدند و برای تجزیه و تحلیل از نرم افزار LISEREL 8.54 استفاده گردید. در ادامه با محاسبه ی مشخصه های توصیفی متغیرها و جداول مربوطه ، توزیع صفت ها بررسی گردید و در نهایت آزمون فرضیه ها انجام گرفت.
۳-۳) روش تحقیق
تحقیقات در علوم رفتاری با توجه به دو معیار هدف تحقیق و نحوه ی گردآوری داده ها تقسیم بندی می شوند. در این راستا تحقیق حاضر از لحاظ نوع، تحقیقات کاربردی بوده و از لحاظ روش اجرا، از نوع توصیفی می باشد.از نظر روش شناسی این تحقیق از نوع تحقیقات علی بوده و نهایتا از لحاظ روش جمع آوری اطلاعات از نوع میدانی می باشد.
۳-۴) جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه از افراد یا واحد هایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند.معمولا در ها تحقیق جامعه ی مورد بررسی یک جامعه ی آماری است که محقق مایل است در باره ی آن به مطالعه بپردازد.در تحقیق حاضر ، جامعه ی آماری، شرکت های تولیدکننده قطعات خودرو در سطح کشور می باشد. از سوی دیگر نمونه بخشی از جامعه است که معرف آن می باشد و به عبارت دیگر نمونه عبارت است از تعداد محدودی از آحاد جامعه ی آماری که بیان کننده ویژگی های اصلی جامعه باشد ( آذر مومنی،۱۳۸۸). نمونه برداری، فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان اعضای جامعه آماری است به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی های آزمودنی های گروه نمونه بتوان این خصوصیات را برای اعضای جامعه آماری تعمیم داد(سکاران،۱۳۸۸). روش نمونه گیری در این تحقیق از نوع نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس بوده و تعداد ۷۴ شرکت از ۲۱۷شرکت جامعه هدف به عنوان نمونه انتخاب شده اند. پرسشنامه های توزیع شده نیز در هر شرکت توسط مدیر عامل و ویا مدیر تدرکات شرکت تکمیل گردیدند. شرکت تکمیل گردیدند. برای نمونه گیری ابتدا ۳۰ پرسشنامه در بین ۳۰ شرکت به صورت پیش آزمون پخش شده وسپس با بهره گرفتن از آزمون کلوموگروف اسمیرنف توزیع متغیر وابسته بررسی شد که نتایج حاکی از نرمال بودن توزیع متغیر وابسته بود. به ین ترتیب از فرمول زیر جهت تععین حجم نمونه استفاده شد (نتایج آزمون نرمالیته در فصل ۴ و همچنین لیست شرکت ها در بخش ضمائم پایان نامه قرار دارد).
