۲-۱-۳-۳-۲-تهدیدها
عموماً فرصت های مختلف چنانچه مورد عنایت واقع نشده و از آن ها به خوبی استفاده نشود، خود به تهدید تبدیل شده مانعی بر سر راه اهداف خواهند بود . تهدیدها شرایطی را توصیف میکنند که در صورت استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش موجب تشدید نابرابری فضایی در این حوزه یا تعمیق شکاف دیجیتالی خواهند شد.
الف) افزایش شکاف دیجیتالی
یکی از اساسی ترین و مهم ترین تهدیدهای استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش، احتمال توزیع نامتوازن آن بین مناطق و فضاهای مختلف و نابرابر است . همان گونه که اشاره شد، فناوری اطلاعات و ارتباطات چنانچه به صورت نامتقارن توزیع شود، تأثیر مضاعف بر نابرابری های فضایی خواهد گذاشت؛ چرا که از یک سو بر بستر نامتقارن استقرار یافته است و از سوی دیگر، خود قابلیت جدیدی به مناطق برخوردار میدهد تا آنان با توسل به این قابلیت به سرعت فاصله خود را از مناطق محروم بیشتر و بیشتر کنند.
همان گونه که ذکر شد، این تهدیدها در روی دیگر، فرصتی برای برابرسازی نیز دارا میباشد. از آنجا که آموزش و پرورش حامل و ناقل آگاهی و دانایی است، چنانچه با توسعه نامتوازن فناوری اطلاعات و ارتباطات همراه باشد، تهدیدی مضاعف برای عدالت توزیعی می شود و با شدت و سرعت بیشتری نابرابری های فضایی را گسترش داده آن را تشدید میکند (همان: ۱۵۵).
ب) تقسیم کار نابرابر بین مناطق شهری و روستایی
اصولاً بر اساس نظریه های مختلف مبتنی بر چارچوب دیدگاه وابستگی بین مناطق برخوردار و محروم جهان که در قالب های شمال و جنوب یا توسعه یافته و در حال توسعه از هم تفکیک میشوند و همچنین مناطق شهری و روستایی یا مرکزی و حاشیه ای، نوعی تقسیم کار نامتوازن برقرار است؛ به گونه ای که در این تقسیم کار جهانی یا منطقه ای، یک قطب دارای مشاغل پر سود بوده و مدیریت و هدایت امور را بر عهده دارند و در سوی دیگر مشاغل کم بازده و تابع قرار دارند (همان: ۱۵۶). چنین تقسیم کار ناعادلانه ای با استقرار نامتوازن فناوری اطلاعات و ارتباطات میتواند تشدید شود . کارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به نیاز آن به تخصص بالاتر در بطن خود نوعی تفکیک مناطق به مرکز و پیرامون را به همراه داشته و نابرابری های دیجیتالی را افزایش میدهد.
ج) تمرکزگرایی
در غالب کشورها به ویژه کشورهای جهان سوم نوعی تمرکزگرایی در سطح ملّی و همچنین به صورت حوزه ای یعنی میان شهرها و مناطق روستایی پیرامون وجود دارد، تا جایی که دیدگاه هایی همچون فاکس – بروژسکی توسعه ی مراکز شهری و مرکزی را مدیون توسعه ارتباطات راه دور و سایر شبکه های ارتباطی و اطلاعاتی فرض میکند (نقوی، ۱۳۸۲).
بدین ترتیب، توزیع نامتوازن فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش نه تنها به صورت مستقیم، بلکه با تأثیرگذاری بر مجموعه زیادی از متغیرهای توسعه منطقه ای موجب تشدید تمرکز گرایی و در نهایت افزایش شکاف فضایی خواهد شد .استقرار فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش اگر مبتنی بر ساختار موجود انجام شود، در عمل تمرکز در مدیریت، برنامه ریزی و تولید منابع را به همراه خواهد داشت . این امر نیز در یک پایان بد فرجام مولد حجم بیش تری از نابرابری ها و تشدید کننده ی تمرکز گرایی است. محصول تمرکز گرایی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، شکل گیری جریان یک طرفه اطلاعات از مرکز به پیرامون خواهد بود؛ جریانی که در نهایت امکان هر گونه رشد و خلاقیت را از مناطق محروم و روستاها سلب خواهد کرد.
د) افزایش احساس نابرابری و مهاجرت به مرکز
چنانچه با رشد نامتوازن فناوری اطلاعات و ارتباطات جریان یک سویه اطلاعات از مرکز به پیرامون شکل گیرد، علاوه بر اثرات ذکر شده، عواقبی همچون رشد انتظارات عمومی در مناطق محروم را شاهد خواهیم بود که معمولاً چنین نیازآفرینی هایی با عدم کامیابی در برآوردن آن نیازها همراه است و نتیجه طبیعی این امر افزایش احساس نابرابری نسبی در بین اهالی مناطق محروم خواهد بود . در پایان، این فرایند ، محصولی جز افزایش میل به مهاجرت باقی نخواهد ماند؛ میلی که در صورت تحقق، اشکال جدیدی از محرومیت و نابرابری را در مناطق حاشیه ای شهرهای بزرگ به وجود می آورد (دهقان، ۱۳۸۶: ۱۵۷).
ه) افزایش اشتغال تخصصی و بیکاری عمومی
از جمله تهدیدهایی که با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش محتمل به نظر میرسد، شکل گیری فرصتهای جدید شغلی برای متخصصان از یک سو و کاهش فرصت ها برای مشاغل عمومی از سوی دیگر است که به طور عمده توسط کامپیوتر اشغال می شود (همان).
اگر به اندازه کافی به آموزش تخصص های موردنیاز در مناطق محروم فکر نشود، افزایش بیکاری عمومی یک تهدید جدی خواهد بود. با توجه به این که اکثر متخصصان در مراکز و شهرهای بزرگ هستند و تقریباً همین قاعده در سطح جهانی و ساختار اقتصادی بین الملل نیز وجود داشته و نابرابری فضایی را رقم می زند.
در ادامه ی این بخش به برخی از مهم ترین فناورهای اطلاعاتی در زمینه آموزش اشاره شده و تاثیر این فناوری ها در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
۲-۱-۴-کاربرد آموزشی فناوری اطلاعات
کاربرد اطلاعات و ارتباطات در آموزش درحال افزایش است. بهره گیری از تکنولوژیهای جدید اطلاعاتی و ارتباطی همانند اینترنت و ابزارهای چند رسانه ای به عنوان ابزارهایی برای بهبود آموزش و یادگیری و فراهم نمودن زمینه های همکاری و تعامل از راه دور، نظامهای آموزشی را قادر ساخته تا بتوانند آموزش خود را گسترش دهند.
آموزش از راه دور(آموزش الکترونیکی) که از به کارگیری تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در آموزش به دست آمده نوعی جدید از آموزش است که در آن به حضور فراگیران در کلاسها نیازی نیست. کامپیوتر و تکنولوژیهای اطلاعات در آموزش چهار مرحله زیر را طی کردهاست:
۱- اواخر سال۱۹۷۰ و اوایل۱۹۸۰ میلادی یا برنامه نویسی.
۲- اواخر سال۱۹۸۰ و اوایل۱۹۹۰ یا آموزش بر اساس کامپیوتر.
۳- اواخر سال۱۹۹۰ و اوایل۲۰۰۰ یا آموزش بر اساس اینترنت.
۴- اواخر سال۲۰۰۰ به بعد یا نرم افزارهای گروهی و ارتباط آزاد و باز (لینونن،۲۰۰۵).
در صورت کاربرد درست از تکنولوژیهای اطلاعات و ارتباطات، فرایند آموزش بهبود مییابد. به برخی از قابلیت های تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در آموزش از جمله به موارد زیر میتوان اشاره کرد: